Χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης, λιγότερη σταθερότητα, περισσότεροι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, εντάσεις και μεταβλητότητα καθώς ο κόσμος επαναπροσδιορίζεται, ο πόλεμος του πετρελαίου και οι νέες ισορροπίες στον κόσμο αποτελούν μερικούς από τους κινδύνους που μπορούν να μεταβάλουν τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, σε έναν κόσμο μάλιστα που βρίσκεται σε αναταραχή. Οι κίνδυνοι της παγκόσμιας οικονομίας, σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση κορυφαίων οικονομολόγων, είναι ως εξής:
1. H κρίση δεν έχει ξεπεραστεί: Επτά χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehmann Brothers, η κρίση δεν έχει ξεπεραστεί. Οι επενδύσεις εξακολουθούν να είναι συγκρατημένες, ενώ τα χρέη του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα συνεχίζουν να αυξάνονται. Δεδομένης μάλιστα της χαλαρής νομισματικής πολιτικής πολλών κεντρικών τραπεζών, τα χαμηλά επιτόκια δεν μπορεί να λύσουν το πρόβλημα του υψηλού χρέους. Παράλληλα, συνεχίζεται η εικονική πραγµατικότητα αξιών, η οποία είναι πολλαπλάσια του παγκόσµιου ΑΕΠ καθώς περισσότερα από 700 τρισ. δολ. αφορούν «σκοτεινές συναλλαγές» σε µη οργανωµένες αγορές, επηρεάζοντας την πορεία των οικονοµιών, καθώς οι αγορές έχουν την ιδιότητα όχι απλώς να αποτιµούν αλλά και να σχεδιάζουν τις µελλοντικές αξίες.
2. Τέλος εποχής για την κυριαρχία των ΗΠΑ; O κόσμος περνάει από συχνές περιόδους επαναπροσδιορισμού και κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων υπάρχουν αυξημένες εντάσεις και μεγαλύτερη μεταβλητότητα. Η Κίνα και η Ρωσία σχηματίζουν τώρα έναν ισχυρό συμμαχικό άξονα ενάντια στις ΗΠΑ και στο δολάριο. Αυτή η συμμαχία επεκτείνει την εμβέλεια και την επιρροή της, καθώς η Κίνα εντείνει την παρουσία της όχι μόνο στην Αφρική αλλά και στη Μεσόγειο μέσα από επενδύσεις σε υποδομές, εκτίμησε μεταξύ των άλλων ο αμφιλεγόμενος πρώην υπουργός Εξωτερικών και σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ στο νέο του βιβλίο με τον τίτλο «Παγκόσμια τάξη».
Η νέα παγκόσμια τάξη σημαίνει μικρότερη κυριαρχία των ΗΠΑ, σταδιακή μείωση των πλεονεκτημάτων για τα αποθεματικά νομίσματα και περιοχές εμπορικής δραστηριότητας μακριά από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Αν προσθέσουμε σε αυτά και την πολύ απαραίτητη αντιμετώπιση των ριζοσπαστικών ισλαμικών κινημάτων, τότε υπάρχει το ενδεχόμενο οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι να γίνουν μέρος της εκτίμησης και της απόδοσης του κινδύνου, εκτίμησε η Saxo Bank. Παρότι, όπως αναφέρεται ευρέως, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα λόγια του Αλμπέρ Καμί «υπάρχουν σκοποί για τους οποίους αξίζει να πεθάνει κανείς αλλά κανένας για να σκοτώσει», σήμερα η κλιμάκωση των εμπόλεμων συρράξεων αντικατοπτρίζει έναν κόσμο όπου ο ρυθμός ανάπτυξης είναι χαμηλός, η ενέργεια δυσεύρετη, ενώ οι μακροοικονομικές και παρεμβατικές πολιτικές έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους.

3. Οι ανισότητες απειλή για τις οικονομίες: Οι διαρκώς αυξανόμενες ανισότητες στην κατανομή του πλούτου απειλούν, σύμφωνα με τη Citigroup, τις οικονομίες, ως απόρροια μιας πιο αδύναμης κατανάλωσης, πολιτικής πόλωσης, αύξησης των συρράξεων, περιορισμού των επενδύσεων και της κατανάλωσης, χειραγώγησης των κρατικών θεσμών και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος από τους πλούσιους κ.ά. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ ο παγκόσμιος πλούτος αυξήθηκε κατά 20 τρισ. δολάρια στα 263 τρισ. το τελευταίο 12μηνο, σύμφωνα με έρευνα της Credit Suisse, το 0,7% του παγκόσμιου πληθυσμού ελέγχει το 44% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ ένα επιπρόσθετο 7,9% ελέγχει το 41,3% του πλούτου. Δηλαδή, 225 τρισ. δολάρια ελέγχονται από το 8,6% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού διαθέτει περιουσία μόλις 7,6 τρισ. δολ.

4. Χρέος: «Το χρέος είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο και έχει μεγαλώσει σε τέτοιο βαθμό ώστε τα θεμέλια τρίζουν» εκτιμά η Saxo Bank. To χρέος μειώνεται με δύο τρόπους: με διαγραφή ή με μεγαλύτερη ανάπτυξη. Τίποτα από τα δύο δεν είναι εφικτό πολιτικά ή πρακτικά το επόμενο διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο τα επιτόκια πρέπει να παραμείνουν αμετάβλητα ή να μειωθούν ενόσω το κόστος της διατήρησης και της εξυπηρέτησης του χρέους μεγαλώνει υπό καθεστώς αποπληθωρισμού.

5. Κεντρικές τράπεζες: Τα έξι τελευταία χρόνια, ακόμη και μέσα σε μεγάλες φουρτούνες, οι αγορές είχαν πάντα την άγκυρα των κεντρικών τραπεζών. Με την αναπόφευκτη λήξη της παροχής ρευστότητας μέσω του τυπώματος χρήματος από τις ΗΠΑ, η άγκυρα σηκώνεται και οι αγορές μπαίνουν σε αχαρτογράφητα νερά.
Η χαλαρότερη νομισματική πολιτική σε Ιαπωνία και ευρωζώνη θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο στη σύσφιγξη της Fed, ενώ εκτιμάται δύσκολο ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να αυξήσει τον ισολογισμό της κατά 1 τρισ. χωρίς τελικά να αναγκαστεί να υιοθετήσει μια κλασική πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης, συμπεριλαμβανομένων των αγορών κρατικών ομολόγων.

6. To «μαύρο πρόβατο»: Σε μαύρο πρόβατο στη διεθνή οικονομία θα μπορούσε να εξελιχθεί η ευρωζώνη, εκτιμούν αναλυτές, καθώς φοβούνται ότι η διεθνής ανάκαμψη θα μπορούσε να σκαλώσει στην ευρωπαϊκή «αδυναμία». Η Standard & Poor’s υποστηρίζει μάλιστα πως η ευρωζώνη εισέρχεται σε μια πεισματική φάση χαμηλής ανάπτυξης καθώς συνεχίζεται η απομόχλευση (μείωση των δανεικών) και η παγκόσμια οικονομία αποδυναμώνεται. Παράλληλα, το «ευρωπλεόνασμα» θα καθορίσει την τάση τα επόμενα χρόνια στις βασικές ισοτιμίες, με την Deutsche Bank να προβλέπει (έπειτα και από ένα νέο ισχυρό γύρο «τυπώματος χρήματος» από την ΕΚΤ) ισοτιμία ευρώ/δολαρίου στο 0,95, έως τα τέλη του 2017.

7. «Κοινό πεπρωμένο»: To «κοινό πεπρωμένο» («Schicksalsge-meinschaft») αποτέλεσε μια έκφραση που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί για να περάσουν την ιδέα ότι η δημιουργία του ευρώ δεν είναι κάτι που μπορεί εύκολα να γίνει κομμάτια. Σήμερα όμως οι φωνές που κάνουν λόγο για τη δημιουργία μιας γερμανικής Ευρώπης αυξάνονται ενώ, όπως λέγεται, μια γερμανική Ευρώπη σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος να την απορρίψουν και οι πολίτες.

8. Ο ιός (Εμπολα): Σε περίπτωση που έχουμε να κάνουμε με πανδημία ευρείας κλίμακας, οι επιπτώσεις σύμφωνα με τους ειδικούς έχουν ως εξής: περιοχές με ανελαστική αγορά εργασίας επηρεάζονται αρνητικά, ενώ πλήττονται ο αγροτικός τομέας, τα εμπορικά κέντρα, τα μπαρ, τα καζίνα, τα αεροπορικά ταξίδια, ο τουρισμός, οι βασικές πρώτες ύλες και τα οικοδομικά υλικά, οι βιομηχανίες εντάσεως εργασίας, οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι εταιρείες με υψηλό δείκτη ευαισθησίας στο φαινόμενο.

9. Προστατευτισμός και οι συγκρούσεις: Για 30 χρόνια το παγκόσμιο εμπόριο αναπτυσσόταν με ρυθμό σχεδόν διπλάσιο της οικονομίας. Τα τελευταία δύο χρόνια όμως η τάση αυτή έχει μεταβληθεί, καθώς το εμπόριο αναπτύσσεται με ρυθμό ίδιο ή και μικρότερο από το παγκόσμιο ΑΕΠ. Η ανατροπή αυτή της ιστορικής σχέσης, αν πρόκειται για θεμελιώδη διαρθρωτική αλλαγή, θα επηρεάσει την περίφημη παγκοσμιοποίηση των οικονομιών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ