Πώς θα πιάσουν τόπο τα €35 δισ. του πακέτου Γιούνκερ

Σαν «μάννα» εξ ουρανού για τη χειμάζουσα ελληνική οικονομία αναμένεται το περίφημο «πακέτο Γιούνκερ» συνολικού ύψους 35 δισ. ευρώ, το οποίο η κυβέρνηση ελπίζει να αποτελέσει αντίβαρο στην ύφεση και στο τρίτο Μνημόνιο, ποντάροντας στην εμπροσθοβαρή υλοποίησή του.

Τι ακριβώς περιέχει όμως το πακέτο Γιούνκερ; Τα 35 δισ. ευρώ του πακέτου για την επόμενη πενταετία στην πραγματικότητα δεν είναι νέα επιπλέον κονδύλια. Πρόκειται για πόρους 19,5 δισ. ευρώ που είχαν ήδη εγκριθεί για τη χώρα μας στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων –δηλαδή μέσω ΕΣΠΑ –και εκείνους που προορίζονταν να διατεθούν στους αγρότες (15,5 δισ. ευρώ ) ως εισοδηματικές ενισχύσεις για την προγραμματική περίοδο 2014-2020.

Είναι λοιπόν όλα αυτά ένα κόλπο του πολιτικού μάρκετινγκ; Δεν υπάρχει τίποτε το καινούργιο στο πακέτο Γιούνκερ;

Κι όμως υπάρχει: Το πακέτο Γιούνκερ μάς προσφέρει πρόσθετη, άμεση ρευστότητα ύψους 2% του ΑΕΠ για ανάπτυξη και απασχόληση, για να την αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο σήμερα και για να διορθώσουμε τα λάθη που έγιναν στο παρελθόν.

Πώς επιτυγχάνεται αυτό; Το νέο στοιχείο είναι η δυνατότητα εμπροσθοβαρούς χρήσης μέρους των πόρων με μεγαλύτερη ευελιξία και μικρή ή καθόλου εθνική συμμετοχή, καθώς και η προσπάθεια διάσωσης χρημάτων και έργων που κινδυνεύουν να χαθούν από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο 2007-2013, η οποία οριακά έχει παραταθεί ως τα τέλη του 2015.

Με απλά λόγια το πακέτο Γιούνκερ μάς δίνει πρόσθετη ρευστότητα 1 δισ. ευρώ άμεσα, μέσω της αύξησης προκαταβολών για το πρόγραμμα 2014-2020 από τα διαρθρωτικά ταμεία κατά 7% περίπου.

Επιπλέον, μας δίνει πρόσθετη ρευστότητα 500 εκατ. ευρώ από τα κοινοτικά ταμεία και περίπου 2 δισ. ευρώ εξοικονόμηση για τον ελληνικό προϋπολογισμό, μέσα από την αναδρομική 100% κάλυψη από την ΕΕ της συγχρηματοδότησης του υπολοίπου για την περίοδο 2007-2013.

Εμμεσα μας δίνει την ευκαιρία να περισώσουμε το υπόλοιπο των χρηματοδοτήσεων της περιόδου 2007-2013 και να μην επιβαρυνθεί το νέο πρόγραμμα 2014-2020 με έργα από το παλαιό, που δεν ολοκληρώθηκαν.

Για την καλύτερη διαχείριση του παλαιού και του νέου ΕΣΠΑ δημιουργήθηκε άλλωστε η νέα Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που θα παρέχει τεχνική βοήθεια με βάση την εμπειρία της Task Force για την Ελλάδα και την Κύπρο.

Κρίσιμη παράμετρος ο χρόνος

Η κατανόηση της αξίας της παραμέτρου του χρόνου έχει μεγάλη σημασία. Το πέρασμα από την –μικρή –έστω ανάπτυξη του 2014 και τις προοπτικές μεγαλύτερης οικονομικής μεγέθυνσης σε ύφεση το λιγότερο 2,5% για το 2015 καθιστά επιτακτική την ανάγκη για μέτρα άμεσης και ταυτόχρονα υψηλής απόδοσης από πλευράς ανάπτυξης και απασχόλησης.

Για να ανακοπεί αν μη τι άλλο η σφοδρότητα της ύφεσης, απαιτείται αυτή η άμεση ρευστότητα των 3,5 δισ. ευρώ να διοχετευθεί επιλεκτικά σε ώριμα επενδυτικά σχέδια με δυνατότητα ταχύτατης απορρόφησης, υψηλούς πολλαπλασιαστές, αυξημένη εγχώρια προστιθέμενη αξία, στατιστικά σημαντικές μακροοικονομικές επιπτώσεις και μεγάλη γεωγραφική διασπορά.

Η χώρα μας ανέκαθεν είχε πρόβλημα έγκαιρης απορρόφησης και ουσιαστικής αξιοποίησης των κοινοτικών πόρων, κίνδυνο που διατρέχει και με το νέο ΕΣΠΑ. Αν τουλάχιστον αυτή τη φορά καταφέρουμε να υπερβούμε τον κακό μας εαυτό και να εστιάσουμε σε έννοιες-«κλειδί», όπως η ωριμότητα, το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και η περιφερειακή διάχυση, τότε υπάρχει μια πραγματική ευκαιρία ανάπτυξης μιας οικονομικής δυναμικής γύρω από το νέο στοιχείο του πακέτου Γιούνκερ. Αν η διαχείριση γίνει όπως συνήθως, τότε κάθε πρόσθετο πλεονέκτημα του πακέτου Γιούνκερ ακυρώνεται.

Το κυβερνητικό επιτελείο έχει επίγνωση των κινδύνων και ευκαιριών, όπως προκύπτει από πρόσφατες δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού Χρήστου Σπίρτζη στον ραδιοφωνικό σταθμό «Στο Κόκκινο», όπου ο αναπληρωτής υπουργός προσθέτει ένα εύλογο επιπλέον κριτήριο: «Για κάθε 100 ευρώ δημόσιων υποδομών, πάνω από 55% πηγαίνει στα δημόσια ταμεία από ΦΠΑ, φορολόγηση κ.τ.λ. Συν τη μόχλευση, την καταπολέμηση της ανεργίας και τις εισφορές στους ασφαλιστικούς οργανισμούς, το ποσοστό ανεβαίνει» είπε.

Πρέπει λοιπόν το Δημόσιο να φροντίσει η πρόσθετη, άμεση ρευστότητα ύψους 2% του ΑΕΠ να διοχετευθεί σε κλάδους/έργα που θα έχουν την ταχύτερη και μεγαλύτερη δυνατή θετική επίπτωση στην ανάπτυξη και στην απασχόληση. Αυτό θα γίνει αν τηρηθούν ευλαβικά τα κριτήρια της ωριμότητας, του πολλαπλασιαστικού αποτελέσματος και της περιφερειακής διάχυσης, μαζί με αυτό του αποδεδειγμένα ευνοϊκού δημοσιονομικού αποτελέσματος.

Επιπροσθέτως, η διεκδίκηση μεγάλου μέρους του πακέτου Γιούνκερ των 35 δισ. ευρώ για την Ελλάδα από τον κ. Σπίρτζη για επιλεγμένα («όχι να γίνονται έργα για τα έργα», όπως είπε) έργα υποδομών αντανακλά και ένα δεύτερο επίπεδο σκέψης που αφορά το «μεγάλο», ευρωπαϊκό πακέτο Γιούνκερ των 315 δισ. ευρώ, για το οποίο δεν υπάρχει κατανομή ποσών ανά χώρα αλλά η αρχή της χρονικής προτεραιότητας. Το μεγάλο πακέτο στηρίζεται κυρίως σε μόχλευση (15πλάσια!) ιδιωτικών πόρων από μια μαγιά ευρωπαϊκών εγγυήσεων 22 δισ. ευρώ.

Για να μπορέσει όμως η χώρα μας να διεκδικήσει με αξιώσεις έστω και κάποια από αυτά τα χρήματα, είναι απαραίτητο να υπάρχει προοπτική ολοκληρωμένων υποδομών, που θα επιτρέπουν σε άλλες ιδιωτικές επενδύσεις να αναπτυχθούν.