«Είναι πλέον αναγκαία η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το EFSF και η πολιτική της λιτότητας από μόνα τους, δεν θα μπορέσουν να λύσουν την κρίση χρέους στην ευρωζώνη», λέει μιλώντας στο ΒΗΜΑ ο Φρίντρικ Ερικσον, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Διεθνή Πολιτική Οικονομία (ECIPE), ενός από τα πιο έγκυρα κέντρα αναλύσεων στον κόσμο.
«Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει τώρα να στολίσουν την ευρω-νύφη, για να την φλερτάρει η ΕΚΤ και το ΔΝΤ», μας λέει ο σουηδός οικονομολόγος, ένας από τους 30 ανθρώπους με την μεγαλύτερη επιρροή στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με τους Financial Times.
– Γιατί επιμένετε ότι πρέπει να παρέμβει η ανεξάρτητη ΕΚΤ; Δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και, από το 2013, ο νέος μόνιμος μηχανισμός στήριξης (ESM) με αρχικό κεφάλαιο 500 δισ. ευρώ;
Η ευρωζώνη πρέπει να βγει από την ψευδαίσθηση ότι είναι δυνατή η δημιουργία ενός μεγάλου μπαζούκα, μέσω του EFSF και του ESM, που θα έχει την οικονομική δύναμη πυρός για να αντιμετωπίσει κρίσεις σε Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία. Τα κράτη-μέλη απλώς δεν είναι πρόθυμα να βάλουν στην άκρη τα υπέρογκα ποσά που θα ήταν αναγκαία για κάτι τέτοιο.
– Ποια θα ήταν, κατά τη γνώμη σας, τα καλύτερα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης και την δημιουργία ανάπτυξης;
«Είναι πολλά. Το πρώτο είναι η εύρεση μηχανισμών ώστε να επανακτήσει η ευρωζώνη φερεγγυότητα στις κεφαλαιαγορές και να μην εξαπλωθεί η κρίση σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης. Ο μόνος μηχανισμός για αυτό είναι μια Κεντρική Τράπεζα που θα είναι μεν ανεξάρτητη, αλλά θα βλέπει σαν κύριο ρόλο της την υπεράσπιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, και κατά συνέπεια, θα δρα για να εξυπηρετεί αυτόν τον στόχο.
Δεν πρόκειται να έχουμε μια αλλαγή πολιτικής που θα καταστήσει την ΕΚΤ αυτό που μερικοί αποκαλούν «δανειστή εσχάτης ανάγκης». Αλλά στην πράξη, η ΕΚΤ προετοιμάζεται να κάνει ακριβώς αυτό. Εχει απαιτήσει αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία από τα κράτη-μέλη ως μία από τις προϋποθέσεις για να παίξει μεγαλύτερο ρόλο στη σταθεροποίηση των αγορών ομολόγων, και αυτό είναι αναπόφευκτα ο στόχος που έχουν θέσει Γαλλία και Γερμανία.
Προτεραιότητα-κλειδί για τους ηγέτες της ευρωζώνης θα πρέπει επίσης να είναι η προώθηση μεταρρυθμίσεων υπέρ της χαμηλότερης φορολογίας στις οικονομίες τους, που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτύχει δημοσιονομική σταθεροποίηση μόνο με μέτρα λιτότητας, χωρίς να μπουν οι οικονομίες της σε τροχιά υψηλότερης ανάπτυξης. Αλλά λίγες χώρες έχουν πάρει στα σοβαρά τις δομικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια. Αυτό θα πρέπει τώρα να αλλάξει»
.
.
– Τί περιμένετε από την αυριανή σύνοδο της ΕΕ; Θα λύσει κάποια προβλήματα το βασικό γαλλο-γερμανικό σχέδιο για την έξοδο από την κρίση;
«Οχι. Είναι μάλλον μία από τα ίδια. Ισως να είναι η αρχή ενός ευρύτερου σχεδίου για την αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά με τη μορφή με την οποία παρουσιάστηκε είναι χονδροειδώς ακατάλληλο. Ούτε από την σύνοδο περιμένω κάτι θεαματικό. Ο πήχυς των προσδοκιών έχει πέσει χαμηλά, εδώ στις Βρυξέλλες».
– Πιστεύετε ότι αυξάνονται οι πιθανότητες διάλυσης της ευρωζώνης, ή εκτιμάτε ότι θα επιζήσει;
«Ο κίνδυνος της διάλυσης έχει σαφώς αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες. Αλλά θα έλεγα ότι, ακόμα σήμερα, οι πιθανότητες επιβίωσης της ευρωζώνης είναι μεγαλύτερες – αν όχι για άλλους λόγους, τουλάχιστον για το τεράστιο κόστος που θα είχε μια διάλυση για όλες τις χώρες, φυσικά ιδίως για τις πιο αδύναμες οικονομίες, και για τον τεράστιο κίνδυνο της κατάρρευσης του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Αλλά αν οι ηγέτες της ευρωζώνης δεν μπορέσουν, πολύ σύντομα, να πείσουν ότι θα κάνουν ό,τι και αν χρειαστεί για να σώσουν την ευρωζώνη, η διάλυση θα γίνεται όλο και πιο πιθανή το 2012».
– Μπορείτε να φανταστείτε, στο εγγύς μέλλον, την δημιουργία μιας ευρωζώνης δύο ταχυτήτων, με έναν σκληρό πυρήνα από λιγότερα μέλη, και με τις πιο αδύναμες οικονομίες, όπως την Ελλάδα, εκτός;
«Αυτό το σενάριο θα γίνεται όλο και πιο πιθανό, αλλά προς το παρόν κυριαρχεί ακόμη η φιλοδοξία να μείνει ανέπαφη η σύνθεση της ευρωζώνης, με την συμμετοχή και των 17 μελών».
– Θεωρείτε δικαιολογημένη την πεισματική αντίθεση της Γερμανίας για την έκδοση ευρω-ομολόγων;
«Δεν νομίζω ότι τα ευρω-ομόλογα είναι ο δρόμος προς τα εμπρός. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μια δημοσιονομική ενοποίηση εντελώς διαφορετικού είδους, που τελικά θα έδινε το δικαίωμα σε χώρες της ΕΕ να ασκούν βέτο στον προϋπολογισμό ενός κράτους. Αυτό είναι ένα κυριαρχικό δικαίωμα που κανένας δεν είναι διατεθειμένος να το εκχωρήσει. Η έκδοση ευρω-ομολόγων θα ήταν επίσης αδύνατη στην πράξη, σε μια περίοδο που το ύψος των χρεών διαφέρει τόσο πολύ από χώρα σε χώρα της ευρωζώνης.
Το μόνο ευρω-ομόλογο που είναι εφικτό θα κάλυπτε όλα τα ομόλογα σε κυκλοφορία. Προτάσεις για ομόλογα που θα είχαν, π.χ. την εγγύηση του EFSF για ένα μέρος της ονομαστικής αξίας τους, θα δημιουργούσαν στην πράξη δύο διαφορετικές τάξεις ομολόγων, και ελάχιστοι θα ενδιαφέρονταν να αγοράσουν ομόλογα της Ελλάδας, της Ιταλίας και άλλων υπερχρεωμένων χωρών, που θα βρίσκονταν εκτός της αμοιβαίας κάλυψης στην ευρωζώνη».
– Μπορείτε να φανταστείτε την ΕΕ να κινείται προς μεγαλύτερη οικονομική, δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση, δηλ. προς μια μορφή φεντεραλισμού, αλλάζοντας την Συνθήκη;
«Είναι δύσκολο να το προβλέψω αυτό, αλλά πιστεύω ότι όλο και περισσότεροι συνειδητοποιούν ότι τώρα χρειάζονται ριζοσπαστικά μέτρα. Μια περιορισμένη αλλαγή στην Συνθήκη θα μπορούσε να λειτουργήσει, αλλά δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί που θα ήταν πρόθυμοι να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για μια νέα Συνθήκη, με στόχο μεγαλύτερες αλλαγές. Τέτοια όρεξη απλώς δεν υπάρχει».
