ΠΡΟΒΛΗΜΑ για τους φορολογουμένους θα είναι οπωσδήποτε εφέτος η συμπλήρωση της δήλωσης ακινήτων ή ­ όπως αποκαλείται με τη νέα ορολογία ­ της δήλωσης στοιχείων ακινήτων, η οποία έχει προβλεφθεί από τον Ν. 2214/1994 και η οποία υποβλήθηκε τα δύο προηγούμενα έτη, αλλά ήταν απλή και χωρίς ιδιαίτερους προβληματισμούς.


Το πρόβλημα που έχει ανακύψει εφέτος δεν είναι μόνο οι δυσκολίες που έχουν παρουσιαστεί στη συμπλήρωση των ενδείξεων του νέων εντύπων, αλλά κυρίως ο φόβος που επικρέμαται διότι τα στοιχεία ακινήτων που θα αναγραφούν σε αυτή θα αποτελέσουν αφετηρία για την υπαγωγή ή όχι των φορολογουμένων στον νέο φόρο ακίνητης περιουσίας.


Το περιεχόμενο της δήλωσης αυτής θα αξιοποιηθεί από το ΚΕΠΥΟ και με βάση την αξιολόγηση που θα γίνει θα σταλεί στους φορολογουμένους ειδική πρόσκληση για την υποβολή και της δήλωσης ακίνητης περιουσίας, εντός της προθεσμίας που θα ορίζεται στην πρόσκληση.


Η δήλωση ακινήτων θα συνυποβληθεί με τη δήλωση φόρου εισοδήματος από όλους τους φορολογουμένους ανεξάρτητα αν έχουν δικαιώματα σε ακίνητα ή όχι, ανεξάρτητα αν τα ακίνητα αποφέρουν εισόδημα ή όχι, αν οι οικοδομές είναι ημιτελείς ή όχι και, ακόμη, ανεξάρτητα από το ποσοστό κυριότητας ή δικαιώματος ή εξ αδιαιρέτου κατά ιδανικά μερίδια.


Η δήλωση θα συμπληρωθεί με τα στοιχεία των ακινήτων που ανήκουν στον φορολογούμενο κατά πλήρη κυριότητα, ψιλή κυριότητα, συγκυριότητα, μετακλητή κυριότητα· ακόμη, όταν υπάρχει στα ακίνητα το δικαίωμα επικαρπίας, χρήσης και οίκησης.


Στη δήλωση θα γραφούν τα στοιχεία των πάσης φύσεως ακινήτων, δηλαδή των οικοδομών (κατοικίες, καταστήματα, γραφεία, αποθήκες κλπ.), των γηπέδων, των οικοπέδων, των κτημάτων, των αγρών, ακόμη και τα στοιχεία των δασικών εκτάσεων.


Ο πίνακας 1 θα συμπληρωθεί ως εξής: Στις στήλες 2, 3, 4, 5, 6 θα περιγραφεί η θέση του ακινήτου, της οικοδομής ή του οικοπέδου. Στη στήλη 2 θα γραφεί ο νομός, στη στήλη 3 ο δήμος ή η κοινότητα, καθώς και το διαμέρισμα. Ο Δήμος Αθηναίων έχει χωρισθεί σε 7 διαμερίσματα, ο Δήμος Θεσσαλονίκης σε 5 διαμερίσματα, καθώς και ο Δήμος Πειραιώς.


Στις υπόλοιπες στήλες ­ 4, 5, 6 ­ θα γραφούν ο ταχυδρομικός κώδικας, ο δρόμος στον οποίο βλέπει το ακίνητο και ο αριθμός. Η πρώτη στήλη Π (7) θα συμπληρωθεί οπωσδήποτε με ένα Χ δηλωτικό της προσόψεως του ακινήτου.


Στις στήλες 8 θα γραφούν οι δρόμοι στους οποίους βλέπει ακόμη το ακίνητο βάζοντας ένα Χ στην αντίστοιχη στήλη Π (7).


Παράδειγμα: Διαμέρισμα 100 τ.μ. βρίσκεται σε πολυκατοικία επί της οδού Πρατίνου 15 στο Παγκράτι. Οι πρώτες επτά στήλες της δήλωσης θα συμπληρωθούν ως εξής:


Νομός: Αττικής


Δήμος: Αθηναίων – 2ο (διαμέρισμα)


Οδός: Πρατίνου


Αριθμός: 15


Π (7): Χ


Παράδειγμα: Διαμέρισμα 120 τ.μ. βρίσκεται σε πολυκατοικία γωνιακή που έχει είσοδο από την οδό Αχαρνών 20. Το διαμέρισμα είναι γωνιακό και βλέπει και στην οδό Ιουλιανού.


Οι πρώτες επτά στήλες θα συμπληρωθούν ως εξής:


Νομός: Αττικής


Δήμος: Αθηναίων – 6ο (διαμέρισμα)


Οδός: Αχαρνών


Αριθμός: 20


Π (7): Χ


Στην όγδοη στήλη θα γραφεί: «Ιουλιανού» και στην παράπλευρη στήλη Π (7): Χ.


­ Κατά την ίδια έννοια θα συμπληρωθούν οι στήλες αυτές αν πρόκειται για μονοκατοικία ή για οικόπεδο. Αν αυτά τα ακίνητα βλέπουν σε περισσότερους δρόμους, θα γραφούν στις στήλες 8 οι δρόμοι από τους οποίους περικλείονται.


­ Η στήλη 9 θα συμπληρωθεί από τον αριθμό του οικοδομικού τετραγώνου, τον οποίο ο φορολογούμενος θα βρει από το πολεοδομικό γραφείο. Αυτή η στήλη θα συμπληρωθεί μόνο όταν δεν υπάρχουν ονόματα των δρόμων που περικλείουν το ακίνητο του φορολογουμένου. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα συμπληρωθούν οι πρώτες 8 στήλες.


­ Η στήλη 10 θα συμπληρωθεί με έναν αριθμό ­ 1, 2, 3, 4, 5 κ.ο.κ. ­ ανάλογα με τη χρήση του ακινήτου. Ετσι, θα γραφεί 1 αν το ακίνητο είναι διαμέρισμα, 2 αν το ακίνητο είναι μονοκατοικία, 3 αν είναι κατάστημα, γραφείο κλπ., 4 αν είναι οικόπεδο, 5 αν είναι γεωργικό κτίριο ή αποθήκη κ.ο.κ.


ΠΡΟΣΟΧΗ: Η δήλωση ακινήτων υποβάλλεται μόνο από τα φυσικά πρόσωπα. Συνεπώς οι κωδικοί αριθμοί 6, 7, 8, 9, 10, 11 και 12 θα συμπληρωθούν μόνον εφόσον τα συγκεκριμένα ακίνητα, στα οποία αυτοί οι κωδικοί αντιστοιχούν, ανήκουν κατά πλήρη κυριότητα, συγκυριότητα, ψιλή κυριότητα κλπ. σε φορολογούμενο φυσικό πρόσωπο.


ΠΡΟΣΟΧΗ: Στις οδηγίες συμπλήρωσης του πίνακα 1 αναφέρεται ότι με τον κωδικό αριθμό 2 θα γραφούν και οι μονοκατοικίες που λειτουργούν όχι μόνο σε ένα αλλά και δύο επίπεδα, ανεξάρτητα αν έχει συσταθεί σε αυτές πράξη οριζοντίου ιδιοκτησίας. Δηλαδή υπάρχουν διπλοκατοικίες που έχουν λειτουργική ενότητα και ο ιδιοκτήτης έχει συστήσει οριζόντιο ιδιοκτησία με σκοπό την ανεξαρτητοποίησή τους σε κάποια χρονική στιγμή. Αυτές οι κατοικίες θα δηλωθούν με τον κωδικό αριθμό 2.


­ Η στήλη 11 θα συμπληρωθεί με αριθμούς ανάλογα με τη θέση του ακινήτου σε μια πολυώροφη οικοδομή. Ετσι: 0 ισόγειο, 1 πρώτος όροφος, 2 δεύτερος όροφος κ.ο.κ. και υπόγειο Υ.


­ Στις στήλες 12, 13, 14, 15 θα γραφεί η επιφάνεια του ακινήτου σε τετραγωνικά μέτρα, με κάποιες εξειδικεύσεις. Ετσι, στη στήλη 12 θα γραφούν τα τ.μ. των κύριων χώρων του κτίσματος, διαμερίσματος, γραφείου, καταστήματος κλπ. Στη στήλη 13 τα τ.μ. των βοηθητικών χώρων, π.χ. της αποθήκης στο ισόγειο της πολυκατοικίας, της θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου σε κλειστό χώρο (όχι στην πιλοτή) του ισογείου ή του υπογείου της οικοδομής. Στη στήλη 14 θα γραφεί η έκταση του οικοπέδου, εφόσον πρόκειται για ακάλυπτο οικόπεδο ή για οικόπεδο με κτίσμα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα γραφεί στην ίδια σειρά η έκταση του κτίσματος και η έκταση του οικοπέδου. Εξυπακούεται ότι δεν γεννάται τέτοια υποχρέωση για τα διαμερίσματα.


Στη στήλη 15 θα γραφούν τα τ.μ. των μονοκατοικιών ή διπλοκατοικιών είτε βρίσκονται εντός σχεδίου είτε βρίσκονται εκτός σχεδίου. Αν βρίσκονται εκτός σχεδίου, στον πίνακα 2 όπου καταχωρίζονται τα αγροτεμάχια θα αναγραφεί και η έκταση του αγροτεμαχίου.


­ Στη στήλη 16 θα γραφεί η παλαιότητα του κτίσματος. Η παλαιότητα σύμφωνα με το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού της φορολογητέας αξίας των ακινήτων αρχίζει να υπολογίζεται δύο έτη μετά την έκδοση της οικοδομικής άδειας. Αν δεν υπάρχει οικοδομική άδεια, η παλαιότητα υπολογίζεται από τη χρονολογία κατασκευής του κτίσματος, η οποία προκύπτει από δημόσιο έγγραφο ­ π.χ. νομιμοποίηση αυθαιρέτων, έναρξη ηλεκτροδότησης.


Ετσι, στη στήλη 16 θα γραφεί ο αριθμός παλαιότητας ο οποίος θα υπολογισθεί όπως παραπάνω. Π.χ., χρονολογία έκδοσης της οικοδομικής άδειας 1.10.1980: η παλαιότητα αρχίζει να μετράει από 1.10.1982 και είναι 15 έτη. Αυτός ο αριθμός θα γραφεί στη στήλη 16.


Αν το κτίσμα είναι ημιτελές, στη στήλη 16 αντί να γραφούν τα έτη παλαιότητας θα γραφεί ο αριθμός 99.


­ Στις στήλες 17, 18 και 19 θα γραφεί ανάλογα το ποσοστό συνιδιοκτησίας, ενώ σε περίπτωση όπου δηλώνεται ψιλή κυριότητα θα γραφεί η ηλικία του επικαρπωτή.


Και αυτό διότι για τον προσδιορισμό του φόρου ακίνητης περιουσίας, σε περίπτωση διαχωρισμού της επικαρπίας από την κυριότητα, η αξία της επικαρπίας προσδιορίζεται σε ποσοστό της αξίας της πλήρους κυριότητας, ενώ η αξία της ψιλής κυριότητας ευρίσκεται αν από την αξία της πλήρους κυριότητας αφαιρεθεί η αξία της επικαρπίας. Αγροί – αγροτεμάχια – βοσκότοποι


Στον πίνακα 2 θα γραφούν τα στοιχεία των αγρών, των αγροτεμαχίων, των βοσκοτόπων κλπ. όπου ο φορολογούμενος έχει πλήρη κυριότητα, ψιλή κυριότητα, επικαρπία κλπ. Η διάκριση όμως μεταξύ αγρών και αγροτεμαχίων είναι περιττή.


­ Στις στήλες 2, 3, 4 και 5 θα γραφούν ο νομός και ο δήμος ή η κοινότητα όπου βρίσκεται το αγροτεμάχιο, ο βοσκότοπος κλπ. Ασφαλώς δεν θα γραφούν ο ταχυδρομικός κώδικας, η οδός και ο αριθμός του βοσκοτόπου ή του αγρού.


­ Στη στήλη 6 θα γραφεί ένας αριθμός ­ 1, 2, 3, 4 κ.ο.κ. ­ ανάλογα αν το ακίνητο είναι αγροτεμάχιο, αγρός, βοσκότοπος, δασική έκταση κλπ.


ΠΡΟΣΟΧΗ: Η αξία των γεωργικών ή κτηνοτροφικών εκτάσεων (βοσκότοποι) τις οποίες αυτοκαλλιεργεί ή εκμεταλλεύεται ο κατά κύριο επάγγελμα αγρότης απαλλάσσονται του φόρου ακίνητης περιουσίας.


Θα πρέπει να γίνει κάποια εξειδίκευση για αυτές τις περιπτώσεις ώστε να μην πληρώσουν άδικα φόρο ακίνητης περιουσίας οι αγρότες.


­ Στις στήλες 7 ώς και 13 θα γραφεί η έκταση των αγρών, των αγροτεμαχίων, των δασικών εκτάσεων κλπ.


Η εξειδίκευση που γίνεται για τα αγροτεμάχια, τους αγρούς και τους βοσκοτόπους σε αρδευόμενα και μη αρδευόμενα, καλλιεργήσιμα ή όχι είναι εντελώς περιττή. Η διάκριση αυτή είναι αναγκαία μόνο για τον προσδιορισμό με τα αντικειμενικά κριτήρια του αγροτικού εισοδήματος.


­ Στις στήλες 17 ώς και 19 θα γραφεί το ποσοστό συνιδιοκτησίας που αναλογεί στον υπόχρεο είτε η συνιδιοκτησία υπάρχει με τη σύζυγο ή τα παιδιά είτε με τρίτο πρόσωπο. Αν η συνιδιοκτησία υπάρχει με τη σύζυγο ή τα παιδιά, το ακίνητο θα γραφεί δύο φορές.


­ Τέλος, στη στήλη 20 θα γραφεί η ηλικία του επικαρπωτή αν έχει γίνει διαχωρισμός της επικαρπίας από την κυριότητα. Τι να προσέξετε


Ας δούμε αναλυτικότερα τι πρέπει να προσέξουν οι φορολογούμενοι:


* Αν υπάρχει γάμος, θα υποβληθεί κοινή δήλωση και για τους δύο συζύγους, στην οποία θα γράψουν όλα τα ακίνητα είτε ανήκουν στον σύζυγο είτε ανήκουν στη σύζυγο ή στα παιδιά. Αν δηλωθούν ακίνητα που ανήκουν χωριστά σε κάθε σύζυγο, στη στήλη 21 της δήλωσης θα γραφεί ο αριθμός 1 αν το ακίνητο ανήκει στον σύζυγο, ο αριθμός 2 αν το ακίνητο ανήκει στη σύζυγο και ο αριθμός 3 αν το ακίνητο ανήκει στα ανήλικα παιδιά.


Αν σε κάποιο ακίνητο υπάρχει συνιδιοκτησία μεταξύ των συζύγων ή μεταξύ αυτών και των ανήλικων παιδιών, τα στοιχεία του ακινήτου θα γραφούν δύο φορές στη δήλωση και στη στήλη 17 θα γραφεί το ποσοστό συνιδιοκτησίας του καθενός.


* Αν οι σύζυγοι δεν υποβάλλουν κοινή δήλωση φόρου εισοδήματος λόγω διαστάσεως, κάθε σύζυγος θα υποβάλει ιδιαίτερη δήλωση ακινήτων, στην οποία θα γράψει τα ακίνητα που του ανήκουν καθώς και τα ακίνητα στα οποία είναι ενδεχομένως συνιδιοκτήτης με τον άλλο σύζυγο. Σε αυτή την περίπτωση και οι δύο σύζυγοι θα γράψουν στη δήλωση ακινήτων το ακίνητο στο οποίο είναι συνιδιοκτήτες και στη στήλη 17 το ποσοστό συνιδιοκτησίας.


* Θα συμπληρωθούν οπωσδήποτε οι ενδείξεις με την οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου που υποβάλλει τη δήλωση, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η οικογενειακή κατάσταση θα γραφεί και στη δήλωση φόρου εισοδήματος.


Η δήλωση ακινήτων λειτουργεί εφέτος ως αυτοτελής δήλωση, με βάση την οποία θα αξιολογηθεί από τις υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών αν ο φορολογούμενος θα υπαχθεί και στον φόρο ακίνητης περιουσίας. Ετσι, αν δηλώσει ότι είναι έγγαμος και από τη δήλωση ακινήτων προκύψει ότι η αξία των ακινήτων είναι 100 εκατ. δρχ., δεν θα του σταλεί πρόσκληση για την υποβολή και της δήλωσης φόρου ακίνητης περιουσίας, διότι το αφορολόγητό του είναι 120 εκατ. δρχ.


Αν από τους συζύγους υποβάλλεται ξεχωριστή δήλωση φόρου εισοδήματος, στη δήλωση ακινήτων θα γράψει τον αριθμό των παιδιών ο σύζυγος που έχει την επιμέλειά τους. Χρήσιμες επισημάνσεις


Ας δούμε όμως πώς θα συμπληρωθούν οι ενδείξεις της δήλωσης ακινήτων. Προειδοποιούμε ότι οι οδηγίες που έχουν καταχωρισθεί στην τέταρτη σελίδα της δήλωσης ακινήτων είναι ασαφείς και δυσνόητες, με συνέπεια όχι μόνο ο απλός φορολογούμενος να μην μπορεί να βγάλει άκρη, αλλά και αυτοί που έχουν επιτελικές θέσεις στο υπουργείο Οικονομικών. Σύμφωνα με πληροφορίες, ακριβώς για αυτούς τους λόγους στο υπουργείο Οικονομικών, έστω καθυστερημένα, συντάσσονται νέες, λεπτομερείς οδηγίες για τη συμπλήρωση του εντύπου Ε9. Ωστόσο πρέπει να γίνουν ορισμένες επισημάνσεις:


* Πώς θα εξειδικευθούν στη δήλωση ακινήτων τα ακίνητα που έχουν κηρυχθεί απαλλοτριωτέα, τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο ακίνητης περιουσίας, και τα κληρονομιαία ακίνητα, για τα οποία καταβάλλεται φόρος κληρονομίας και τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο αυτόν για δύο έτη;


Πώς θα εξειδικευθούν στην ίδια δήλωση τα ακίνητα που έχουν δεσμευθεί από την Αρχαιολογική Υπηρεσία; Το 50% της αξίας αυτών των ακινήτων απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομίας.


Στις οδηγίες συμπλήρωσης του εντύπου αναφέρεται ότι θα δηλωθούν οι μονοκατοικίες και οι διπλοκατοικίες που βρίσκονται εντός σχεδίου. Υπάρχουν όμως μονοκατοικίες και διπλοκατοικίες εκτός σχεδίου που έχουν νομιμοποιηθεί και εκτός σχεδίου που δεν έχουν νομιμοποιηθεί ­ αυτές οι κατοικίες πού θα γραφούν;


Στην ίδια περίπτωση αναφέρεται ότι όταν υπάρχει διπλοκατοικία θα πρέπει να γραφεί η συνολική επιφάνεια των κτισμάτων ανεξαρτήτως ιδιοκτήτου. Αν ο ιδιοκτήτης είναι οι σύζυγοι, έχει καλώς. Αν όμως στη διπλοκατοικία έχει συσταθεί οριζόντιος ιδιοκτησία και μία ανεξάρτητη ιδιοκτησία ανήκει σε τρίτο πρόσωπο, πώς είναι δυνατόν να γραφεί η συνολική επιφάνεια; Σε ποιο εμβαδόν θα υπολογισθεί ο φόρος ακίνητης περιουσίας;


Ακόμη, ζητείται να γραφούν στη δήλωση ακινήτων οι αγροί, οι βοσκότοποι και οι δασικές εκτάσεις. Η αξία όμως και των τριών αυτών ακινήτων απαλλάσσεται από τον φόρο ακίνητης περιουσίας: των αγρών και των βοσκοτόπων αν τους εκμεταλλεύεται κατά κύριο επάγγελμα αγρότης· των δασικών εκτάσεων σε οποιονδήποτε και αν ανήκουν. Ποια η σκοπιμότητα αναγραφής των δασικών εκτάσεων και πώς θα εξειδικευθούν οι αγροί και οι βοσκότοποι που αυτοκαλλιεργούνται;


Το έντυπο της δήλωσης έχει χωρισθεί σε δύο πίνακες. Στον πρώτο πίνακα θα γραφούν τα στοιχεία των οικοδομών και των οικοπέδων και στον δεύτερο πίνακα τα στοιχεία των αγροτεμαχίων, των αγρών, των βοσκοτόπων, των δασικών εκτάσεων, των ορυχείων κλπ.