Οι πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με το κατά πόσον το έλλειμμα του προϋπολογισμού είναι στα επίπεδα των ελληνικών ανακοινώσεων ή συμπίπτει με τις ευρωπαϊκές μετρήσεις αναδεικνύουν την έκταση του ελλείμματος σε ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές στη χώρα μας. Σημασία δεν έχει αν δύο υπεύθυνοι φορείς άσκησης του ελέγχου της ελληνικής οικονομίας, οι κκ. Χριστοδουλάκης και Σόλμπες, διαφωνούν ως προς τις μετρήσεις συγκεκριμένων μεγεθών του προϋπολογισμού αλλά γιατί διαφωνούν. Και όπως σκοπεύω να δείξω στη συνέχεια, η συγκεκριμένη διάσταση απόψεων αποτελεί κλασική περίπτωση του τρόπου που οι ιθύνοντες κατανοούν τις πραγματικές διαρθρωτικές αλλαγές σε σχέση με πολλούς άλλους.
Σύμφωνα με τα ήδη γνωστά, οι ελληνικές υπηρεσίες παρακολουθούν τα στοιχεία που αποτυπώνουν τις οικονομικές εξελίξεις. Τμήμα αυτών χρησιμοποιούν για να ενημερώσουν τις υπηρεσίες της EE, ώστε και εκείνες με τη σειρά τους να τα αναλύσουν, με τη μεθοδολογία που θεωρούν ότι είναι η πλέον ορθή, με μόνο σκοπό να οδηγηθούν σε κάποια συμπεράσματα. H συγκεκριμένη συνεργασία μεταξύ των δύο διοικητικών οργάνων (ελληνική κυβέρνηση και Επιτροπή της EE) αποτέλεσε μια τεράστια, για τα ελληνικά δεδομένα, διαρθρωτική αλλαγή που προέκυψε κυρίως μετά το Σύμφωνο Σταθερότητας. Θεωρώ σκόπιμο να υπογραμμίσω, ανεξάρτητα από τα όσα θα ακολουθήσουν στη συνέχεια, ότι αξιολογικά η συγκεκριμένη παρέμβαση είναι εξ ίσου σημαντική με τη διαρθρωτική αλλαγή που μας προέκυψε από την εισαγωγή του ευρώ.
Οπως γνωρίζουμε και πριν αλλά και τώρα, στην ουσία στατιστικά στοιχεία συλλέγαμε και συλλέγουμε. Δημόσια ήταν μέχρι προηγουμένως η πληροφόρηση, δημόσια παραμένει και τώρα. Ο,τι γινόταν γίνεται. Τίποτε ουσία δεν άλλαξε. Συμφωνούμε απόλυτα με μία μόνο μικρή διαφορά. Στο παρελθόν τα στοιχεία τα συλλέγαμε για να επιβεβαιώσουν τις ερμηνείες που εκφράζανε προφορικά και χωρίς ανάλυση οι διοικούντες, ενώ σήμερα, λόγω ακριβώς της διαρθρωτικής μεταβολής, αναλύονται και από κάποιους σχετικά πιο αντικειμενικούς αξιολογητές.
Στην ίδια λογική σε μια άλλη κλίμακα βασίζεται και η διαρθρωτική αλλαγή που θέλει, όσο μεγαλύτερη και περισσότερο δημόσια γίνεται η διασπορά των μετοχών μιας εταιρείας, τόσο το κράτος να επιβάλλει σοβαρότερους ελεγκτικούς μηχανισμούς αξιολόγησης των οικονομικών στοιχείων της (βλέπε: ευθύνες λογιστών, ορκωτοί, θεσμικές υποχρεώσεις δημοσιότητας κ.ά.). Στην προκειμένη περίπτωση στο τμήμα της εθνικολογιστικής ανάλυσης των στοιχείων, χωρίς να το πολυκαταλάβουμε, μας προέκυψαν ελεγκτές. Ο κ. Σόλμπες έχει άποψη, και μάλιστα με στοιχεία που του δώσαμε εμείς.
H αποθέωση της διαρθρωτικής αλλαγής για την ελληνική δημόσια διοίκηση. Κάποιος διαβάζει τα ίδια νούμερα με εμάς και τα ερμηνεύει διαφορετικά. Επειδή μάλιστα δεν μπορούμε και να του αφαιρέσουμε το δικαίωμα να τα ερμηνεύει, γεγονός που αποδεικνύει τουλάχιστον ότι έχουμε αρχίσει να συνειδητοποιούμε το μέγεθος της διαρθρωτικής αλλαγής που μας επιβλήθηκε, ψελλίζουμε δειλά ότι δεν είχε πλήρη στοιχεία… Αναρωτιέμαι αν θα χρησιμοποιούσα αυτό ως δικαιολογία στον κριτή επιστημονικού μου άρθρου για τις αντιρρήσεις που θα διατύπωνε στα συμπεράσματά μου και καταλήγω στο ότι δεν θα το τολμούσα αν, έστω και ελάχιστα, σεβόμουν αυτό που κάνω.
Ανεξάρτητα από την όλη συζήτηση, το παράδειγμα μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να ορίσουμε τόσο την ταλαιπωρημένη έννοια των διαρθρωτικών αλλαγών όσο και την πολιτική που απαιτείται για να τις επιβάλει. Διαρθρωτική λοιπόν αλλαγή δεν είναι οι ανούσιες και με εισπρακτικό αντικείμενο μεταβολές στην ιδιοκτησία των χαρτοφυλακίων. Είναι απλά εισαγωγή συνθηκών που αλλάζουν τα κίνητρα και τη συμπεριφορά των υπευθύνων. Εστω και χωρίς να το καταλάβουν. H δε οικονομική πολιτική που την επιβάλλει είναι εκ των πραγμάτων η τεχνολογία που τις εισάγει στη λήψη αποφάσεων. Για παράδειγμα, το Σύμφωνο Σταθερότητας.
Ο κ. Νίκος Γ. Χαριτάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
