Στα μέσα του επόμενου έτους και στο πλαίσιο της εναρμόνισης της Ελλάδας με τον ευρωπαϊκό στόχο για τη διασύνδεση των δικτύων ηλεκτρισμού και τη μείωση του κόστους ενέργειας αναμένεται να λειτουργήσει στη χώρα μας το Χρηματιστήριο Ενέργειας, ώστε να συμβάλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, στη διασφάλιση της διαφάνειας των συναλλαγών και τελικά σε χαμηλότερο κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Ο λειτουργός της αγοράς, ο ΛΑΓΗΕ, και το Χρηματιστήριο Αθηνών συμφώνησαν να εκπονήσουν από κοινού επιχειρησιακό σχέδιο για τη λειτουργία του εν λόγω χρηματιστηρίου.
«Εργαζόμαστε αρκετό διάστημα ώστε συνεργασία του ομίλου ATHEX με τον ΛΑΓΗΕ να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και τις υποδομές που διαθέτουν οι δύο εταιρείες στην προσπάθεια που ξεκινάει για την προσαρμογή της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού μοντέλου (Target model). Είναι κοινή η πεποίθηση πως σε συνεργασία με όλους τους φορείς της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, όχι μόνο θα προσπαθήσουμε να συμβάλουμε στον εθνικό στόχο της δημιουργίας μιας χρηματιστηριακής αγοράς ενέργειας αλλά θα επιδιώξουμε να διαμορφωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις εξωστρέφειας ώστε η ελληνική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας να διεκδικήσει τον ρόλο που της αναλογεί στην ενεργειακή σύζευξη των αγορών της γεωγραφικής περιφέρειας στην οποία ανήκει» αναφέρει στο «Βήμα» ο Σωκράτης Λαζαρίδης, διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικά Χρηματιστήρια – Χρηματιστήριο Αθηνών και του ομίλου ΕΧΑΕ.
Αύξηση ρευστότητας
«Η δημιουργία μιας αποτελεσματικής Χρηματιστηριακής Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας προσδοκούμε ότι θα συμβάλει μέσω του ενεργειακού τομέα στην επανεκκίνηση της οικονομίας με την αύξηση της ρευστότητας και της ασφάλειας των συναλλαγών. Ξεκινάει μια «παραγωγική συνεργασία» με ουσιαστικό στόχο οι νέες αγορές ηλεκτρισμού να οργανωθούν με τρόπο που να εξασφαλίζουν ελαχιστοποίηση του κόστους λειτουργίας των αγορών με την από κοινού αξιοποίηση υφιστάμενων υποδομών και τεχνογνωσίας, δημιουργία ενός εύχρηστου περιβάλλοντος συναλλαγών για τους συμμετέχοντες και ολοκλήρωση της σύζευξης των αγορών αυτών με τις άλλες ευρωπαϊκές» δήλωσε στο «Βήμα» ο Μιχαήλ Φιλίππου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΛΑΓΗΕ. Το νέο χρηματιστήριο ενέργειας θα έχει τέσσερις διακριτές αγορές, την προθεσμιακή, την προημερήσια, την ενδοημερήσια και την αγορά εξισορρόπησης, ενώ θα δημιουργηθούν και μια εταιρεία για την εκκαθάριση και τη διαχείριση χρηματοοικονομικού κινδύνου (clearing house) και μία ακόμη που θα προσφέρει υποστήριξη στον ΛΑΓΗΕ σε θέματα πληροφορικής και σε χρηματοοικονομικά προϊόντα.
Κοινή αγορά
Αυτή τη στιγμή η χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας βασίζεται σε ένα μοντέλο υποχρεωτικής κοινοπραξίας (mandatory pool), όπου τα διμερή συμβόλαια επιτρέπονται αλλά υφίστανται περιορισμούς, ενώ με τη νέα αγορά παραγωγοί ενέργειας και εταιρείες λιανικής θα πραγματοποιούν αγοραπωλησίες ρεύματος, με στόχο μια κοινή αγορά ρεύματος σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στο νέο χρηματιστήριο βασικό σημείο αποτελεί εξάλλου η σύζευξη του ελληνικού δικτύου παροχής ρεύματος με το ευρωπαϊκό, μια και η Ελλάδα θα μπορεί να πουλάει και να αγοράζει ρεύμα και εκτός συνόρων.
Με δεδομένο ότι οι γείτονες χώρες έχουν ήδη προχωρήσει στην απαιτούμενη προσαρμογή των spot αγορών τους, θα επιδιωχθεί επίσης η συνεργασία μέσω υποδομών στο Trading αλλά κυρίως υποδομών και υποστήριξης στην εκκαθάριση μιας ενιαίας, ώστε να έχει και την απαραίτητη ρευστότητα, περιφερειακής αγοράς παραγώγων. Ο όμιλος ATHEX, σε συνεργασία με το ΛΑΓΗΕ αλλά και άλλους σχετικούς φορείς από πέντε γειτονικές χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Ρουμανία, Βουλγαρία και Λουξεμβούργο), έχει ήδη ξεκινήσει να υποβάλλει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Horizon 2020 μια σειρά έργων προς αυτή τηn κατεύθυνση. Οι υφιστάμενοι φορείς της ελληνικής αγοράς ενέργειας, ο ΛΑΓΗΕ, ως διαχειριστής αγοράς ενέργειας (NEMO – Nominated Electricity Market Operator), ο ΑΔΜΗΕ, ως διαχειριστής των δικτύων και των αγορών εξισορρόπησης, καθώς και η ΡΑΕ, ως εποπτεύουσα αρχή, έχουν αναλάβει την ευθύνη σχετικά με τη λειτουργία, υποστήριξη και ανάπτυξη της ελληνικής αγοράς ενέργειας προς την κατεύθυνση της προαναφερόμενης ολοκλήρωσής της.
Αναλύοντας τις αγορές με τον μεγαλύτερο βαθμό ωρίμασης εύκολα διαπιστώνεται ότι βασικό κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ο καθοριστικός ρόλος που έχουν διαδραματίσει σε αυτή την πορεία προσαρμογής οι αγορές κινητών αξιών, με την αξιοποίηση της τεχνογνωσίας αλλά και των υφιστάμενων υποδομών που διαθέτουν.
1. Από την Αγορά Επόμενης Ημέρας (Day Α Head), όπου οι αγοραπωλησίες αφορούν την παράδοση ενέργειας την επόμενη ημέρα. Θα αποτελεί τη βασική φυσική αγορά στην οποία την ημέρα t διαπραγματεύεται (μέσω δημοπρασιών) και διαμορφώνονται η τιμή και η ποσότητα της απαιτούμενης (ως προς την κατανάλωση) ενέργειας για κάθε μία ώρα για τις επόμενες 24 ώρες (ημέρας t+1). Είναι η Αγορά που θα «συμμετάσχει» στις διαδικασίες Σύζευξης, σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ.
2. Ενδοημερήσια Αγορά (IntraDay), με συναλλαγές που απαιτούν παράδοση ποσοτήτων ενέργειας την ίδια ημέρα. Καλύπτονται αποκλίσεις που προκύπτουν από τον προγραμματισμό της προηγούμενης ημέρας και αφορά την παράδοση εντός ημέρας. Η διαπραγμάτευση σε αυτές εξετάζεται να είναι με εφαρμογή ενδο-ημερήσιων δημοπρασιών (intra – day sessions/auctions) σε 1η φάση και αργότερα σε ένα μικρό σύστημα intraday auction followed by continuous trading.
3. Αγορά εξισορρόπησης (Balancing) όπου διεξάγονται οι συναλλαγές που αφορούν είτε ενέργεια την οποία χρειάστηκαν τελικά οι καταναλωτές και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, είτε ενέργεια από πηγές που παρήχθη (ή δεν παρήχθη), αντίθετα με τις προβλέψεις. Αφορά δηλαδή ενέργεια ισχύος για την εξασφάλιση των αναγκαίων εφεδρειών και την ασφαλή λειτουργία του συστήματος σε πραγματικό χρόνο, ή αγορά ενέργειας στην οποία προσφέρεται ενέργεια με σκοπό τη διατήρηση της συχνότητας σε ένα προκαθορισμένο επίπεδο.
1. Προθεσμιακή Αγορά (Forward). Θα πραγματοποιούνται οι μακροχρόνιες συμβάσεις αγοραπωλησίας ρεύματος. Θα έχουμε τη διαπραγμάτευση προθεσμιακών συμβολαίων σε ηλεκτρική ενέργεια με τυποποιημένα χαρακτηριστικά ως προς το είδος του συμβολαίου, την ημερομηνία παράδοσης, το μέγεθος συμβολαίου. Τα συμβόλαια θα διακανονίζονται κατά τη λήξη τους, υποχρεωτικά με φυσική παράδοση.
2. Εξωχρηματιστηριακών διμερών συμβάσεων –Bilateral OTC market. Στην Ευρώπη, μεγάλο ποσοστό εμπορίας της ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνει χώρα σε διμερές επίπεδο μέσω εξωχρηματιστηριακών συμβάσεων OTC (Over – the – Counter).
Ποιες θα είναιοι νέες αγορές
Οι αγορές στο χρηματιστήριο ενέργειας περιλαμβάνουν τόσο τη «Spot» αγορά όσο και τη χονδρική προθεσμιακών προϊόντων. Η «Spot» αγορά αποτελείται:
1. Από την Αγορά Επόμενης Ημέρας (Day Α Head), όπου οι αγοραπωλησίες αφορούν την παράδοση ενέργειας την επόμενη ημέρα. Θα αποτελεί τη βασική φυσική αγορά στην οποία την ημέρα t διαπραγματεύεται (μέσω δημοπρασιών) και διαμορφώνονται η τιμή και η ποσότητα της απαιτούμενης (ως προς την κατανάλωση) ενέργειας για κάθε μία ώρα για τις επόμενες 24 ώρες (ημέρας t+1). Είναι η Αγορά που θα «συμμετάσχει» στις διαδικασίες Σύζευξης, σύμφωνα με τις επιταγές της ΕΕ.
2. Ενδοημερήσια Αγορά (IntraDay), με συναλλαγές που απαιτούν παράδοση ποσοτήτων ενέργειας την ίδια ημέρα. Καλύπτονται αποκλίσεις που προκύπτουν από τον προγραμματισμό της προηγούμενης ημέρας και αφορά την παράδοση εντός ημέρας. Η διαπραγμάτευση σε αυτές εξετάζεται να είναι με εφαρμογή ενδο-ημερήσιων δημοπρασιών (intra – day sessions/auctions) σε 1η φάση και αργότερα σε ένα μικρό σύστημα intraday auction followed by continuous trading.
3. Αγορά εξισορρόπησης (Balancing) όπου διεξάγονται οι συναλλαγές που αφορούν είτε ενέργεια την οποία χρειάστηκαν τελικά οι καταναλωτές και δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, είτε ενέργεια από πηγές που παρήχθη (ή δεν παρήχθη), αντίθετα με τις προβλέψεις. Αφορά δηλαδή ενέργεια ισχύος για την εξασφάλιση των αναγκαίων εφεδρειών και την ασφαλή λειτουργία του συστήματος σε πραγματικό χρόνο, ή αγορά ενέργειας στην οποία προσφέρεται ενέργεια με σκοπό τη διατήρηση της συχνότητας σε ένα προκαθορισμένο επίπεδο.
Η χονδρική αγορά προθεσμιακών προϊόντων περιλαμβάνει:
1. Προθεσμιακή Αγορά (Forward). Θα πραγματοποιούνται οι μακροχρόνιες συμβάσεις αγοραπωλησίας ρεύματος. Θα έχουμε τη διαπραγμάτευση προθεσμιακών συμβολαίων σε ηλεκτρική ενέργεια με τυποποιημένα χαρακτηριστικά ως προς το είδος του συμβολαίου, την ημερομηνία παράδοσης, το μέγεθος συμβολαίου. Τα συμβόλαια θα διακανονίζονται κατά τη λήξη τους, υποχρεωτικά με φυσική παράδοση.
2. Εξωχρηματιστηριακών διμερών συμβάσεων –Bilateral OTC market. Στην Ευρώπη, μεγάλο ποσοστό εμπορίας της ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνει χώρα σε διμερές επίπεδο μέσω εξωχρηματιστηριακών συμβάσεων OTC (Over – the – Counter).
Επίσης, έχουμε συμβόλαια Future και Option σε ηλεκτρική ενέργεια με τυποποιημένα χαρακτηριστικά ως προς το είδος του συμβολαίου, την ημερομηνία παράδοσης, το μέγεθος συμβολαίου. Τα συμβόλαια θα διακανονίζονται κατά τη λήξη τους, με χρηματικό διακανονισμό Cash Settled. Τα Futures βασικού φορτίου (baseload) και φορτίου αιχμής (peakload), με υποκείμενη αξία τον δείκτη που θα υπολογίζεται με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο όλων των τιμών των ωριαίων δημοπρασιών. Τα Options βασικού φορτίου (baseload), με υποκείμενη αξία το αντίστοιχο baseload future, θα είναι μηνιαία, τριμηνιαία και ετήσια.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
