Ενεργειακή διπλωματία ενάντια στα συμφέροντα των πολιτών

Πριν από λίγες ημέρες, και έπειτα από τέσσερις γύρους διαπραγματεύσεων, οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ συμφώνησαν σε ένα κείμενο γενικών κατευθύνσεων, αναφορικά με την υπό αναθεώρηση οδηγία για την εξοικονόμηση ενέργειας για την περίοδο 2021-2030. Δυστυχώς το κείμενο αυτό είναι πολύ ασθενές. Ασθενές ακόμη και σε σχέση με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία πριν από έναν χρόνο ζήτησε έναν δεσμευτικό γενικό στόχο εξοικονόμησης ενέργειας κατά 30% μέχρι το 2030, και τη λήψη μέτρων για περιορισμό των ετήσιων πωλήσεων εταιρειών παροχής ενέργειας κατά 1,5%. Στην καταληκτική συνεδρίαση του Συμβουλίου των Υπουργών μίλησε και ο έλληνας υπουργός Ενέργειας, κ. Γιώργος Σταθάκης.

Το εντυπωσιακό ξεκίνημά του, στο οποίο τάχθηκε υπέρ του δεσμευτικού στόχου 30% που έχει προτείνει η Επιτροπή, επισκιάστηκε από σειρά αινιγματικών προϋποθέσεων που έπειτα έθεσε για την παροχή της στήριξής του.

Συγκεκριμένα, ζήτησε 1) να υπάρξουν διευκολύνσεις για χώρες με χαμηλά επίπεδα επενδύσεων, 2) να θεσπιστεί μηχανισμός αναθεώρησης του στόχου μείωσης των πωλήσεων κατά 1,5% το 2025 (με προοπτική να μειωθεί στο 1%) και 3) να μεγιστοποιηθούν οι λεγόμενοι «μηχανισμοί ευελιξίας» στον υπολογισμό των στόχων εξοικονόμησης.

Η διπλωματική γλώσσα του κ. Σταθάκη είναι μια αποτυχημένη προσπάθεια να καλυφθούν οι αντιφάσεις της ελληνικής θέσης. Δεν γίνεται από τη μία η Ελλάδα να διαμαρτύρεται για τα χαμηλά επίπεδα επενδύσεων και ταυτόχρονα να ζητεί την αναθεώρηση των στόχων, μετά από μόλις πέντε χρόνια ισχύος της οδηγίας. Σκεφτείτε το. Ποιος θα επενδύσει σε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, υψηλού αρχικού κόστους και με μακροπρόθεσμη προοπτική, όταν γνωρίζει εκ των προτέρων πως το θεσμικό πλαίσιο μπορεί να αλλάξει εντός λίγων ετών; Σίγουρα, πάντως, όχι οι 400 εκπρόσωποι επενδυτικών ιδρυμάτων, συνταξιοδοτικών ταμείων, και ασφαλιστικών εταιρειών, οι οποίοι ομόφωνα σε σχετικό ευρωπαϊκό συνέδριο συμφώνησαν πως η έλλειψη σταθερού πλαισίου πολιτικής, όχι τα απαιτούμενα κεφάλαια, εμποδίζει την υλοποίηση φιλόδοξων μέτρων εξοικονόμησης.

Οι «μηχανισμοί ευελιξίας» τους οποίους με τόση ζέση στήριξε η Ελλάδα δεν είναι τίποτε άλλο παρά ευφυολόγημα για «παραθυράκια» που θα επιτρέψουν στις απρόθυμες χώρες να μην κάνουν απολύτως τίποτε στον τομέα της εξοικονόμησης. Για παράδειγμα, μέτρα τα οποία λαμβάνονται πριν από το 2021 θα μπορούν, εφόσον υιοθετηθούν οι «μηχανισμοί ευελιξίας», να συνυπολογίζονται ως νέα στην επίτευξη των ετήσιων στόχων για την περίοδο 2021-2030. Ή να λαμβάνεται υπόψη ως μέτρο μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας η εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτίρια! Το σύνολο αυτών των μηχανισμών εκτιμάται πως οδηγεί σε μείωση του αρχικού στόχου εξοικονόμησης κατά 90%. Η έκφραση «μηδέν εις το πηλίκο» μάλλον έχει εμπνευστεί από εισηγήσεις όπως του έλληνα υπουργού.

Η τωρινή στάση της ηγεσίας του υπουργείου δυστυχώς αποτελεί συνέχεια της αδράνειας ετών σε ζητήματα εξοικονόμησης ενέργειας. Νέα από το πρόγραμμα Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον έχουμε να ακούσουμε από το 2015, ενώ ο αναθεωρημένος Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων του 2017 θα περιλαμβάνει απαιτήσεις μόνωσης των υφιστάμενων κτιρίων ίδιες με αυτές του προηγούμενου Κανονισμού, που θεσπίστηκε το 2010! Ταυτόχρονα, παγωμένες παραμένουν πρωτοβουλίες όπως η πρότυπη αναβάθμιση κτιρίων του Δημοσίου, η θεσμική προώθηση των κτιρίων σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης, και η ουσιαστική αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.

Τα πολλαπλά οφέλη της εξοικονόμησης ενέργειας κάνουν τη λήψη σχετικών μέτρων να φαντάζει με γκολ σε κενή εστία. Ποιος μπορεί να ωφελείται από αυτή τη στασιμότητα; Οι προμηθευτές ενέργειας, που θέλουν να αυξάνουν διαρκώς τις πωλήσεις ρεύματος, πετρελαίου και φυσικού αερίου, και οι ενεργοβόρες βιομηχανίες που αντιστέκονται σθεναρά στη λήψη οποιουδήποτε μέτρου αύξησης της απόδοσης τους. Οι πολίτες, πάντως, όχι.