Πέρασε πάνω από ένας χρόνος από την έναρξη των διαπραγματεύσεων του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) βάσει του Αναπτυξιακού Προγράμματος δράσης της Ντόχα, στο πλαίσιο των οποίων όλοι μας δεσμευθήκαμε να ανοίξουμε τις αγορές μας και να αναθεωρήσουμε το σύστημα κανόνων του ΠΟΕ, έτσι ώστε να δοθούν περισσότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αφότου τέθηκε σε εφαρμογή το Πρόγραμμα δράσης της Ντόχα για την Ανάπτυξη, ο επονομαζόμενος νέος Γύρος, η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) υλοποίησε τις δεσμεύσεις της, προωθώντας ουσιαστικές και συγκεκριμένες προτάσεις για όλους τους τομείς, προτάσσοντας πάντα την αναπτυξιακή διάσταση.
Από τον κανόνα αυτόν δεν αποτελεί εξαίρεση η γεωργία. Η πρόταση της ΕΕ ακολουθεί τη μέση οδό μεταξύ ακραίων θέσεων. Ειδικότερα, συμβάλλει σημαντικά στην ικανοποίηση όλων των στόχων που έχουν τεθεί στον ΠΟΕ: μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά για όλους, μείωση των γεωργικών επιδοτήσεων που προκαλούν τη στρέβλωση του εμπορίου, δραστική μείωση όλων των μορφών εξαγωγικών ενισχύσεων, εξέταση μη εμπορικών θεμάτων, όπως η ασφάλεια τροφίμων και το περιβάλλον, καθώς και εξασφάλιση προτιμησιακής μεταχείρισης για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Εν τούτοις, ακούγοντας κανείς ορισμένα μέλη του ΠΟΕ, εύκολα θα μπορούσε να αποκομίσει την εντύπωση ότι όλες οι γεωργικές δαπάνες είναι βλαβερές και ότι πρέπει να καταργηθούν. Δεν συμφωνούμε με τη θέση αυτή. Ο ορθός κοινός στόχος στον ΠΟΕ είναι η μείωση των γεωργικών επιδοτήσεων, μεταξύ των οποίων και οι δαπάνες της ΕΕ που προκαλούν τη στρέβλωση του διεθνούς εμπορίου και βλάπτουν τα συμφέροντα των αναπτυσσόμενων χωρών.
Ωστόσο όλα τα μέρη δεν κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση και – το χειρότερο – όλα τα μέρη δεν ωθούνται προς αυτήν. Κατά τα τελευταία έτη, η ΕΕ έχει προβεί στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, ώστε οι γεωργικές ενισχύσεις που παρέχει να προκαλούν όσο το δυνατόν λιγότερο τη στρέβλωση των εμπορικών συναλλαγών. Οι προσπάθειες αυτές της ΕΕ πρέπει να ληφθούν υπόψη στις διαπραγματεύσεις του ΠΟΕ, κάτι που δεν έχει γίνει ως σήμερα.
Η ομάδα εξαγωγικών χωρών συνεχίζει τη σταυροφορία της στο όνομα των ελεύθερων γεωργικών εμπορικών συναλλαγών, που δεν σημαίνει τίποτε περισσότερο από απεριόριστα δικαιώματα εκμετάλλευσης των αναμφισβήτητων συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων. Αρκετά δίκαιο, θα μπορούσε να πει κανείς, αλλά τι συμβαίνει στην περίπτωση αυτή με τις υπόλοιπες χώρες;
Κατά συνέπεια, είναι δική μας ευθύνη να δηλώσουμε ότι: δεν είναι δυνατόν να υπάρξει και δεν θα υπάρξει συμφωνία στην Ντόχα παρά μόνον αν οι αναπτυσσόμενες χώρες είναι σε θέση να κατανοήσουν ότι έχουν αντιμετωπισθεί δίκαια. Οσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά, υπάρχει κίνδυνος οι περισσότερες από τις προτάσεις να αποβούν εις βάρος των αναπτυσσόμενων χωρών, και ιδιαίτερα των πλέον ευάλωτων από αυτές, οι οποίες βασίζονται στην προτιμησιακή πρόσβασή τους στις αγορές και ειδικότερα στις ευρωπαϊκές. Η περαιτέρω πρόσβαση στην αγορά δεν πρέπει να αποτελέσει όπλο για ήδη ισχυρούς γεωργικούς εξαγωγείς κατά του αναπτυσσόμενου κόσμου.
Ετσι, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι 74 μέλη του ΠΟΕ, μεταξύ των οποίων και η ΕΕ, ακολουθούν διαφορετική προσέγγιση η οποία απέδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα από την άποψη των προώθησης των μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του Γύρου της Ουρουγουάης. Προτάσεις οι οποίες θα ήταν δυνατόν να ευνοήσουν τις ισχυρές εξαγωγικές χώρες και να αγνοήσουν αντίθετα τα συμφέροντα των ασθενέστερων χωρών έχουν ορθώς απορριφθεί από πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.
Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί στον γεωργικό τομέα στην Ευρώπη; Σταθερά βήματα προς την κατεύθυνση της μεταρρύθμισης, όπως η πρόσφατη απόφαση για το πάγωμα του γεωργικού μας προϋπολογισμού σε πραγματικούς όρους παρά την επικείμενη είσοδο τεσσάρων εκατομμυρίων νέων αγροτών μέσω της διεύρυνσης της ΕΕ. Καλούμε όλους να παρακολουθήσουν αυτά που κάνουμε και όχι αυτά που λέμε. Σήμερα η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο εισαγωγέα γεωργικών προϊόντων, τον κύριο εισαγωγέα τροφίμων από τις αναπτυσσόμενες, καθώς και από τις φτωχότερες χώρες. Είναι γεγονός ότι πραγματοποιούμε περισσότερες εισαγωγές τροφίμων από φτωχές χώρες από ό,τι συνολικά οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, ο Καναδάς και η Αυστραλία. Εν τω μεταξύ, άλλες χώρες ακολουθούν αντίθετη κατεύθυνση και ενισχύουν τις γεωργικές τους δαπάνες.
Υπό τις συνθήκες αυτές δεν είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε μαθήματα για το άνοιγμα της αγοράς. Επίσης για μας έχει μεγάλη σημασία να τεθούν υπό έλεγχο όλες οι γεωργικές δαπάνες που στρεβλώνουν τις εμπορικές συναλλαγές, έστω και απλά για να εξασφαλίσουμε ότι δεν θα υφιστάμεθα τον αθέμιτο ανταγωνισμό των ΗΠΑ, της άλλης χώρας που δαπανά μεγάλα ποσά για τις γεωργικές ενισχύσεις.
Οι τελευταίοι μήνες δεν πέρασαν ανεκμετάλλευτοι. Οι ουσιαστικές συζητήσεις των τελευταίων εβδομάδων αποκάλυψαν μια κατάσταση πολύπλοκη, η κατανόηση της οποίας αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη μελλοντικών συμβιβασμών. Πέρα από το απλουστευτικό σημείο αφετηρίας «φιλελεύθεροι κατά υπερμάχων του προστατευτισμού», υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις άλλες θέσεις στο παιχνίδι αυτό: εκείνοι που πιστεύουν ότι η γεωργία υπερβαίνει τις καθαρώς οικονομικές διαστάσεις και στηρίζουν τον τομέα αυτό, όπως η ΕΕ· οι μεγάλες χώρες εξαγωγής με επικεφαλής την ομάδα Cairns, που κατηγορηματικά απορρίπτουν κάθε στήριξη στον γεωργικό τομέα· οι ΗΠΑ που ενδιαφέρονται για το άνοιγμα των αγορών άλλων χωρών, αλλά που δαπανούν για γεωργικές ενισχύσεις το ίδιο ή και περισσότερο από την ΕΕ και, τέλος, οι περισσότερο ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες πιστεύουν στις μη οικονομικές διαστάσεις της γεωργίας αλλά δεν έχουν αρκετά χρήματα για την ενίσχυση του γεωργικού τομέα.
Εφθασε ήδη η ώρα να συνεργαστούν όσοι, μεταξύ των οποίων και η ΕΕ, έχουν προετοιμαστεί να εξεύρουν αμοιβαία συμφέρουσες λύσεις για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Δεδομένου ότι η ΕΕ βρίσκεται στο κέντρο των περισσοτέρων συγκρούσεων συμφερόντων, κατέχει μοναδική θέση για την επίτευξη συμβιβαστικής λύσης. Αυτό θα αγωνιστούμε και να κάνουμε.
Ο κ. Franz Fischler είναι επίτροπος της ΕΕ, αρμόδιος για τη γεωργία, και ο κ. Pascal Lamy είναι επίτροπος της ΕΕ, αρμόδιος για το εμπόριο. Το άρθρο αυτό είναι γραμμένο ειδικά για «Το Βήμα».
