Τραπεζική και πολιτική ένωση. Αμοιβαιοποίηση του χρέους, ευρω-ομόλογα και κοινός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός. Αυτοί είναι οι πέντε ευρωπαϊκοί πονοκέφαλοι για την Ανγκελα Μέρκελ.
Οι γερμανικές εκλογές, που είχαν παραλύσει κάθε συζήτηση για μεταρρυθμίσεις στην ενωμένη Ευρώπη, τελείωσαν. Οχι όμως και τα προβλήματα στην ευρωζώνη, που απαιτούν επείγουσα λύση.
Πρώτη δουλειά που πρέπει να γίνει είναι η τραπεζική ένωση. Αυτό είναι το πιο πιεστικό θέμα στην ευρωπαϊκή ατζέντα της καγκελαρίου.
Εκτιμάται ότι η διαδικασία θα χρειαστεί δύο χρονικά στάδια, καθώς πρέπει πρώτα να μεσολαβήσει μια τροποποίηση στο κοινοτικό δίκαιο, ούτως ώστε να είναι εφικτό να ιδρυθεί μια ευρωπαϊκή αρχή επίβλεψης και εκκαθάρισης των προβληματικών τραπεζών, η οποία θα πρέπει να είναι εντελώς ανεξάρτητη.
Η Γερμανίδα καγκελάριος είχε δηλώσει ότι είναι αντίθετη στην ιδέα ενός κοινού συστήματος για την εγγύηση των καταθέσεων στην ευρωζώνη, κάτι που αρκετές άλλες χώρες θεωρούν αναπόσπαστο στοιχείο της τραπεζικής ένωσης.
Σε κάθε περίπτωση, η ένωση αυτή προβλέπει ενιαία εποπτεία στις τράπεζες της ΕΕ, ενιαίο μηχανισμό εκκαθάρισης όσων χρεοκοπούν, και τελικά ένα ενιαίο ταμείο που θα αναλαμβάνει το κόστος για την χρεοκοπία τραπεζών και για την εγγύηση των καταθέσεων.
Ακριβώς αυτό είναι που προκαλεί αλλεργία στην Γερμανία, την ηγέτιδα δύναμη της ΕΕ που δεν προτίθεται να χάσει τα κέρδη που έχει βγάλει από την κρίση, ούτε να μοιραστεί το βάρος για οποιαδήποτε χρέη στην ευρωζώνη, τραπεζικά και κρατικά.
«Απορρίπτουμε την αμοιβαιοποίηση του χρέους». Το λέει και το ξαναλέει σε κάθε ευκαιρία η Μέρκελ. Η τρύπα στο τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης υπολογίζεται σε τουλάχιστον 1 τρισ. ευρώ και η κάλυψή της, που τελικά αποτελεί τον όρο για την συνέχιση της ύπαρξης του κοινού νομίσματος, θα απαιτούσε να βάλει η Γερμανία το χέρι στην τσέπη ή να δεχθεί να μοιραστεί με τους εταίρους της ένα υψηλότερο κόστος δανεισμού, από το σχεδόν μηδενικό που απολαμβάνει σήμερα.
Την ίδια ώρα, η γερμανική πολιτική ωθεί προς μια ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση με ομοσπονδιακά χαρακτηριστικά, πράγμα που θα συνέφερε τις λιγότερο ισχυρές οικονομικά χώρες. Αλλά αυτά τα ομοσπονδιακά χαρακτηριστικά εξυπηρετούν στην ουσία την ίδια την Γερμανία.
Αναλυτές λένε ότι ο αναγκαστικός συντονισμός των οικονομικών πολιτικών όλων των χωρών-μελών επί ποινή κυρώσεων δεν φαίνεται να εξυπηρετεί τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες – εκτός αν ο συντονισμός μετατραπεί σε μια από κοινού άσκηση οικονομικής πολιτικής, με κάποιο κοινό ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Ενας ελάχιστος κοινός ευρωπαϊκός προϋπολογισμός, ένα άλλο φλέγον ζήτημα, θα μπορούσε να αντισταθμίσει την αυστηρότητα της ασκούμενης νομισματικής πολιτικής.
Προτάσεις για τον κοινό προϋπολογισμό έχει παρουσιάσει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάϊ.
Χωρίς να μιλήσει ανοικτά για ευρωομόλογα, μια ιδέα που αντιμετωπίζεται εχθρικά από τη Γερμανία, ο Ρομπάι εξηγεί ότι «ένα στοιχείο κλειδί» του κεντρικού προϋπολογισμού «θα είναι η δυνατότητα να δανείζεται».
Στην έκθεση αυτή ο πρόεδρος της ΕΕ προτείνει να εξεταστεί η ιδέα «της σύμπραξης κάποιων εργαλείων βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης κρατών, όπως για παράδειγμα η έκδοση βραχυπρόθεσμων ευρωπαϊκών εντόκων ομολόγων (Treasury Bills) σε μια περιορισμένη και υπό προϋποθέσεις βάση».
Ο Ρομπάι πρότεινε άλλη μια φιλόδοξη ιδέα στον δρόμο προς τον φεντεραλισμό: την δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών με «πλήρως καθορισμένες δημοσιονομικές ευθύνες».
