Η ανακοίνωση που εξέδωσαν την Παρασκευή οι υπό τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε υπηρεσίες περιείχε μια εξόχως ανησυχητική πρόβλεψη: «Σε γενικές γραμμές, τον χειμώνα θα έχουμε μια αισθητή επιβράδυνση της αναπτυξιακής δυναμικής, καθώς οι επιχειρήσεις περιορίζουν τις επενδύσεις τους εξαιτίας της δημοσιονομικής και τραπεζικής κρίσης της ευρωζώνης». Αφορμή της πρόβλεψης αυτής ήταν η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής της Γερμανίας κατά 1,8% τον Οκτώβριο συγκριτικά με το Σεπτέμβριο.
Την ίδια ώρα στη Γαλλία η κυβέρνηση Ολάντ ανακοίνωνε την πτώση της βιομηχανικής παραγωγής της χώρας κατά 2,7% τον Οκτώβριο. Στην Ιταλία η πτώση κατεγράφη μόλις στο 1,5%, ενώ στην Ιρλανδία την Πέμπτη το φρενάρισμα ήταν δραματικό: 13,9% έπεσε η παραγωγή του βιομηχανικού τομέα της χώρας μέσα σε ένα μήνα.
Είναι προφανές ότι, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την ευρωζώνη, η κρίση από δημοσιονομική και πιστωτική έχει μετεξελιχθεί σε κρίση παραγωγής. Κι αυτό συνέβη επειδή έχει καταρρακωθεί η ζήτηση, κυρίως για διαρκή καταναλωτικά αγαθά. Οσο για την καταρράκωση της ζήτησης, αυτή αποδίδεται στην οικονομική αβεβαιότητα, στην εργασιακή ανασφάλεια και βεβαίως στην κάθετη κάμψη των πιστώσεων. Με τέτοια συντηρητικά και εσωστρεφή συναισθήματα να διακατέχουν επιχειρηματίες και καταναλωτές, μοιραία ο οικονομικός κύκλος του ευρωπαϊκού μέλλοντος δεν μπορεί να είναι «ενάρετος», όπως λέγουν οι οικονομολόγοι.
Η Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας, άλλωστε, σε έκθεσή της για την οικονομία της δεύτερης, μετά από τη γερμανική, οικονομία της ευρωζώνης που έδωσε στη δημοσιότητα επίσης την Παρασκευή, προβλέπει συρρίκνωση του ΑΕΠ και το τελευταίο τρίμηνο του 2012. Θα πρόκειται βέβαια, αν επαληθευθεί η Τράπεζα, για το δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο συρρίκνωσης της γαλλικής οικονομίας. Κι αυτός είναι, ως γνωστόν, ο ορισμός της ύφεσης: δύο συνεχόμενα τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης.
Θα παρατηρούσε κανείς ότι ακόμη τα οριστικά στοιχεία για το τρίτο τρίμηνο (Ιούλιος-Σεπτέμβριος) δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί (ανακοινώνονται την ερχόμενη Πέμπτη, μαζί με τα συνολικά στοιχεία για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη). Αλλά, όπως σημειώνει η Wall Street Journal, «είναι βέβαιο ότι θα επιβεβαιωθεί η ανεπίσημη διαπίστωση ότι η γαλλική οικονομία έχει ήδη ένα τρίμηνο συρρίκνωσης πίσω της… Και εξάλλου η αναπτυξιακή διαδικασία έχει ουσιαστικά αρθεί από το τρίτο τρίμηνο του 2011». Ομως, και στο σύνολό της η ευρωοικονομία αναμένεται να ανακοινωθεί συρρικνωθείσα το τρίτο τρίμηνο.
Είναι αλήθεια ότι στη Γαλλία, όπως και στη Γερμανία και στο σύνολο της ευρωζώνης, ο τομέας της οικονομίας που συνεισφέρει τα μέγιστα στην αναπτυξιακή διαδικασία είναι ο τριτογενής. Ο τομέας των υπηρεσιών. Αλλά στις μεγάλες εξαγωγικές χώρες, όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία αλλά και η Ιταλία και η Ισπανία και το Βέλγιο, ο δευτερογενής τομέας, δηλαδή ο βιομηχανικός, επηρεάζει πολύ περισσότερο την πορεία του τριτογενή από όσο την επηρεάζει στις μικρότερες χώρες, που δεν διαθέτουν βαριά βιομηχανία, όπως είναι η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία κι ακόμη περισσότερο η Κύπρος, η Μάλτα ή η Σλοβενία.
Εν προκειμένω, το μείζον πρόβλημα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας είναι ότι δεν κατάφερε να αντικαταστήσει την καταρράκωση της ζήτησης για βιομηχανικά προϊόντα στην ευρωζώνη (ιδιαιτέρως στον υπερχρεωμένο Νότο) με τις πωλήσεις της σε τρίτες, αναπτυσσόμενες χώρες, όπως είναι η Κίνα και η Ινδία.
Ο κατήφορος του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας είναι χαρακτηριστικός. Σύμφωνα με την Ενωση Ευρωπαίων Κατασκευαστών Αυτοκινήτου (ACEA), οι εφετινές πωλήσεις αυτοκινήτων αναμένεται να μειωθούν κατά 8% έως 10% συγκριτικά με τις πωλήσεις του 2011, που είχαν ήδη πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1990!
Σημειωτέον ότι ο ευρωπαϊκός κλάδος αυτοκινήτου είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες στη Γηραιά Ηπειρο. Απασχολεί περί τα 2 εκατομμύρια εργαζομένους άμεσα, ενώ επιπλέον 10 εκατομμύρια Ευρωπαίοι απασχολούνται σε τομείς που προμηθεύουν τις αυτοκινητοβιομηχανίας με πρώτες ύλες ή με εξαρτήματα και ανταλλακτικά (χαλυβουργία, χημική βιομηχανία, ακόμα και κλωστοϋφαντουργία). Το μερίδιο, άλλωστε, της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας στον παγκόσμιο κλάδο φθάνει το 24% (ετησίως κατασκευάζονται πάνω από 17 εκατ. επιβατικά αυτοκίνητα, ελαφρά και βαριά φορτηγά και λεωφορεία στην Ευρώπη).
Πέραν του κλάδου του αυτοκινήτου και άλλοι κλάδοι της ευρωπαϊκής βιομηχανίας έχουν εμπλακεί σε έναν καθοδικό οικονομικό κύκλο. Κι εδώ χαρακτηριστικότερο είναι, ίσως, το παράδειγμα της Siemens. Ο πολυσχιδής γερμανικός όμιλος, που θεωρείται «βαρόμετρο» των εξελίξεων στον δευτερογενή τομέα της ευρωπαϊκής οικονομίας, ανακοίνωσε την Πέμπτη για το τρίτο τρίμηνο του έτους κάμψη της αξίας των παραγγελιών του κατά 4%.
Ο όμιλος που κατασκευάζει και εξάγει σε ολόκληρο τον κόσμο από τρένα υψηλής ταχύτητας και ιατρικά μηχανήματα μέχρι πλυντήρια πιάτων και καφετιέρες, διευκρίνισε ότι η πτώση των παραγγελιών του στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας), στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή μειώθηκαν κατά 5%.
Το χειρότερο όμως από τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Siemens αφορά την κάμψη των νέων παραγγελιών στη Γερμανία. Μειώθηκαν κατά… 44% το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου 2012 συγκριτικά με το αντίστοιχο χρονικό διάστημα πέρυσι! Αλλά ο κ. Σόιμπλε και φυσικά η πολιτική προϊσταμένη του, καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ, δεν μοιάζουν να ανησυχούν.
Καυχώνται για το επίτευγμα να συγκρατήσουν την τελευταία δεκαετία τις αυξήσεις μισθών στο 20% στη Γερμανία (ένα επίτευγμα όχι τόσο δικό τους όσο των προκατόχων τους, των κυβερνήσεων του Γκέρχαρντ Σρέντερ για την ακρίβεια). Και τιμωρούν τους Νοτιοευρωπαίους εταίρους τους, για την αύξηση των εισοδημάτων τους κατά 80% που πέτυχαν σε κάποιες περιπτώσεις, όπως η ελληνική. Χωρίς διαθέσιμο εισόδημα, όμως, καφετιέρα δεν αγοράζουν ούτε οι Γερμανοί. Κινδυνεύουν να αρχίσουν να δοκιμάζουν τίποτε πιο πρωτόγονες κι εξωτικές λύσεις καφέ, όπως ας πούμε ο ελληνικός.
