Τη βούλησή της να πράξει ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσει τη ρευστότητα και την ταχύτερη δυνατή σταθεροποίηση του χρηματοοικονομικού συστήματος της χώρας διακήρυξε η Κεντρική Τράπεζα της χώρας. Ο καταστροφικός σεισμός των 8,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έχει αναστείλει μεγάλο μέρος των παραγωγικών δραστηριοτήτων στην Ιαπωνία – πολλές βιομηχανικές μονάδες έχουν αναστείλει την παραγωγή τους – και έχει αναστατώσει (ευλόγως…) την οικονομική ζωή της χώρας. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ναότο Καν παραδέχθηκε άλωστε ότι «η καταστροφή ίσως καθυστερήσει την ανάκαμψη της οικονομίας», καθώς εντός της εβδομάδας ανακοινώθηκε ότι το τέταρτο τρίμηνο του 2011 το ιαπωνικό ΑΕΠ συρρικνώθηκε. Η οικονομία είναι δηλαδή ήδη με το ένα πόδι στην ύφεση.
Υπάρχει, βεβαίως, και η αντίθετη άποψη, που λέει ότι έπειτα από μια μεγάλη καταστροφή – χάρη κυρίως στα μέτρα των κρατικών αρχών – η οικονομία μιας χώρας αναζωογονείται και αναπτύσσεται με μεγαλύτερη ορμή. Η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας, άλλωστε, μελετά ήδη πρόσθετα μέτρα για να διατηρήσει την ρευστότητα στην οικονομία. Την προσεχή Δευτέρα το διοικητικό συμβούλιο της Τράπεζας (το οποίο ήδη έχει ρίξει τα επιτόκια του γεν στο μηδέν για να αποτρέψει τον αποπληθωρισμό) θα συνεδριάσει και την επόμενη ημέρα θα ανακοινώσει μέτρα για την τόνωση της αγοράς. Μέτρα θα λάβει βεβαίως και η κυβέρνηση Καν.
Το βέβαιο είναι ότι ο σεισμός θα περιορίσει τη βιομηχανική παραγωγή και τις εξαγωγές της χώρας – και η ιαπωνική οικονομία είναι μια οικονομία κατεξοχήν εξαγωγική. «Είναι δύσκολο ακόμη και πολύ πρόωρο να εκτιμήσει κανείς τον οικονομικό αντίκτυπο του σεισμού. Το βέβαιο είναι ότι θα πληγεί η βιομηχανική παραγωγή της Ιαπωνίας», δήλωσε στην τηλεόραση του Bloomberg ο Τακούζι Οκούμπο, οικονομικός αναλυτής της Societe Generale στο Τόκιο.
Ωστόσο, η πτώση θα είναι μάλλον πρόσκαιρη. Αυτό δείχνει η εμπειρία. Τον Ιανουάριο του 1995 που σημειώθηκε ο σεισμός στο Κόμπε της Ιαπωνίας (στις 7 του μηνός) η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 2,6% συγκριτικά με το Δεκέμβριο του 1994. Το Φεβρουάριο, ωστόσο, ο δείκτης ενισχύθηκε κατά 2,2% και το Μάρτιο κατά 1%. Μέσα σε ένα δίμηνο, δηλαδή, η ιαπωνική βιομηχανία είχε ανακτήσει τότε τους ρυθμούς της.
Η περιοχή που έπληξε ο σημερινός σεισμός είναι λιγότερο «κρίσιμη» από οικονομικής απόψεως συγκριτικά με την περιοχή του Κόμπε. Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις που επλήγησαν είναι μαλλον λιγότερες, παρά το ότι στην ευρύτερη περιοχή χτυπά η «καρδιά» της ιαπωνικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Ηδη έκλεισαν τρεις μονάδες παραγωγής της Toyota, ενώ η Nissan ανακοίνωσε ότι έσβησε δύο φωτιές που είχαν ξεσπάσει σε εγκαταστάσεις της.
«Η περιοχή γύρω από το Σεντάι αντιπροσωπεύει μικρότερο ποσοστό της ιαπωνικής οικονομίας από όσο η περιοχή του Κόμπε. Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, η κατάσταση δεν θα είναι εξίσου καταστροφική για την οικονομία», δήλωσε στο Bloomberg ο Ρίτσαρντ Τζέραμ επικεφαλής οικονομολόγος της Macquarie στη Σιγκαπούρη.
Μια άλλη επίπτωση του σεισμού θα είναι η επιδείνωση της ήδη επιβαρυμένης δημοσιονομικής κατάστασης της Ιαπωνίας. Διότι η αύξηση των δημοσίων δαπανών για την ανοικοδόμηση των πληγεισών περιοχών και για την αποκατάσταση των ζημιών θα επιδεινώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα της κυβέρνησης του Τόκιο, το οποίο ήδη φθάνει στο 10% του ΑΕΠ. Θα αυξήσει, ενδεχομένως, και τις ανάγκες εξωτερικού δανεισμού της χώρας, εξέλιξη που θα δυσχεράνει τις προσπάθειες της κυβέρνησης Καν να περιορίσει το δημόσιο χρέος της χώρας, που αναμένεται να ξεπεράσει το 200% του ΑΕΠ εφέτος και το 2012 να φθάσει στο 210%!
Εδώ θα άξιζε να ανοίξει κανείς μια παρένθεση για να σημειώσει ότι παρά τη δεινή δημοσιονομική της εικόνα, η πιστοληπτική αξιολόγηση της Ιαπωνίας είναι «τριπλό Α» από όλους τους οίκους κι αυτό επειδή έχει εξαγωγική βιομηχανία και βεβαίως τη δυνατότητα να «κόβει» γεν κατά βούλησιν. Κλείνει η παρένθεση.
Τα δημοσιονομικά δεν θα περιορίσουν, όμως, κατά πάσα πιθανότητα τις δαπάνες της κυβέρνησης του Ναότο Καν – ο οποίος άλλωστε έχει και μια μεγάλη ευκαιρία να εκμεταλλευθεί με ορθούς χειρισμούς την κατάσταση ανάγκης για να βελτιώσει την καταρρακωμένη πολιτική εικόνα του. «Θα λάβουν οικονομικά μέτρα για την ανοικοδόμηση, αλλά η Ιαπωνία έχει ήδη ένα έλλειμμα που πλησιάζει το 10% του ΑΕΠ και έναν γηράσκοντα πληθυσμό… Ο σεισμός είναι σίγουρα το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί στην Ιαπωνία, στη χειρότερη μάλιστα στιγμή…», δήλωσε ο γνωστός καθηγητής Οικονομίας στο Χάρβαρντ Νουριέλ Ρουμπινί.
Ετοιμη να βοηθήσει η Παγκόσμια Τράπεζα
Η Παγκόσμια Τράπεζα δήλωσε, σήμερα, έτοιμη να βοηθήσει τον λαό και την κυβέρνηση της Ιαπωνίας, μετά από τον ισχυρότατο σεισμό που έπληξε νωρίτερα σήμερα τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, επικαλούμενη «την τεράστια εμπειρία» που έχει στον τομέα των φυσικών καταστροφών. Το σχετικό ανακοινωθέν υπογράφεται από τον ίδιο τον πρόεδρο της Τράπεζας, Ρόμπερτ Ζέλικ.
