Αντιλαμβάνομαι το σκηνικό. Τρεις (και όχι δύο) κύριοι στα μαύρα, οι πρόεδροι και διοικητές των τριών πρώτων, σε μερίδιο αγοράς, πιστωτικών ιδρυμάτων της χώρας, επισκέπτονται το γραφείο του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών. Είναι πρωί, και ακολουθώντας τη συμβουλή του Μποδοσάκη Αθανασιάδη, επιδιώκουν να κλείσουν τη συμφωνία όσο πιο νωρίς γίνεται. Το θέμα είναι τρομερά σημαντικό. «Οφείλουμε να βρούμε όλοι μαζί μια λύση για τη βελτίωση της κεφαλαιακής διάρθρωσης των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις έχουν δανειστεί σημαντικά ποσά από τις τράπεζες. Το Χρηματιστήριο δεν λέει να ορθοποδήσει και ανεξάρτητα αν η κρίση δεν οφείλεται στην κυβερνητική πολιτική, αλλά είναι άμεσα συνδεδεμένη με την παγκόσμια(;) οικονομική συγκυρία, επιβάλλεται να κάνουμε κάτι».


«Πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει ένα νομοσχέδιο που προσπαθεί να διευρύνει την αγορά ομολόγων και στα εταιρικά ομόλογα. Θεωρούμε την ιδέα καταπληκτική και πολύ πρωτότυπη. Ενώ ως σήμερα τις δανειακές υποχρεώσεις και τις επισφάλειές των τις είχαν αναλάβει, χωρίς αγοραία αξιολόγηση, οι μέτοχοι των τραπεζών, τώρα θα απαλλαγούν μεταφέροντας το βάρος στην αγορά. Με τον τρόπο αυτόν θα έχουμε και ημερήσια αξιολόγηση της παραγωγικής ικανότητας των εισηγμένων και μη εταιρειών, και η πιστωτική τους επέκταση στο μέλλον θα είναι λελογισμένη».


Τίποτε το νέο, τίποτε το πρωτότυπο. Για μία ακόμη φορά ερχόμαστε να εφαρμόσουμε τις από χρόνια γνωστές σε όλους αποτελεσματικές διαδικασίες, σε συναλλαγές που ήδη έχουν πραγματοποιηθεί. Οπως θα έλεγαν οι συνάδελφοί μου στα χρηματοοικονομικά, βελτιώνουμε κατά κύριο λόγο τις συνθήκες διασφάλισης των τραπεζικών χαρτοφυλακίων και παράλληλα αυξάνουμε τις πηγές χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Αριστη ενέργεια και έπρεπε να είχε γίνει εδώ και χρόνια, έστω και αν κατά τη γνώμη μου οι τράπεζες προτιμούσαν, λόγω υψηλών επιτοκίων, η διαχείριση της ρευστότητας των επιχειρήσεων να περνάει πρώτα από αυτές.


Με μία επιφύλαξη. Τι τη θέλαμε αυτή τη διάταξη για τη δυνατότητα τιτλοποίησης των απαιτήσεων; Δεν μας έφτανε η αύξηση του δημοσίου χρέους που μας επέβαλε η ΕΕ με αφορμή τη δημιουργική λογιστική που εφαρμόστηκε από το υπουργείο Οικονομικών ως σήμερα; Επρεπε να φέρουμε στην επιφάνεια και όλο το κρυφό χρέος που δεν έχουμε αναγνωρίσει ακόμη; Δεν έγινε αντιληπτό τι ετοιμάζεται να γίνει;


Οι εξελίξεις είναι προδιαγεγραμμένες αν εφαρμοστεί ο νόμος όπως γράφτηκε στον Τύπο. Σε πρώτη φάση όλοι οι μεγάλοι προμηθευτές του Δημοσίου θα μετατρέψουν τις απαιτήσεις τους σε ομόλογα με εγγύηση Δημοσίου. Αναφέρομαι σε ένα πλήθος επιχειρήσεων, για παράδειγμα φαρμακευτικές, κατασκευαστικές κ.ά., που σήμερα το Δημόσιο τούς έχει στην αναμονή και δεν τους πληρώνει. Ταυτόχρονα όλοι όσοι ως σήμερα έχουν συμμετάσχει στα κοινοτικά προγράμματα και δεν έχουν πληρωθεί θα προχωρήσουν στην ίδια ενέργεια. Οσοι εξαγωγείς δεν έχουν πάρει τις επιστροφές του ΦΠΑ θα ασφαλιστούν με την ίδια μεθοδολογία. Και το σημαντικότερο, για να μη πω το τραγελαφικό, μεγάλα ασφαλιστικά ταμεία θα τιτλοποιήσουν τις απαιτήσεις τους από τις προβληματικές του Δημοσίου. Για παράδειγμα, θα δούμε ομόλογα του ΙΚΑ να τιτλοποιούν απαιτήσεις του οργανισμού από την Ολυμπιακή. Ή, αντίστοιχα, η ΔΕΗ θα τιτλοποιήσει αντί να αγοράζει νικέλιο όλα τα απλήρωτα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας της Λάρκο. Οι μόνοι χαμένοι θα είναι οι προμηθευτές που πιθανά να μην έχουν καλυφθεί λογιστικά για πωλήσεις τους προς το Δημόσιο (πωλήσεις με τιμολόγιο που δεν έχει καταχωριστεί στα βιβλία τους).


Η ιστορία όμως δεν θα σταματήσει εκεί. Τα ομόλογα αυτά με μεγάλη πιθανότητα θα μετατραπούν σε «σπουπιδοομόλογα». Θα διαπραγματεύονται στην ελεύθερη αγορά με σημαντικά διαφορετικές αποδόσεις από τα ομόλογα του Δημοσίου και θα επηρεάζουν συστηματικά τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων. Ο οφειλέτης ουσία θα είναι το ελληνικό Δημόσιο. Οσο αναλογίζομαι το πρόβλημα τόσο με πιάνει πανικός. Αλλά ταυτόχρονα με καθησυχάζει η ιδέα ότι ύστερα από πολλά χρόνια θα μάθουμε με μεγάλη ακρίβεια το πραγματικό δημόσιο χρέος. Σήμερα είναι 105% του ΑΕΠ. Πολύ σύντομα θα έχουμε επιτέλους πραγματικές μετρήσεις.


Ο κ. Νίκος Γ. Χαριτάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.