Μετά τη συζήτηση που κάναμε κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες μού είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι πολιτικοί και τεχνοκράτες είχαμε πειστεί για την αναποτελεσματικότητα των άμεσων ελέγχων επί των τιμών. Βοηθούσης και της ενσωματώσεως της χώρας μας στην Οικονομική και Νομισματική Ενοποίηση (ΟΝΕ), θεωρούσα ότι είχαμε γιατρευθεί από την παλιά κακή μας συνήθεια να στρεβλώνουμε διοικητικά τις τιμές προκειμένου να εξυγιάνουμε τις σχετικές αγορές από τις οποιεσδήποτε πραγματικές ή υποθετικές τους στρεβλώσεις. Αλλά από τα μέτρα τα οποία λαμβάνει ή απειλεί ότι θα λάβει ο κ. υφυπουργός Ανάπτυξης για την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, όλες οι ενδείξεις είναι ότι θα μπούμε σύντομα, αν δεν έχουμε μπει ήδη, σε ένα καθεστώς αβεβαιότητας εκ μέρους των επιχειρήσεων ως προς το εύρος των συγκεκριμένων διοικητικών παρεμβάσεων, με αποτέλεσμα όχι την επιβράδυνση αλλά την επιτάχυνση του πληθωρισμού. Για την επιβεβαίωση αυτού του ενδεχομένου προσφέρεται το παράδειγμα των δύο μεγάλων επιχειρήσεων πωλήσεως ειδών ευρείας καταναλώσεως οι οποίες ανακοίνωσαν ότι παγώνουν τις τιμές τους για μερικούς μήνες.
Οι επιχειρήσεις αυτές μπορεί να οδηγήθηκαν στην απόφασή τους από διάφορα κίνητρα. Ισως να πείστηκαν ότι αυτό έπρεπε να κάνουν για να συμπαρασταθούν στις προσπάθειες του κ. υφυπουργού. Σε μια περίοδο που η κυβέρνηση τα δίνει όλα για να αναστρέψει τις εις βάρος της δημοσκοπήσεις, το οικειοθελές πάγωμα των τιμών είναι προφανές ότι αποτελεί μια σημαντική παραχώρηση. Ισως πάλι να το έκαναν γιατί φοβήθηκαν τις απειλές του κ. υφυπουργού για την επιβολή αγορανομικών ελέγχων. Τέλος, ίσως να αληθεύει ότι είχαν προβλέψει πως η κυβέρνηση θα αναγκαστεί τελικά να επιβάλει τους απειλούμενους περιορισμούς, οπότε είχαν προβεί ήδη σε μεγάλη αναπροσαρμογή των τιμών τους για να προλάβουν.
Οποιαδήποτε από τις υποθέσεις αυτές και να ισχύει, έχει μικρή σημασία για την επιβράδυνση του πληθωρισμού αλλά μεγάλη για την επιτάχυνσή του. Ο λόγος είναι ο εξής: Με το πάγωμα των τιμών είναι πιθανόν να αποκλιμακωθεί ο πληθωρισμός. Αλλά αυτό θα είναι ένα πρόσκαιρο αποτέλεσμα. Και τούτο γιατί μόλις λήξει το διάστημα του παγώματος οι τιμές των ειδών που διαθέτουν οι εν λόγω επιχειρήσεις θα πάρουν και πάλι την ανιούσα. Μάλιστα είναι πιθανόν οι αυξήσεις στις τιμές να υπερκεράσουν τις αυξήσεις που θα ελάμβαναν χώρα χωρίς το πάγωμα.
Αντιθέτως, τα μηνύματα που στέλνει το πάγωμα των τιμών προς τις αγορές είναι σε κάθε περίπτωση αρνητικά για τους ακόλουθους λόγους: Πρώτον, γιατί επιβεβαιώνουν την αδυναμία της κυβερνήσεως να παρέμβει με άλλα πλέον ορθόδοξα μέτρα. Δεύτερον, γιατί προειδοποιούν ότι η κυβέρνηση ίσως αναγκασθεί να λάβει πιο εκτεταμένα αγορανομικά μέτρα, οπότε πολλές επιχειρήσεις ίσως σπεύσουν να αναπροσαρμόσουν τις τιμές τους για να καλυφθούν προκαταβολικά. Τρίτον, γιατί μέσω των συζητήσεων που διεξάγει ο κ. υφυπουργός Ανάπτυξης για να εξασφαλίσει τη συνεργασία των επιχειρήσεων καλλιεργείται κλίμα αναστολής του ανταγωνισμού. Τέλος, τέταρτον, γιατί προάγονται η καχυποψία και η αντιπαλότητα μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών.
Εν κατακλείδι, το ζητούμενο εξακολουθεί να είναι πότε η κυβέρνηση θα αποφασίσει να εγκαταλείψει την προσπάθεια να τιθασεύσει τον πληθωρισμό με πυροσβεστικά και επιζήμια μέτρα και θα επιδοθεί στην προώθηση του ανταγωνισμού ως του μοναδικού παράγοντα που μπορεί να επιβραδύνει τον διαφορικό πληθωρισμό.
Ο κ. Γεώργιος K. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
