Ο καιρός στην ευρωζώνη έχει πάψει προ πολλού να είναι αίθριος, αλλά ο νέος κεραυνός (το πάγωμα της 6ης δόσης) συντάραξε τη διεθνή κοινή γνώμη και βεβαίως τις αγορές.

Η προβληματική στη λουτρόπολη των Καννών, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στην έδρα της Ευρωτράπεζας, στη Φραγκφούρτη, περιστρέφεται πλέον περί του αν η Ελλάδα όντως πρέπει να ανήκει στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή όχι. Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς από τα δημοσιεύματα των ξένων μέσων ενημέρωσης είναι ότι οι ηγέτες της ευρωζώνης προσπαθούν να αντιληφθούν τον τρόπο σκέψης και αντίδρασης των Ελλήνων, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί εμβρόντητη τις εξελίξεις.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του κινέζου αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών Ζου Γκουανγκιάο ότι η χώρα του δεν θα επενδύσει στο ευρωπαϊκό Ταμείο Διάσωσης (EFSF) αν δεν επιλυθεί η εκκρεμότητα με την Ελλάδα. Ο διευθύνων σύμβουλος του EFSF Κλάους Ρέγκλινγκ μετέβη, ως γνωστόν, την περασμένη Παρασκευή στο Πεκίνο για να διαπραγματευθεί την πώληση ομολόγων του EFSF και στην Κίνα, δεδομένου ότι η χώρα αυτή διαθέτει συναλλαγματικά αποθέματα που εκτιμάται ότι φθάνουν τα 3,2 δισ. δολάρια.

Εν τω μεταξύ, η προοπτική αποχώρησης μιας χώρας-μέλους από το ευρώ και ειδικότερα οι απρόβλεπτες επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια τέτοια εξέλιξη στο νόμισμα και στις οικονομίες που το έχουν υιοθετήσει είναι πλέον αυτή που τρομοκρατεί τις αγορές. Η σημερινή δήλωση του πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου και προέδρου του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ στο γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο ZDF ότι «θέλουμε την Ελλάδα να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης, αλλά δεν υποστηρίζουμε ότι πρέπει να παραμείνει με κάθε κόστος» προσλαμβάνει ιδιαίτερη βαρύτητα εκ του γεγονότος ότι εκείνος που την εκστόμισε συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον ένθερμων ευρωπαϊστών και υποστηρικτών της Ελλάδας το τελευταίο δραματικό 18μηνο.

Η δήλωση Γιουνκέρ επιβεβαίωσε την υποψία των αγορών ότι τίποτε πλέον δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο στην ευρωζώνη: ούτε ακόμη το… ευρώ. Κι αυτό παρά το ότι χθες το βράδυ οι δύο ηγέτες με την ισχυρότερη επιρροή στη σημερινή Ευρώπη, η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και ο γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, τόνισαν ότι στηρίζουν το ευρώ ακόμη κι αν αποχωρήσει κάποιο κράτος-μέλος. Και μόνο το ότι από τα πιο αξιόπιστα χείλη τίθεται το ερώτημα του ακρωτηριασμού της ευρωζώνης, φανερώνει το μέγεθος και ο διαλυτικός χαρακτήρας της κρίσης.

Οι επενδυτές δεν χρειάζονται περισσότερα στοιχεία για να τραπούν και πάλι σε φυγή από τις θεωρούμενες ως ριψοκίνδυνες τοποθετήσεις. Το ευρώ, βεβαίως, είναι το πρώτο θύμα των εξελίξεων και σήμερα το πρωί έχασε άλλο ένα 0,4% της αξίας του υποχωρώντας στα 1,3657 δολάρια, που είναι το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τριών εβδομάδων. Οι μετοχές επίσης υφίστανται τις επιπτώσεις μιας νέας και ανεξέλεγκτης παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοοικονομικής κρίσης.

Αγωνιώδεις διαβεβαιώσεις, όπως αυτή του διευθύνοντος συμβούλου της BNP Paribas Μποντουέν Προ ότι η γαλλική τράπεζα «μπορεί να αντέξει κι άλλο χτύπημα από την Ελλάδα» από μικρή έως μηδαμινή επίδραση έχουν. Η ΒΝΡ Paribas διευκρίνισε σήμερα ότι το τρίτο τρίμηνο προχώρησε σε προ φόρων διαγραφές αξιών 2,26 δισ. ευρώ που αφορούν επενδύσεις της σε ομόλογα της ελληνικής κυβέρνησης.

Οι τραπεζικές μετοχές αναμένεται να παραμείνουν και σήμερα μεταξύ σφύρας και άκμονος, όπως επίσης και οι τιμές των εμπορευμάτων, αφού η κρίση φέρνει πτώση της καταναλωτικής ζήτησης. Στην αγορά της Νέας Υόρκης η τιμή του αργού υποχωρούσε σήμερα το πρωί κατά 1,09 δολάρια στα 91,42 δολάρια το βαρέλι, ενώ στην αγορά του Λονδίνου η τιμή του Brent υποχωρούσε κατά 1,04 δολάρια στα 108,30 δολάρια το βαρέλι.
Αντίθετα, στα ύψη εκτινάσσονται οι αγορές ομολόγων, οι οποίες στην τελευταία έκφανση της κρίσης (εδώ και δύο μήνες περίπου) θεωρούνται ως η ασφαλέστερη τοποθέτηση για τα κεφάλαια. Η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου μειώθηκε κατά ακόμη 4 μονάδες βάσης σήμερα το πρωί στο 1,79% πλησιάζοντας το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων τεσσάρων εβδομάδων, ενώ κάτω από το 2% βρίσκονται και οι αποδόσεις των αμερικανικών 10ετών Treasuries.

Δεν συμβαίνει το ίδιο με τον χρυσό, που έχοντας πέσει από το επίπεδο των 1.900 δολαρίων η ουγκιά, που είχε φθάσει στις αρχές Σεπτεμβρίου, δεν προσελκύει τρομοκρατημένους επενδυτές. Σήμερα το πρωί η τιμή του ευγενούς μετάλλου υποχωρούσε κατά 11,45 δολάρια στην προθεσμιακή αγορά του Λονδίνου, υποχωρώντας στα 1.727,15 δολάρια η ουγκιά.

Θεωρητικές προσεγγίσεις

Πρέπει να παραδεχθεί, πάντως, κανείς ότι ενώ οι επενδυτές και οι οικονομικοί παράγοντες παρακολουθούν με δέος τις εξελίξεις και εν προκειμένω τα τεκταινόμενα στη σύνοδο κορυφής των Καννών, δεν λείπει από τον διεθνή τύπο η αρθρογραφία πολιτικών επιστημόνων που δικαιολογούν την έντονα διαφιλονικούμενη κίνηση του έλληνα πρωθυπουργού να προκηρύξει δημοψήφισμα για το ευρώ. Αίσθηση προκαλεί σήμερα άρθρο του καθηγητή Πολιτικής επιστήμης στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Yale Στάθη Καλύβα στους Financial Times, με το οποίο υποστηρίζει ότι «ο Παπανδρέου θα πέσει, αλλά έχει δίκιο να αναλαμβάνει το ρίσκο αυτού του παιχνιδιού».

Απαντώντας σε ερωτήματα του τύπου «είναι τρελός;» ή «ποια μύγα τον τσίμπησε;» που απασχολούν από την περασμένη Παρασκευή τη διεθνή κοινότητα, ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής θεωρεί ότι κακώς προεξοφλούν οι ανησυχούντες απόρριψη του ευρώ από τους Ελληνες ψηφοφόρους. Πιστεύει ότι θα εγκρίνουν το σχέδιο διάσωσης, κίνηση που θα προσδώσει μεγάλη πολιτική νομιμοποίηση στον έλληνα πρωθυπουργό.

«Η απόφασή του μπορεί να είναι ένα στοίχημα, αλλά το στοίχημα αυτό δεν είναι πολιτικά παράλογο», σημειώνει ο καθηγητής Καλύβας. Και καταλήγει: «Αν ο κ. Παπανδρέου κερδίσει το στοίχημα, αφ’ ενός θα οδηγήσει την Ελλάδα σε ένα διαφορετικό, πιο αποτελεσματικό μονοπάτι οικονομικής εξυγίανσης, και αφ’ ετέρου θα σπρώξει την ευρωζώνη σε πιο γενναίες πολιτικές πρωτοβουλίες για να την επίλυση μιας κρίσης, που απέτυχε να θέσει μέχρι στιγμής υπό έλεγχο».

Ολος ο ξένος τύπος, πάντως, υπογραμμίζει τις ενστάσεις του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών κ. Ε. Βενιζέλου στις αποφάσεις του κ. Γ. Παπανδρέου. Αναφέρουν, βεβαίως, και στην αμφισβήτηση των αποφάσεων και επιλογών του πρωθυπουργού και αρχηγού του κυβερνώντος κόμματος από μέλη της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ αλλά και του υπουργικού συμβουλίου.