Οι δημοσκοπήσεις φέρνουν τη Χίλαρι Κλίντον αδιαμφισβήτητο φαβορί στις επικείμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. Το τρίτο «ντιμπέιτ» δεν φαίνεται να άλλαξε τους αρνητικούς συσχετισμούς που έχει δημιουργήσει ο Ντόναλντ Τραμπ τις τελευταίες δύο εβδομάδες, αφού κατάφερε να στρέψει το μισό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα εναντίον του. Ωστόσο, ακόμα και μία στις χίλιες να είναι η πιθανότητα να δρασκελίσει ο υποψήφιος των διχασμένων Ρεπουμπλικανών το κατώφλι του Λευκού Οίκου, ουδείς μπορεί να αγνοήσει τις οικονομικές συνέπειες που θα είχε μια τέτοια προοπτική. Αλλωστε εδώ και αρκετά χρόνια –κυρίως από τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2002 στη Γαλλία με τον θρίαμβο του Ζαν-Μαρί Λεπέν –οι εκλογείς σε κάθε γωνιά της Γης λες και έχουν βαλθεί να διαψεύδουν τους δημοσκόπους.
Αναλύοντας λοιπόν το εξωφρενικό, αλλά όχι απίθανο, σενάριο να αναδειχθεί πλανητάρχης ο Ντόναλντ Τραμπ, οι ειδικοί ξεκινούν υπενθυμίζοντας τι συνέβη όταν έγινε προσφάτως πραγματικότητα ένα άλλο, λιγότερο εξωφρενικό σενάριο, το Brexit.
Η επόμενη ημέρα


Με βάση, λοιπόν, αυτά που συνέβησαν την επομένη της αναπάντεχης ψήφου των Βρετανών για έξοδο από την ΕΕ, σε μια απευκταία εκλογή Τραμπ θα πρέπει να περιμένουμε ξεπούλημα των μετοχών στις αγορές κεφαλαίων, ξεπούλημα του δολαρίου στις αγορές συναλλάγματος και συρροή των πανικοβλημένων επενδυτών στα λεγόμενα «ασφαλή καταφύγια»: στα κρατικά ομόλογα (συμπεριλαμβανομένων ασφαλώς και των αμερικανικών, διότι η αγορά θα σκεφθεί «μια τετραετία είναι αυτή, θα περάσει»), στο γεν, στο ελβετικό φράγκο και βεβαίως στον χρυσό –ενδεχομένως και στις προθεσμιακές αγορές των εμπορευμάτων και δη των πλέον βρώμικων και ρυπογόνων, όπως είναι το πετρέλαιο, καθώς ο Τραμπ δεν φημίζεται για τα οικολογικά του φρονήματα.
Αυτά πιθανότατα θα συμβούν την επομένη της αποφράδας ημέρας εκλογής του Ντόναλντ Τραμπ. Τι θα συμβεί, όμως, μακροπρόθεσμα; Θα υπέθετε κανείς ότι θα ενισχύονταν οι «μετοχές» κάθε υπερ-συντηρητικής δραστηριότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς θα αποδυναμωνόταν και θα αποσυρόταν από το οικονομικό προσκήνιο το κράτος προς όφελος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Ομως το αμερικανικό Κογκρέσο αποτελείται από δύο κοινοβουλευτικά Σώματα. Και αν η κατάληψη της Βουλής των Αντιπροσώπων από τους Ρεπουμπλικανούς δεν αμφισβητείται από κανέναν, ουδείς μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο την πλειοψηφία στη Γερουσία να έχουν οι Δημοκρατικοί. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να θεωρείται ότι το Κογκρέσο θα δώσει στον Λευκό Οίκο λευκή επιταγή για να εφαρμόσει τις πολιτικές της νέας, ιδιόρρυθμης διακυβέρνησης που υποτίθεται ότι θα έχει.
Μακροπρόθεσμα σενάρια


Με βάση τις προεκλογικές εμμονές του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών, τρία θα είναι τα κεντρικά χαρακτηριστικά της πολιτικής του ως προέδρου των ΗΠΑ: Πρώτον, η φορολογική μεταρρύθμιση προς την κατεύθυνση της δραστικής μείωσης των φόρων και της αύξησης των δημοσίων δαπανών για έργα υποδομής. Δεύτερον, η (αντι)μεταναστευτική μεταρρύθμιση, δηλαδή η εκδίωξη –αν όχι η καταδίωξη –των οικονομικών μεταναστών. Και τρίτον, ο περιορισμός του ελεύθερου εμπορίου.
Ασφαλώς και οι τρεις αυτοί άξονες της πολιτικής του Τραμπ προοιωνίζονται δημοσιονομικές εκτροπές. Θα εκτινάξουν στα ύψη τον πληθωρισμό, καθώς θα αυξήσουν την καταναλωτική ζήτηση, το κόστος εργασίας και τις τιμές των εισαγομένων προϊόντων, ενώ η μείωση των φορολογικών εσόδων θα εκτινάξει στα ύψη τα ελλείμματα του προϋπολογισμού. Ασφαλώς η Κεντρική Τράπεζα (Fed) δεν θα καθίσει με σταυρωμένα χέρια. Θα προχωρήσει σε δυναμικές αυξήσεις των επιτοκίων, κάτι που θα ευνοήσει ασφαλώς το δολάριο αλλά παράλληλα θα πλήξει την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας.
Εδώ θα πρέπει να υποθέσει κανείς ότι, εφόσον εκτιναχθεί στα ύψη το δολάριο, θα μειωθούν οι τιμές του πετρελαίου διεθνώς –κάτι που έχει μεγάλη σημασία για τις ενεργειακώς εξαρτώμενες χώρες και τους καταναλωτές διεθνώς. Η πιθανή ενίσχυση των τιμών του πετρελαίου αμέσως μετά την εκλογή του Τραμπ, δηλαδή, πιθανότατα δεν θα έχει συνέχεια.
Οι δημοσιονομικοί τριγμοί που θα προκαλέσουν η αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου και η επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης θα εκτροχιάσουν το έλλειμμα και θα εκτινάξουν το αμερικανικό χρέος από το ήδη υψηλό ποσοστό 104,2% του ΑΕΠ που ήταν το 2015, ενώ θα έχουν επιπτώσεις στις αγορές ομολόγων ολόκληρου του πλανήτη, εκτιμούν οι ειδικοί, οι οποίοι θεωρούν ότι μόνο πρόσκαιρη θα είναι η τόνωση της ανάπτυξης που θα φέρει η αύξηση των δημοσίων δαπανών. Διότι συν τω χρόνω η αμερικανική οικονομία θα βυθίζεται στο τέλμα του στασιμοπληθωρισμού.
Αλλωστε την τελευταία δεκαετία σχεδόν το μισό ΑΕΠ των ΗΠΑ οφείλεται στην εισροή οικονομικών μεταναστών στη χώρα, όπως αναφέρει η γαλλική εφημερίδα «Figaro», επικαλούμενη στοιχεία από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών. Και το αναμενόμενο κλείσιμο των αμερικανικών συνόρων στους ξένους μετανάστες, που προεκλογικά υπόσχεται ο Τραμπ, θα στερήσει χρήσιμα εργατικά χέρια από τις αμερικανικές επιχειρήσεις –και θα εκτινάξει ως εκ τούτου στα ύψη το εργατικό κόστος.
Κάποιοι τομείς της οικονομίας και κάποιοι επαγγελματικοί κλάδοι ασφαλώς θα επωφεληθούν από την εγκατάσταση του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Αυτοί οι ειδικοί θεωρούν ότι θα είναι ο τομέας των κατασκευών, της άμυνας, της ενέργειας, των υπηρεσιών και των «εθνικά ευαίσθητων» βιομηχανικών κλάδων, που θα προστατευθούν ακόμη περισσότερο –διότι ήδη προστατεύονται συστηματικά και διακομματικά, ως παράδειγμα θα μπορούσε να αναφέρει κανείς τον προ δεκαετίας αποκλεισμό αράβων επενδυτών σε αμερικανικά λιμάνια και ασφαλώς την εκδίωξη της κινεζικής πετρελαϊκής εταιρείας CNOOC, που χρυσοπλήρωνε την πέμπτη σε παραγωγή αμερικανική πετρελαϊκή Unocal, προκειμένου να την εξαγοράσει.
Το κοινωνικό κόστος


Οπως συνέβη και με το Brexit –κι ακόμα στην αρχή είμαστε… –οι πολιτικές του Ντόναλντ Τραμπ θα στοιχίσουν ακριβά κυρίως σε αυτούς που ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος ωρυόμενος υπόσχεται να βοηθήσει. Σύμφωνα με έρευνα του αμερικανικού Peterson Institute, οι πολιτικές προστατευτισμού που θέλει να επιβάλει ο Τραμπ θα καταστρέψουν περί τα 5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στη χώρα. Διότι ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος έχει ήδη προαναγγείλει την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη NAFTA (Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου) και την επιβολή υψηλών δασμών στις εισαγωγές προϊόντων –πρώτη προτεραιότητα φαίνεται πως θα έχει η δασμολόγηση των εισαγωγών από την Κίνα και το Μεξικό.
Φυσικά το Κογκρέσο θα προσπαθήσει να φρενάρει τη ραγδαία αύξηση των δαπανών για δημόσια έργα. Οι αναλυτές θεωρούν, όμως, ότι με ευκολία θα εγκρίνει τις δραστικές μειώσεις των συντελεστών φορολόγησης κυρίως των επιχειρήσεων και των φυσικών προσώπων. Και αν οι βουλευτές αντιταχθούν στις απελάσεις 11 εκατομμυρίων παράνομων μεταναστών από τις ΗΠΑ, είναι πολύ πιθανό ότι θα εγκρίνουν την επιβολή αυστηρών φραγμών στην καθ’ οιονδήποτε τρόπο είσοδο νέων μεταναστών στη χώρα.
Εξυπακούεται ότι η οικονομική εσωστρέφεια των ΗΠΑ θα οδηγήσει σε περιχαρακώσεις και αντίστοιχα προστατευτικά μέτρα και τους εμπορικούς εταίρους της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη. Κάποιοι προειδοποιούν για το ενδεχόμενο η συρρίκνωση του διεθνούς εμπορίου και η όρθωση οικονομικών και εμπορικών συνόρων να οδηγήσουν τη διεθνή οικονομική κοινότητα σε αλληλοεξοντωτικούς οικονομικούς πόλεμους.

«Δεν μπορεί ποτέ να είναι κανείς σίγουρος για το χειρότερο. Αλλά ο κίνδυνος οι νέες πολιτικές των ΗΠΑ να φέρουν μεγάλες ανατροπές σε παγκόσμια κλίμακα είναι πραγματικός και επιτάσσει περισσότερο από κάθε άλλη φορά την ανάγκη να διπλασιάσει τις προσπάθειές της για να ζωογονήσει την ανάπτυξη στους κόλπους της»
υπογραμμίζει η εμφορούμενη από τις ιδέες της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς «Figaro».

HeliosPlus