Ως γνωστόν, στον κλάδο των πετρελαιοειδών δραστηριοποιούνται στη χώρα μας τρεις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτές είναι τα Ελληνικά Πετρέλαια, συμφερόντων του ελληνικού Δημοσίου, η Petrola, συμφερόντων του ομίλου Λάτση, και, τέλος, η Motor Oil, συμφερόντων του ομίλου Βαρδινογιάννη και της αραβικής Aramco. Ως πριν από λίγες ημέρες οι επιχειρήσεις αυτές δρούσαν ανεξάρτητα και ανταγωνιστικά μεταξύ τους. Αλλά με βάση τη συμφωνία η οποία ανακοινώθηκε από τον υπουργό Ανάπτυξης, οι δύο πρώτες θα συγχωνευθούν, οπότε ο κλάδος από τριοπώλιο που είναι σήμερα θα μετατραπεί σε δυοπώλιο.


Εξ αυτού και μόνο του γεγονότος, ένας πρωτοετής φοιτητής των οικονομικών θα αντιλαμβανόταν ότι οι συνέπειες για τον ανταγωνισμό θα είναι καταλυτικές. Πρώτα πρώτα, θα σκεπτόταν, οι συμφωνίες και οι εναρμονισμένες πρακτικές είναι ευκολότερες σε ένα δυοπώλιο παρά σε ένα τριοπώλιο αφού, όσο μειώνονται τα ανεξάρτητα κέντρα αποφάσεων, τόσο η κλίμακα αυτών που απομένουν μεγαλώνει, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να υποστούν την εκμεταλλευτική τους δύναμη. Δεύτερον, εν όψει του προηγούμενου που θα δημιουργήσει στην οικονομία αυτή η συγχώνευση, ο φοιτητής θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι από εδώ και πέρα καμιά κυβέρνηση δεν θα τολμήσει να σταματήσει παρόμοιες συγχωνεύσεις σε οποιοδήποτε κλάδο χωρίς να εκτεθεί στην κατηγορία για διαπλοκή. Κατά συνέπεια, σύντομα θα ανέμενε να δει να συγχωνεύονται, για παράδειγμα, η Εθνική με την Αλφα Τράπεζα Πίστεως, η Eurobank με την Εμπορική, και ο Θεός οίδε ποιες άλλες επιχειρηματικές συγκεντρώσεις, όλες εν ονόματι των υποθετικών συνεργιών και των οικονομιών κλίμακας που θα προκύψουν. Τρίτον, είναι βέβαιο ότι ο φοιτητής θα έμπαινε στον πειρασμό να αναρωτηθεί για τον ρόλο της Επιτροπής Ανταγωνισμού.


Ειδικότερα, θα προβληματιζόταν με τις ακόλουθες ερωτήσεις. Είναι ή όχι η Επιτροπή Ανταγωνισμού (EA) το θεσμικό όργανο του κράτους το οποίο αποφασίζει για τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές; Αν, όπως ορίζουν οι νόμοι, το θέμα αυτό εμπίπτει πράγματι στην αρμοδιότητά της, ζητήθηκε έστω και άτυπα η συγκατάθεσή της; Αν η EA συγκατατέθηκε προκαταβολικά να επιτρέψει τη συγχώνευση γιατί, όπως διατυμπανίζουν οι εκπρόσωποι της κυβερνήσεως, ο ανταγωνισμός θα ισχυροποιηθεί, δεν θα έπρεπε στις ανακοινώσεις του κ. υπουργού Ανάπτυξης προς το κοινό να αναφέρεται ότι η συγχώνευση τελεί υπό την έγκριση της EA ώστε να διασωθούν τα προσχήματα; Δεδομένου ότι το Δημόσιο διατηρεί τον κεφαλαιακό έλεγχο και τη διοίκηση της επιχειρήσεως που θα προκύψει, τι μήνυμα στέλνει αυτή η συγχώνευση στις εγχώριες και στις διεθνείς αγορές για την πολιτική των αποκρατικοποιήσεων που διατυμπανίζει ότι επιδιώκει η κυβέρνηση; Κτλ., κτλ.


Από τα ανωτέρω ερωτήματα είναι προφανές ότι τα ζητήματα που τίθενται ξεπερνούν τα στενά πλαίσια μια συγχωνεύσεως δύο μεγάλων επιχειρήσεων και των επιπτώσεών της επί του ανταγωνισμού. Προκαλείται σύγχυση όσον αφορά την ακολουθούμενη διαρθρωτική πολιτική. Ενθαρρύνεται η συγκέντρωση οικονομικής δύναμης σε λίγα παντοδύναμα οικονομικά κέντρα αποφάσεων, με αποτέλεσμα την αντίστοιχη μείωση του δημοκρατικού ελέγχου επί της συμπεριφοράς τους. H αξιοπιστία της Επιτροπής Ανταγωνισμού καταρρακώνεται. Οι ξένοι επενδυτές αποτρέπονται. Και τέλος, αλλά καθόλου τελευταίο, τα δυνητικά οφέλη από τη συγχώνευση είναι αβέβαια γιατί δεν διαφαίνονται οι επιχειρηματικοί λόγοι για τους οποίους αποφασίσθηκε.


Για όλους αυτούς τους λόγους εξυπακούεται ότι, μετά τη σχετική συζήτηση που θα διεξαχθεί στη Βουλή, θα επανέλθω.


Ο κ. Γεώργιος K. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.