Το Ακτοπλοϊκό είναι ένα θέμα που μας απασχολεί έντονα τις ημέρες του καλοκαιριού, για να ξεχαστεί κάθε Σεπτέμβριο. Το πρόβλημα όμως βασανίζει τη νησιωτική Ελλάδα και, βέβαια, επηρεάζει τον τουρισμό αλλά και συμμετέχει στην ακρίβεια που πολλοί διαπιστώνουν να πλήττει τα νησιά μας. Για να λυθεί, θέλει σοβαρότητα κράτους, φορέων και επιχειρηματιών και, βέβαια, σημαντικές επενδύσεις σε υποδομές.
Σήμερα το καθεστώς στην ακτοπλοΐα διέπεται από τον N. 2932/2001 ο οποίος, παρά τις διαβεβαιώσεις της τότε πολιτικής ηγεσίας του YEN, δεν είναι συμβατός με το καθεστώς που επιβάλλει ο ευρωπαϊκός κανονισμός 3577/1992 και από τον οποίο η χώρα είχε ζητήσει και λάβει εξαίρεση ως το 2004 (το γνωστό και ως cabotage). Μάλιστα είναι πολύ πιθανόν η χώρα να οδηγηθεί σε καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη μη εφαρμογή του κοινοτικού κανονισμού.
H δρομολόγηση πλοίων στο Αιγαίο, βάσει του N. 2932/2001 είναι ελεύθερη, αλλά υπό προϋποθέσεις. Πέρα από τα πολύ σωστά που ορίζονται για την ασφάλεια του πλοίου, πρέπει να είναι αδιάλειπτα δρομολογημένο για δέκα μήνες τον χρόνο, σε προκαθορισμένα από το υπουργείο δρομολόγια, με ορισμένη οργανική σύνθεση πληρώματος, και ελεγχόμενο ναύλο των επιβατών της οικονομικής θέσης. Επιβάλλεται δηλαδή απόλυτος έλεγχος του κράτους και το μόνο που ουσιαστικά άλλαξε από το προηγούμενο καθεστώς είναι ότι δεν χρειάζεται η έγκριση του υπουργού Ναυτιλίας για τη δρομολόγησή του. Σε περίπτωση δε, που δεν καλυφθούν όλες οι ανάγκες των νησιών για πλοία, τότε το υπουργείο είτε παραχωρεί γραμμές με σχέση αποκλειστικής εξυπηρέτησης είτε διενεργεί μειοδοτικό διαγωνισμό για τη δρομολόγηση πλοίων σε αυτά.
Ο N. 2932 από την εφαρμογή του έχει δημιουργήσει στρεβλώσεις οι οποίες σήμερα εμφανίζονται ως κορυφαία προβλήματα. Μια σειρά από νησιά έχουν στερηθεί την ελεύθερη πρόσβαση καραβιών σε αυτά και έχουν υπαχθεί είτε σε καθεστώς αποκλειστικής εξυπηρέτησης είτε εξυπηρετούνται από επιδοτούμενα δρομολόγια. Είναι χαρακτηριστικό ότι από την πρώτη χρονιά της εφαρμογής του νέου συστήματος το κόστος των επιδοτήσεων ανήλθε από 10 εκατ. ευρώ σε 36 εκατ. ευρώ περίπου.
Είναι άμεση η ανάγκη αλλαγής του θεσμικού πλαισίου. Χρειάζεται να προχωρήσουμε σε πλήρη απελευθέρωση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών, που θα προκαλέσει κάποια αναστάτωση στην αρχή αλλά θα φέρει σημαντικά οφέλη στον καταναλωτή σε λίγο χρόνο. Επιπλέον η απελευθέρωση πρέπει να συνοδευτεί και από άλλες ενέργειες:
Πρώτον, την ελάφρυνση από επιβαρύνσεις του ακτοπλοϊκού εισιτηρίου. Σήμερα το εισιτήριο επιβαρύνεται με περίπου 32% φόρους και κρατήσεις. Ο επίναυλος 3% για τη χρηματοδότηση των άγονων γραμμών είναι απαράδεκτος καθώς επιβαρύνει επιπλέον τους νησιώτες, όπως βέβαια ακατανόητες είναι και οι κρατήσεις υπέρ αχθοφόρων και λεμβούχων που σήμερα δεν υπάρχουν.
Δεύτερον, την επιβολή ποιοτικών κριτηρίων στα πλοία τα οποία επιδοτούνται. Δεν μπορεί ένα σύγχρονο ταχύτατο πλοίο να συγκρίνεται με πλοία που διάγουν το τέλος του βίου τους και συχνά υποφέρουν από βλάβες ενώ δεν τα χαρακτηρίζει η καθαριότητα. Επίσης οι συμβάσεις αποκλειστικής εξυπηρέτησης ή επιδότησης θα πρέπει να είναι πενταετείς και όχι ετήσιες για να μπορούν να δημιουργηθούν εταιρείες τοπικών συμφερόντων, ενδεχομένως με τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, για την κάλυψη αναγκών μικρότερων νησιών.
Τρίτον, τη δημιουργία σταθμών επιβατών σε ορισμένα λιμάνια του Αιγαίου για να λειτουργήσουν ως σταθμοί μετεπιβίβασης, όπως π.χ. αυτά της Σύρου, της Νάξου, της Ρόδου και της Κω, στα οποία οι επιβάτες θα φθάνουν γρήγορα με σύγχρονα πλοία και από εκεί θα προωθούνται στα μικρότερα νησιά με συχνά δρομολόγια. Με την κατάσταση όμως των ελληνικών λιμανιών κάτι τέτοιο είναι αδύνατον.
Και τέταρτον, οφείλουμε να αναπτύξουμε, ακόμη και με επιδότηση, την ενδονησιωτική επικοινωνία. Δεν μπορεί σήμερα ο κάτοικος των Δυτικών Κυκλάδων για να πάει στη Σύρο, που είναι το διοικητικό κέντρο του Νομού, να χρειάζεται να φτάσει πρώτα στον Πειραιά.
H ελληνική ακτοπλοΐα έχει κάνει γενναία βήματα. Από τις προσωπικές εταιρείες έχουμε περάσει σε πολυμετοχικά σχήματα εταιρειών εισηγμένων στο Χρηματιστήριο με μεγάλη κεφαλαιακή υποδομή. Τα τελευταία χρόνια έχουμε διαπιστώσει και μια σειρά από σύγχρονα ταχύτατα καράβια που αναβαθμίζουν καθημερινά τις υπηρεσίες. Ολες αυτές οι επενδύσεις που έχουν γίνει από ελληνικές εταιρείες και κεφάλαια δεν θα πρέπει να είναι καταδικασμένες από ένα καθεστώς που δεν τους επιτρέπει τον επί ίσοις όροις ανταγωνισμό. H διατήρηση του καθεστώτος ως έχει, σημαίνει την πλήρη εξυπηρέτηση των γνωστών «πειρατών του Αιγαίου» που δεν προσφέρουν υπηρεσίες αλλά πουλάνε μια ιδιότυπη λιμανίσια συμπεριφορά που παραπέμπει σε άλλες εποχές.
Σήμερα που η Ελλάδα προσπαθεί να αναβαθμίσει το τουριστικό προϊόν της είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη για την αλλαγή στην ακτοπλοΐα. Αν δεν ληφθούν άμεσα οι σωστές αποφάσεις, τότε η συνεχιζόμενη ολιγωρία θα καταδικάσει την προσπάθεια αναβάθμισης της νησιωτικής χώρας σε αποτυχία με ολέθριες συνέπειες για όλους μας.
Ο κ. Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης είναι βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας.
