Μετά την έναρξη της λειτουργίας της Ρυθμιστικής Αρχής Θαλάσσιων Μεταφορών (ΡΑΘΕ) και μετά την απελευθέρωση από την 1η Νοεμβρίου 2002 της ακτοπλοΐας, η προσδοκία ήταν ότι το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας περιοριζόταν στις ευρύτατες αρμοδιότητες του σχεδιασμού και της υλοποίησης της ναυτιλιακής πολιτικής και θα σταματούσε να αναμειγνύεται σε θέματα διαμόρφωσης τιμών και ανταγωνισμού στην ακτοπλοΐα. Αυτή η προσδοκία μάλιστα είχε αναπτερωθεί εν όψει της δέσμευσης που είχε αναληφθεί για κατάργηση των εκπτώσεων που ίσχυαν μέχρι της ημερομηνίας αλλαγής του ρυθμιστικού καθεστώτος στην ακτοπλοΐα. Αλλά, όπως αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων, και στην παρούσα περίπτωση ισχύει το κοινώς λεγόμενο «παλιά μου τέχνη κόσκινο». Και τούτο γιατί, από την επιστολή που απέστειλε ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας προς την Ενωση Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας και τις εξελίξεις που ακολούθησαν, μεταξύ των άλλων, προκύπτει ότι:


Πρώτον, οι εκπτώσεις ως διοικητικό καθεστώς όχι μόνο δεν καταργήθηκαν, αλλά με τη σχετική απόφαση που εκδόθηκε από το ΥΕΝ κωδικοποιήθηκαν και θεσμοθετήθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να αφήνεται διάπλατα ανοικτό παράθυρο για επεκτάσεις που έχουν ζητηθεί από διάφορους φορείς.


Δεύτερον, από τις 20 εκπτώσεις που αναφέρονται στην απόφαση, οι εφοπλιστές συμφώνησαν να απορροφήσουν στο κόστος της λειτουργίας των πλοίων τις υπ’ αριθμόν 1 ως 6, ενώ το κόστος για τις υπόλοιπες εκπτώσεις, δηλαδή από 7 ως 20, μαζί με τις όποιες επεκτάσεις αποφασιστούν από το ΥΕΝ θα καταβάλλεται από τους δημόσιους φορείς τους οποίους αφορούν.


Τρίτον, ένας από τους δημόσιους φορείς, και συγκεκριμένα το υπουργείο Παιδείας, δεν δέχθηκε να καταβάλλει τις εκπτώσεις των φοιτητικών εισιτηρίων. Γι’ αυτό το ΥΕΝ δεσμεύθηκε να καλύψει τη σχετική δαπάνη από το κεφάλαιο Ασφάλισης Οχημάτων που διαχειρίζεται το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο.


Δυστυχώς, οι πιο πάνω διευθετήσεις καθώς και οι πλείστες άλλες που διαλαμβάνονται στην υπουργική απόφαση και στην επιστολή του γ.γ. του ΥΕΝ καταδεικνύουν ότι οι αρμόδιοι δεν μπορούν να απαλλαγούν από τους κατεστημένους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς. Ας δούμε γιατί, με αναφορά στις παρενέργειες που σίγουρα θα δημιουργηθούν για τον ανταγωνισμό από τις πιο πάνω ρυθμίσεις. Οι εφοπλιστές, πληροφορηθήκαμε, συμφώνησαν να απορροφήσουν το κόστος που συνεπάγονται έξι εκπτώσεις. Το εν λόγω κόστος φυσικά δεν θα βγει από τα κέρδη τους, αλλά θα μεταφερθεί μέσω των τιμών των εισιτηρίων στους άλλους επιβάτες. Κατά συνέπεια, με την υπουργική απόφαση επισημοποιείται η επιβολή σταυροειδούς επιδότησης με συμφωνία όλων των εφοπλιστών μεταξύ τους.


Μια εξίσου σοβαρή αστοχία της πολιτικής που υιοθετήθηκε προκύπτει επίσης από τη διαπίστωση ότι το ΥΕΝ δεν εξασφάλισε τη δέσμευση των άλλων δημόσιων φορέων ότι θα καταβάλλουν το κόστος των εκπτώσεων που παραχώρησε. Αν το υπουργείο Παιδείας αρνήθηκε να καλύψει το κόστος για τους φοιτητές, γιατί δεν θα κάνουν το ίδιο και οι άλλοι δημόσιοι φορείς με το κόστος που τους αναλογεί; Οπότε τι εχέγγυο έχουν οι εφοπλιστές ότι θα εισπράττουν έγκαιρα τα οφειλόμενα από το κράτος (βλέπε φαρμακοποιούς, φαρμακευτικές εταιρείες κ.ά.); Και κάτι άλλο που δεν καταλαβαίνω και που το θεωρώ εντελώς αυθαίρετο. Στο όνομα ποιας λογικής είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν τα ασφάλιστρα των οχημάτων και το τυχόν αποθεματικό που έχει σχηματιστεί για να καλυφθούν οι επιδοτήσεις των εκπτώσεων των φοιτητικών εισιτηρίων; Δεδομένου ότι τα ασφάλιστρα δεν είναι φόροι για να τους μεταχειρίζεται το ΥΕΝ και η κυβέρνηση κατά το δοκούν, η πρόταση πρέπει να αποσυρθεί γιατί θα επισύρει πάμπολλες προσφυγές στα δικαστήρια, οι οποίες είναι βέβαιον ότι θα δικαιωθούν.


Τέλος, αλλά όχι τελευταίο, είναι ότι από το παράθυρο οι 20 επίσημες εκπτώσεις θα ξαναφουσκώσουν και πάλι σύμφωνα με τις ανάγκες του πελατειακού συστήματος διακυβέρνησης που έχουμε. Αλλά έτσι ούτε η χώρα εκσυγχρονίζεται ούτε ο ανταγωνισμός στην ακτοπλοΐα έχει μέλλον.


Ο κ. Γεώργιος Κ. Μπήτρος είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.