Για πάρα πολλούς λόγους, οι οποίοι δεν αποτελούν αντικείμενο του παρόντος, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στις συναλλαγές στο Χρηματιστήριο Αθηνών (XA) είναι απογοητευτική. Και τούτο γιατί πέρα από έναν ενδότερο κύκλο 20 μετοχών της μεγάλης κυρίως κεφαλαιοποίησης, οι συναλλαγές που πραγματοποιούνται καθημερινά σε όλες τις υπόλοιπες μετοχές είναι εξαιρετικά περιορισμένες ως ανύπαρκτες. Προφανώς για τις μετοχές αυτές είτε δεν εκδηλώνεται αγοραστικό ενδιαφέρον είτε, όταν εκδηλώνεται, η προσφορά τίτλων δεν ανταποκρίνεται, γιατί οι τιμές αυτών των μετοχών έχουν καθηλωθεί στην περιοχή που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «παγίδα χαμηλής ισορροπίας», με την έννοια ότι ήδη είναι τόσο χαμηλές που δεν προκαλούν ενδιαφέρον πώλησης από τους ιδιοκτήτες τους. Εν όψει αυτής της διχοτομίας στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, η διοίκηση του XA οφείλει να αναλάβει θεσμικές πρωτοβουλίες για την έξοδο της χρηματιστηριακής αγοράς από τη μιζέρια στην οποία έχει περιέλθει. Προς την κατεύθυνση αυτή θα βοηθούσε η ενσωμάτωση του XA στα διεθνή δίκτυα ηλεκτρονικών χρηματιστηριακών συναλλαγών. Ας δούμε γιατί.


Εστω ότι κάποιος πολίτης στις ΗΠΑ ή στην Αυστραλία ήθελε να αγοράσει (πουλήσει) 500 μετοχές μιας επιχείρησης των οποίων γίνεται διαπραγμάτευση στο XA σε μέση τιμή δύο ευρώ. Μπορεί να το κάνει χωρίς να ταλαιπωρηθεί και χωρίς να πληρώσει δυσανάλογα υψηλό συναλλακτικό κόστος; Δυστυχώς, υπό τις παρούσες συνθήκες, ακόμη και αν εύρισκε κάποιον δίαυλο στην Αθήνα ή στην πόλη διαμονής του για να υλοποιήσει την εντολή του, οι διαδικασίες που απαιτούνται και το συναλλακτικό κόστος που τις συνοδεύει θα τον απέτρεπαν. Αποτέλεσμα είναι το XA να αποστερείται μικρούς πελάτες σε όλον τον κόσμο οι οποίοι θα επιθυμούσαν να εκτελέσουν συναλλαγές σε ελληνικές μετοχές. Αλλά χωρίς τους μικρούς επενδυτές, οι οποίοι είναι πάρα πολλοί σε σχέση με τους μεγάλους, τα χρηματιστήρια είναι γνωστό ότι περιέρχονται σε μαρασμό.


Αντιθέτως, αν κάποιος θελήσει να αγοράσει (πουλήσει) μετοχές στα χρηματιστήρια της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, του Βελγίου και των άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μπορεί να το κάνει με απόλυτη άνεση και ασφάλεια από το σπίτι του, και μάλιστα με ελάχιστο συναλλακτικό κόστος. H τεχνολογία προς τούτο είναι απλούστατη. Μέσω του Διαδικτύου θα μπει στην ηλεκτρονική διεύθυνση μιας από τις μεγάλες διεθνείς τράπεζες που διαχειρίζονται ηλεκτρονικές χρηματιστηριακές συναλλαγές και θα συμπληρώσει μια αίτηση για το άνοιγμα ενός λογαριασμού. Εν συνεχεία θα στείλει ένα έμβασμα, σε οποιοδήποτε νόμισμα, με εντολή να τοποθετηθεί στον λογαριασμό του. Αφού ειδοποιηθεί, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ότι το έμβασμα ελήφθη και κατατέθηκε στον λογαριασμό του, θα αρχίσει τις συναλλαγές σε όποιο από τα πολυάριθμα χρηματιστήρια αντιπροσωπεύονται οι μετοχές.


Τα πλεονεκτήματα αυτής της τεχνολογίας, ιδιαίτερα για τους μικρούς επενδυτές, είναι σημαντικότατα. Ο επενδυτής απαλλάσσεται από τον πονοκέφαλο της μετατροπής των νομισμάτων και της εκκαθάρισης των συναλλαγών. Οι μετοχές που αγοράζονται και πωλούνται κατατίθενται σε μια τρίτη τράπεζα, η οποία εκτελεί χρέη φύλακα, και είναι ασφαλισμένες. Το συναλλακτικό κόστος είναι ανεπαίσθητο. Οποιος πελάτης το επιθυμεί μπορεί να δανειστεί, προκειμένου να αγοράσει πολλαπλάσια αξία μετοχών, βάζοντας ενέχυρο τις μετοχές που είναι κατατεθειμένες στον λογαριασμό του κτλ. Με άλλα λόγια, διευκολύνοντας τους μικρούς επενδυτές να εκτελέσουν τις εντολές τους, τα χρηματιστήρια που συμμετέχουν στα εν λόγω ηλεκτρονικά δίκτυα επεκτείνουν την πελατεία τους και δημιουργούν για τις μετοχές που διαπραγματεύονται σε αυτά μεγάλη ρευστότητα, η οποία με τη σειρά της αυξάνει τις συναλλαγές.


Το XA απουσιάζει από τα διεθνή δίκτυα εκτέλεσης χρηματιστηριακών συναλλαγών. Ο βασικός λόγος είναι η μικρή ρευστότητα των μετοχών των οποίων γίνεται διαπραγμάτευση σε αυτό. Αλλά εδώ έχουμε ένα πρόβλημα κυκλικότητας. Αυτό συνίσταται στο ότι, ενώ από τη μια μεριά η έλλειψη ρευστότητας στις ελληνικές μετοχές περιορίζει το ενδιαφέρον των διεθνών ηλεκτρονικών δικτύων να συμπεριλάβουν το XA, από την άλλη η απουσία του XA από τα εν λόγω δίκτυα καθηλώνει τη ρευστότητα των ελληνικών μετοχών σε απογοητευτικά επίπεδα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο επιβάλλεται άμεσα η παρέμβαση των αρμόδιων αρχών του Χρηματιστηρίου, ώστε να τελειώσει η ηλεκτρονική απομόνωσή του από το διεθνές επενδυτικό κοινό.


Ο κ. Γεώργιος K. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.