Οι ανησυχίες που είχαν εκφραστεί τις πρώτες ημέρες μετά τη σύλληψη του Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, περί μαζικής φυγής επενδυτικών κεφαλαίων από τη Ρωσία, φαίνεται πως δεν επιβεβαιώνονται από τα στοιχεία των τελευταίων ημερών. Οπως ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας την Πέμπτη, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της ρωσικής οικονομίας αυξήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα κατά 800 εκατομμύρια δολάρια και βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο επίπεδο ρεκόρ των 66,2 δισ. δολαρίων. Τις πρώτες ημέρες μετά τη σύλληψη του πρώην επικεφαλής της Yukos, ο οποίος κατηγορείται για απάτη και φοροδιαφυγή, πολλοί είχαν εκφράσει την άποψη ότι οι επενδύσεις θα απομακρυνθούν από τη Ρωσία, λόγω «επιστροφής σε ολοκληρωτικές μεθόδους του παρελθόντος». Τις πρώτες ημέρες μετά τη θεαματική σύλληψη του ρώσου μεγιστάνα, οι αρνητικές προβλέψεις για τις οικονομικές εξελίξεις ήταν πολλές. Μέχρι στιγμής όμως δεν επιβεβαιώνονται.


Από την περασμένη Παρασκευή μια νέα εξέλιξη θέτει ωστόσο πρόσθετα ερωτήματα για την κατάσταση που διαμορφώνεται στη Ρωσία. Οπως ανακοινώθηκε, η διαδικασία συγχώνευσης της Yukos με τη Sibneft αναστέλλεται προσωρινώς, χωρίς να είναι σαφές αν και πότε και ολοκληρωθεί. Πολλοί έσπευσαν εκ νέου να δηλώσουν ότι η εξέλιξη αυτή θα πλήξει το επιχειρηματικό και επενδυτικό κλίμα στη Ρωσία. Αλλοι δήλωναν ότι, αν τελικώς ματαιωθεί η συγχώνευση των δύο εταιρειών, θα ανοίξει ο δρόμος για τη δυναμική είσοδο ξένων επιχειρήσεων στον ρωσικό πετρελαϊκό κλάδο. Ολα αυτά μένει να αποδειχθούν τις προσεχείς ημέρες και εβδομάδες.


* Οι πετρελαϊκές εξαγωγές


Τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και η αύξησή τους είναι απλώς μια ένδειξη, καθώς στη διαμόρφωσή τους σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και άλλες παράμετροι, που δεν έχουν απαραιτήτως σχέση με την άμεση εισροή επενδυτικών κεφαλαίων. Για παράδειγμα, η Ρωσία φαίνεται ότι έχει επωφεληθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες από τις αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου. Πέραν αυτού, ενισχύεται η εντύπωση πως τις τελευταίες ημέρες η ρωσική κεντρική τράπεζα παρενέβη στην αγορά συναλλάγματος αγοράζοντας δολάρια, προκειμένου να προκαλέσει μια υποχώρηση της ισοτιμίας του ρουβλίου, με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ρωσικών προϊόντων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αναλυτών στην αγορά συναλλάγματος, η κεντρική τράπεζα είναι πιθανόν να αγόρασε περί τα 400 εκατ. δολ. την προηγούμενη εβδομάδα, ενισχύοντας έτσι τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Οπως και να ‘χει όμως, η αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της χώρας κατά τη διάρκεια του έτους είναι σημαντική και ανέρχεται σε 38%.


Παρά ταύτα, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) επιμένει πως η δικαστική έρευνα για τις δραστηριότητες του Χοντορκόφσκι θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στη ρωσική οικονομία και στον ρυθμό ανάπτυξης του επόμενου έτους. Αυτό υποστηρίζει ο Οργανισμός στην εξαμηνιαία του έκθεση για την παγκόσμια οικονομία, η οποία δημοσιεύθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Στο ίδιο κείμενο, ο ΟΟΣΑ σχολιάζει εμμέσως και τις πρακτικές που ακολουθεί η ρωσική κυβέρνηση, καλώντας την να περιορίσει τις γραφειοκρατικές παρεμβάσεις στον κλάδο των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Χορστ Κέλερ σε πρόσφατη επίσκεψή του στη Μόσχα υπογράμμισε πως τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ήταν υπερβολικά στον τρόπο με τον οποίο κάλυψαν την υπόθεση της σύλληψης του Χοντορκόφσκι. Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και οι εκτιμήσεις κύκλων της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, οι οποίοι αναφέρουν ότι η υπόθεση Yukos δεν θα έχει ιδιαίτερες οικονομικές επιπτώσεις στη Ρωσία και πάντως όχι αρνητικές. Παρά ταύτα, ο ΟΟΣΑ επιμένει, χωρίς να δικαιολογεί με πειστικό τρόπο την εκτίμησή του: «Ακόμη και αν η υπόθεση Yukos λυθεί χωρίς σημαντικές περαιτέρω επιπλοκές, θα έχει εμφανή αρνητικά αποτελέσματα στο ρωσικό ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο. Το κόστος θα είναι ακόμη μεγαλύτερο αν ανάλογες ενέργειες επεκταθούν και σε άλλους στόχους».


* Το μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων


Οπως και να ‘χει, η ουσία είναι πως καθοριστικές για τις εξελίξεις στη Ρωσία, σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, θα είναι οι γενικές εκλογές του επόμενου μήνα και οι προεδρικές εκλογές του Μαρτίου, τις οποίες ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκτιμάται ότι θα κερδίσει με περίπατο. Ως τότε φαίνεται πως όλες οι εκτιμήσεις για τις αρνητικές εξελίξεις στη ρωσική οικονομία θα παραμένουν απλές θεωρίες. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται πως θα καθυστερήσουν και οι εξελίξεις στο μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων, όπως η πετρελαϊκή Lukoil και η εταιρεία τηλεπικοινωνιών Svyazinvest, η οποία ελέγχεται σε ποσοστό 75% περίπου από το ρωσικό Δημόσιο. Το θέμα των εκλογών θα είναι κρίσιμο από πολλές απόψεις, όσον αφορά το τι μέλλει γενέσθαι στη Ρωσία. Οσο βρίσκονται σε εξέλιξη οι έρευνες για την υπόθεση Χοντορκόφσκι και οι εκλογές απέχουν μόλις μερικές εβδομάδες ή μήνες (για την περίπτωση των βουλευτικών και των προεδρικών εκλογών, αντίστοιχα), παρατείνεται και η φιλολογία σχετικά με τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της υπόθεσης. Αν ο πρόεδρος Πούτιν βγει κερδισμένος, όπως αναμένεται, από τις αναμετρήσεις αυτές, το σκηνικό θα είναι πολύ πιο ξεκάθαρο και λογικά αυτό να επιβεβαιώσει όσους υποστηρίζουν πως αρχίζει να μπαίνει τάξη στη ρωσική οικονομία.