Μεταξύ των αναγνωστών της στήλης οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση να συμβάλουν στην ανίχνευση του αινίγματος γιατί η επιχειρηματικότητα δεν ανταποκρίθηκε στη μεγέθυνση της αγοράς μετά το 1981 είναι ο επιχειρηματίας κ. Γεώργιος A. Βερνίκος. Αντί επιστολής είχε την καλοσύνη να μου στείλει το κείμενο μιας ομιλίας που έκανε σε συνέδριο για την «επιχειρηματικότητα», το οποίο συνήλθε στο Πολιτιστικό Κέντρο των Δελφών τον περασμένο Νοέμβριο. Από την ομιλία αυτή παραθέτω στη συνέχεια επιλεγμένα εδάφια, τα οποία συνθέτουν, κατά την άποψή μου, τη δική του απάντηση στο αίνιγμα. Ο λόγος λοιπόν σήμερα στον κ. Βερνίκο:


«…Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και στις αρχές του ’70 υπήρξε επαναστατική αλλαγή στις σχέσεις των ανθρώπων. Επικράτησε η ανάγκη για επικοινωνία και συνεννόηση, σε αντίθεση με τη μέχρι τότε αντίληψη περί εξουσίας (σημείωση δική μου: εννοεί την εξουσία η οποία βασιζόταν στο ιδεολογικό δίπολο του σοσιαλισμού και του κοινωνικού φιλελευθερισμού). Στη συνέχεια, τη δεκαετία του ’70, έγινε φανερό ότι η επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση άνοιγε νέες προοπτικές για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο. Ετσι, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 αυτή η φόρτιση για την επιχειρηματικότητα (σημείωση δική μου: εννοεί το αρνητικό κλίμα) δεν δικαιολογείται πλέον, παρά μόνο σαν άλλοθι του κομματικοκρατικού κατεστημένου και των οπισθοδρομικών δυνάμεων, με σκοπό να σταματήσουν την απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων για την οικονομική ανάπτυξη και τον αντίστοιχο θεσμικό εκσυγχρονισμό, που είναι συμβατός με τη νέα κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, καθώς και την πρόοδο.


Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, σε όλον τον κόσμο παρέμεναν ελάχιστα κράτη με κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας. Σημαντικότερο από αυτά τα κράτη, η Κίνα. Οσοι εκείνον τον καιρό ταξίδευαν στην Απω Ανατολή διαπίστωναν ότι η Κίνα, ήδη από το 1979, είχε υιοθετήσει το δόγμα «μια χώρα, δύο συστήματα» και με έμφαση στην επιχειρηματικότητα και στις ξένες επενδύσεις μεγάλες περιοχές της έχουν συνεχή και εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη. Ακόμη και το Βιετνάμ από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 αποφάσισε να ακολουθήσει τη νέα οικονομική πραγματικότητα που καθόριζε η επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση. Αξίζει να αναφερθεί ότι το έτος 2000 το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας καλωσόρισε στους κόλπους του και στα ανώτατα καθοδηγητικά όργανα επιχειρηματίες.


Στην Ελλάδα υπάρχει τεράστια καθυστέρηση και καχυποψία για εκσυγχρονισμό και για πραγματική υιοθέτηση ενός σωστού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, παρά τα βήματα που έγιναν εξαιτίας της ευρωπαϊκής πορείας της χώρα μας».


Από τα πιο πάνω προκύπτει ότι ο κ. Βερνίκος αποδίδει την υστέρηση της επιχειρηματικότητας που παρατηρήθηκε μετά το 1981 στην οπισθοδρομικότητα των πολιτικών δυνάμεων που άσκησαν την εξουσία από το ίδιο έτος. Και τούτο διότι, ενώ ακόμη και χώρες του σκληρού κομμουνιστικού πυρήνα (π.χ. Κίνα και Βιετνάμ) υιοθετούσαν πολιτικές φιλικές προς τους επιχειρηματίες και τις ξένες επενδύσεις, στη χώρα μας οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, κυρίως της δεκαετίας του ’80, προώθησαν παρωχημένες πολιτικές κρατικοποιήσεων και κοινωνικοποιήσεων με μπροστάρηδες τα συνδικάτα του ευρύτερου δημόσιου τομέα και τον άτυπο «στρατό κατοχής» που δημιούργησε η διείσδυση του κόμματος στη δημόσια διοίκηση.


Η ερμηνεία αυτή ρίχνει αρκετό φως στους θεμελιώδεις παράγοντες που επιβράδυναν την επιχειρηματικότητα κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αλλά αδυνατεί να εξηγήσει γιατί οι έλληνες επιχειρηματίες δεν αντιλήφθηκαν ότι το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας ξεπερνούσε τις επιφυλάξεις που διατύπωναν οι απομονωτιστές (isolationists) της νέας πολιτικής εξουσίας. Στο θέμα αυτό θα επανέλθω στο επόμενο άρθρο μου.


Ο κ. Γεώργιος K. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.