Φόβοι και ελπίδες για την οικονομία

Στον κυβερνητικό ανασχηματισμό που θα φέρει το 2013 μην εκπλαγείτε αν δείτε τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά να αναλαμβάνει το υπουργείο Ανάπτυξης.

Η κίνηση αυτή –εφόσον αποφασιστεί οριστικά –αποτελεί ένα μήνυμα, είναι όμως με σιγουριά σημείο των καιρών, γιατί απλούστατα αν η οικονομία συνεχίσει να συρρικνώνεται με τον ίδιο ρυθμό, τότε κανείς, ούτε ο Πρωθυπουργός ούτε η κυβέρνηση και πολύ περισσότερο χιλιάδες επιχειρήσεις και νοικοκυριά, δεν μπορεί να σταθεί.

Βεβαίως οι εξελίξεις είναι ραγδαίες και τα σημάδια των τελευταίων ημερών είναι ενθαρρυντικά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση ενέκρινε τη βοήθεια των 52,4 δισ. ευρώ που θα αποτελέσουν το αναγκαίο καύσιμο για την οικονομία –πρώτα απ’ όλα για την κεφαλαιακή αναστήλωση των τραπεζών, το κλείσιμο των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού 2012 και 2013, αλλά, το κυριότερο, για την εξόφληση μεγάλου μέρους των χρεών του Δημοσίου προς τους ιδιώτες.

Η κυβέρνηση υπόσχεται ότι, το αργότερο ως τον Μάρτιο, το πρώτο τρίμηνο του νέου έτους θα έχουν καταβληθεί στους ιδιώτες 7 δισ. ευρώ από τα 9 δισ. ευρώ που οφείλουν το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Οπως είπε ο Πρωθυπουργός μετά την απόφαση-σταθμό του Eurogroup της 13ης Δεκεμβρίου, «τα χρήματα που θα πέσουν στην αγορά είναι περισσότερα από αυτά που αφαιρούνται με τα μέτρα». Και αυτό δημιουργεί ελπίδες ότι θα ανακοπεί η ελεύθερη πτώση στην οποία βρίσκεται η οικονομία τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Ενθαρρυντικό σημάδι είναι η απόφαση της S&P για την αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας και η στήριξη από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων των ελληνικών επιχειρήσεων προκειμένου να συνεχιστούν απρόσκοπτα οι εξαγωγές, αλλά κυρίως η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να αποδέχεται και πάλι εγγυήσεις και τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου προκειμένου να χρηματοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες με φθηνότερο χρήμα.

Τα εισοδήματα, μισθοί και συντάξεις θα συρρικνωθούν, οι φόροι θα σταθεροποιηθούν για ετήσια εισοδήματα ως 23.000 ευρώ, ενώ οι επιχειρήσεις ελπίζουν στην ανάκαμψη, καθώς με σειρά αλλαγών περιορίζεται η γραφειοκρατία και μπορούν να λειτουργούν περισσότερες ώρες με το καθεστώς του ελεύθερου ωραρίου.

Το νέο έτος είναι έτος καμπής στον βαθμό που η οικονομία θα φθάσει στο χαμηλότερο σημείο της. Από τα μέσα του έτους και για τα επόμενα έτη προβλέπεται κατ’ αρχάς σταθεροποίηση της οικονομίας, ενώ αναμένονται τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης που θα φανούν στις εξαγωγές, στον τουρισμό και στην παραγωγή. Σταδιακή επιτάχυνση της ανάπτυξης αναμένεται από το 2014 ως το 2016 (+3,5%).

Για την έξοδο όμως από την πρωτοφανή κρίση «κλειδί» αποτελούν οι επενδύσεις. Οι επενδύσεις πάγιου κεφαλαίου προβλέπεται να ανακάμψουν σταδιακά από το 2014, ενώ οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών που είναι οι πρώτοι δείκτες βελτίωσης θα συνεχίσουν να αυξάνονται σημαντικά (4,6% κατά μέσον όρο τον χρόνο για την περίοδο 2013-2016).

Οπως έδειξαν τα τελευταία στοιχεία, το διάστημα Ιανουαρίου – Οκτωβρίου το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών περιορίστηκε κατά 12,1 δισ. ευρώ ή 74,4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2011 και περιορίστηκε σε 4,1 δισ. ευρώ.

Η εξέλιξη αυτή αντανακλά κυρίως τη σημαντική μείωση του εμπορικού ελλείμματος κατά 5,8 δισ. ευρώ, καθώς συρρικνώνονται οι εισαγωγές ενώ αυξάνονται οι εξαγωγές.

Οι εισαγωγές θα συνεχίσουν να υποχωρούν και το 2013 και το 2014, καθώς η ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση συρρικνώνεται.

Ο πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί κατά 0,8% το 2013. Τους πρώτους μήνες του 2013 οι τιμές αναμένεται να επηρεαστούν ανοδικά από τις αυξήσεις του φόρου στο πετρέλαιο θέρμανσης και τις αυξήσεις στα τιμολόγια των υπηρεσιών κοινής ωφελείας –όπως της ΔΕΗ και των εισιτηρίων.

Υστερα από το πρώτο κρίσιμο τρίμηνο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και ειδικά η απελευθέρωση του ωραρίου αναμένεται να συγκρατήσουν την άνοδο των τιμών και για πρώτη χρονιά να δούμε αρνητικό πρόσημο στον τιμάριθμο.

Η μεγάλη πληγή παραμένει η ανεργία, καθώς η απασχόληση προβλέπεται να μειωθεί κατά 2,1% το 2013. Ετσι το ποσοστό ανεργίας προβλέπεται να αυξηθεί κι άλλο ξεπερνώντας τους 1.300.000 ανέργους προτού αρχίσει να μειώνεται σταθερά γύρω στο 17% το 2016.

Η αγορά εργασίας αναμένεται να επηρεαστεί ευνοϊκά από τις ανάλογες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη εφαρμοσθεί ή προγραμματισθεί, αλλά κυρίως από τη μείωση των μισθών που πλέον έχουν υποχωρήσει στα επίπεδα του 2002, όταν η Ελλάδα εντάχθηκε στην ευρωζώνη.

Στο δημοσιονομικό πεδίο τα νέα είναι καλύτερα. Τα τελευταία στοιχεία για το 2012 δείχνουν ότι το πρωτογενές έλλειμμα (η διαφορά δαπανών από έσοδα του κράτους εκτός από τους τόκους εξυπηρέτησης του χρέους) περιορίστηκε στο 1,5 δισ. ευρώ το διάστημα Ιανουαρίου – Νοεμβρίου από 6 δισ. ευρώ το αντίστοιχο ενδεκάμηνο του 2011.

Το έλλειμμα ανέρχεται στα 12,9 δισ. ευρώ (6,6% του ΑΕΠ), από 21,5 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2011 (10,3% του ΑΕΠ).

Ετσι ο στόχος για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013 έρχεται πιο κοντά, υπό την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση θα αποκαταστήσει τη ρευστότητα στην οικονομία και θα αντιμετωπίσει τη βαθιά ύφεση.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον σκοπό, την αποτροπή της «βουτιάς» τους πρώτους μήνες αμέσως μετά την εκταμίευση της δόσης των 34 δισ. ευρώ, το υπουργείο Οικονομικών ξεκίνησε τη διαδικασία αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Δημοσίου.

Ως την τελευταία ημέρα του 2102 το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους θα διαθέσει συνολικά 1 δισ. ευρώ για οφειλές, επιστροφή φόρων και υποχρεώσεις ΕΟΠΥΥ στους γιατρούς και στα φαρμακεία, ενώ ήδη αναγγέλθηκε ότι στις 14 Ιανουαρίου προκηρύσσεται πρόγραμμα ενίσχυσης των μικρομεσαίων ύψους 1,3 δισ. ευρώ από το υπουργείο Ανάπτυξης.

Η πιο ενθαρρυντική είδηση ήταν η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για την αποδοχή τίτλων (εγγυήσεις ή εκδόσεις) του Ελληνικού Δημοσίου ως ενέχυρου, που επιτρέπει στις τράπεζες να αντλήσουν ρευστότητα από την ΕΚΤ με χαμηλότερο κατά 2 μονάδες επιτόκιο [0,75% από 2,76% που δανειζόταν από τον έκτακτο μηχανισμό (ΕLA) της Τράπεζας της Ελλάδος]. Αυτό σε συνδυασμό με την αναμενόμενη ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες επανεκκίνησης της οικονομίας. Αυτό που έχουν ανάγκη όλες οι επιχειρήσεις και περιμένουν τα νοικοκυριά και οι χιλιάδες άνεργοι, θύματα της κρίσης.