Π ριν από λίγες ημέρες δημοσιεύτηκε επίσημη Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αξιολογεί την πρόοδο της Ελλάδας στη διάρκεια της δεκαετίας 1995-2004. Από την έκθεση προκύπτει ότι η Ελλάδα κατάφερε να αναπτυχθεί πολύ περισσότερο από όλες σχεδόν τις χώρες της Ενωσης και σήμερα το βιοτικό της επίπεδο βρίσκεται στο 85% του μέσου κοινοτικού όρου. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι το 1995 το βιοτικό επίπεδο ήταν στο 74%, είναι φανερό ότι πετύχαμε μια πολύ σημαντική σύγκλιση.

Δείχνει επίσης ότι υπήρξε σημαντική αύξηση της απασχόλησης ιδιαίτερα μετά το 2001, οπότε αυξανόταν με ρυθμούς 2% κάθε χρόνο. Δηλαδή 85.000 άτομα κάθε χρόνο έβρισκαν δουλειά που δεν είχαν. Μέσα στη συνολική εικόνα προόδου της Ελλάδας αξίζει να εστιάσουμε στην πορεία που είχε η περιφέρεια της Κρήτης.

Η Κρήτη πέτυχε σημαντική ανάπτυξη και σε πολλούς τομείς τα πήγε ακόμη καλύτερα απ΄ ό,τι η υπόλοιπη Ελλάδα. Δείχνει όμως και τομείς όπου υπάρχει ακόμη υστέρηση και πρέπει να προσεχθούν έτσι ώστε να βελτιωθούν και αυτοί με το Δ΄ ΚΠΣ. Συγκεκριμένα:

Η Κρήτη αναπτύχθηκε εντονότερα από τον μέσο ρυθμό της ελληνικής οικονομίας αφού διατήρησε έναν μέσο όρο 4% την περίοδο 1995-2004 υπερβαίνοντας έτσι κατά 0,2% ετησίως τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας. Είναι επίσης θετικό ότι σε όλους τους δείκτες απασχόλησης η Κρήτη είναι σημαντικά καλύτερη από την υπόλοιπη χώρα. Για παράδειγμα, η συμμετοχή στην απασχόληση στην Κρήτη είναι στο 65% για όλον τον πληθυσμό ηλικίας από 15 ως 64 ετών. Η γυναικεία απασχόληση, που είναι χαμηλή στην υπόλοιπη Ελλάδα με 46%, στην Κρήτη είναι αισθητά ψηλότερα, στο 54% του γυναικείου πληθυσμού. Η Κρήτη επίσης έχει πολύ καλύτερη συμπεριφορά στην απασχόληση των ατόμων άνω των 55 ετών. Στην Κρήτη το 53% έχει δουλειά σε σύγκριση με μόλις 42% στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Πολύ χαμηλότεροι είναι επίσης οι δείκτες ανεργίας: η συνολική ανεργία το 2005 στην Ελλάδα ήταν 9,8%, ενώ στην Κρήτη ήταν στο 7%. Η ανεργία στις γυναίκες είναι επίσης αισθητά χαμηλότερη στο 11% σε σύγκριση με 15% στην Ελλάδα. Η ανεργία των νέων είναι 18% στην Κρήτη σε σύγκριση με 26% στο σύνολο της χώρας. Ευνοϊκό είναι επίσης και το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων στο σύνολο των ατόμων που δεν έχουν απασχόληση. Ενώ στην Ελλάδα πάνω από τους μισούς ανέργους είναι και μακροχρόνια άνεργοι, στην Κρήτη είναι ένας στους τρεις. Από την παραπάνω σταχυολόγηση προκύπτουν μερικά μαθήματα για το μέλλον:

Είναι προφανές ότι η Κρήτη πρέπει να συνεχίσει να εστιάζει στην επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και μάλιστα σε πρωτοποριακούς τομείς, στην καινοτομία και στην ανάπτυξη της έρευνας. Χρειάζεται όμως να καταβληθεί σημαντική προσπάθεια για να προσελκυστούν οι επιχειρήσεις να επενδύουν στην έρευνα και τεχνολογία και να αξιοποιούν τα αποτελέσματα που παράγουν τα πανεπιστήμια και τεχνολογικά κέντρα που έχει το νησί.

Είναι φανερό επίσης ότι δεν έχουν αξιοποιηθεί πλήρως όλες οι εκπαιδευτικές δυνατότητες που έχει η Κρήτη, πράγμα που θα πρέπει να βελτιωθεί την επόμενη περίοδο. Από την Κρήτη λείπουν σχολές που καταρτίζουν τα άτομα σε τουριστικά επαγγέλματα, όπως επίσης και σε σύγχρονες αγροτικές δραστηριότητες, πράγμα το οποίο συντελεί και σε μια χαμηλή παραγωγικότητα και κερδοφορία των αγροτικών προϊόντων.

Ετσι βγαίνουν ανάγλυφα τα συμπεράσματα και οι κατευθύνσεις που πρέπει να έχει το Δ΄ ΚΠΣ. Οι πόροι πρέπει να κατευθυνθούν κυρίως στις μεταφορικές υποδομές για να αυξήσουμε την κινητικότητα και την ευκολία διασύνδεσης του νησιού, όπως επίσης και σε δραστηριότητες έρευνας, παιδείας και τεχνολογικής ανάπτυξης.

Τέλος, υπάρχει μια εντυπωσιακή σύγκριση της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα αλλά και με τις άλλες περιφέρειες των χωρών συνοχής. Η μελέτη υπολογίζει έναν συνολικό δείκτη σύγκλισης για όλους τους λεγόμενους «Στόχους της Λισαβόνας», που περιλαμβάνουν από ανάπτυξη και παιδεία ως την ποιότητα του περιβάλλοντος και τις μεταφορές. Στη συνολική βαθμολόγηση η Κρήτη το 2004 βρέθηκε μακράν πρώτη όλων των ελληνικών περιφερειών με 65 βαθμούς όταν τα Δωδεκάνησα είχαν 61, τα Ιόνια 54 και η Μακεδονία 45. Σε σύνολο 340 Περιφερειών από όλες τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Κρήτη ανήκει στο υψηλότερο 30% τμήμα με βάση την σειρά κατάταξης του 2004. Αν υπολογίσει κανείς μόνο τις 105 Περιφέρειες του ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα), τότε η Κρήτη έρχεται 12η ξεπερνώντας σε συνολική βαθμολογία ανάπτυξης και συνοχής δεκάδες περιφέρειες ακόμα και πιο ανεπτυγμένων χωρών, όπως η Ιταλία και η Γαλλία.