Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και σαν ελλιπής πληροφόρηση αλλά προέρχεται από επίσημα χείλη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην πρόσφατη έκθεσή της για την Ελλάδα επεσήμανε ότι η χώρα μας είναι η πιο κλειστή οικονομία της ΕΕ. Για να τονωθεί λοιπόν ο ανταγωνισμός, όπως υπογραμμίζει η έκθεση, απαιτείται να απελευθερωθούν οι αγορές και ιδιαίτερα στους τομείς του ανταγωνισμού και των θαλάσσιων συγκοινωνιών. Δεν είναι δυνατόν, σκέφτηκα, δεν μπορεί να έχουν τόσο κακή πληροφόρηση εκεί πάνω στις Βρυξέλλες. Σε τι βάσεις και σε τι στοιχεία στηρίζονται και βγάζουν τόσο πρόχειρα συμπεράσματα; Πότε τελικά θα σταματήσει αυτή η άδικη προπαγάνδα σε βάρος της οικονομίας μας;
Είναι γνωστό ότι δεν έχουμε απελευθερώσει όλες τις αγορές αλλά τουλάχιστον οι περισσότερες και ιδιαίτερα οι σημαντικότερες είναι ήδη ελεύθερες, ήταν η πρώτη μου αντίδραση. Για παράδειγμα, η ηλεκτρική ενέργεια που η ΕΕ στην έκθεσή της μας συνιστά να την απελευθερώσουμε, δεν απελευθερώθηκε πέρυσι με το σχετικό νομοσχέδιο που ψήφισε η Βουλή; Τι και αν ακόμη η ΔΕΗ αποτελεί τον μοναδικό παροχέα, τι και αν τα πάντα κινούνται και αποφασίζονται με γνώμονα το συμφέρον της και όχι το εθνικό, τι και αν ακόμη και όσοι αφελείς τόλμησαν να ζητήσουν άδεια ηλεκτροπαραγωγού, το μόνο που πέτυχαν ήταν να δώσουν το δικαίωμα στον αρμόδιο υπουργό να αναβαθμιστεί και να θεωρηθεί από τα αρμοδιότερα χείλη ο πιο πετυχημένος υπουργός της κυβέρνησης.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ένα, η αγορά είναι ελεύθερη αρκεί να χρησιμοποιήσουμε τον ελληνικό ορισμό της ανοικτής αγοράς, παρατήρησε ο διορατικός αναλυτής. Οι περισσότερες αγορές μας είναι ελεύθερες, τόλμησε να αναφέρει. Αρκεί να γνωρίζουμε τι σημαίνει ανοιχτές και τι κλειστές αγορές. Αρκεί να μην περιορίσουμε την ανάλυσή μας στα προφανή και στα εύκολα. Αρκεί να ορίσουμε σε ποιες αγορές αναφερόμαστε.
Για παράδειγμα, τόλμησε να ρωτήσει, η αγορά εργασίας είναι ανοιχτή ή κλειστή; Τη σιγή ακολούθησε διευκρινιστική ερώτηση όσων σκέφθηκαν για να απαντήσουν. Για ποια αγορά εργασίας μιλάμε, τη νόμιμη ή την παράνομη; Αναφερόμαστε στην αγορά εργασίας που αφορά τους έλληνες πολίτες ή στην αγορά εργασίας που περιλαμβάνει και τους οικονομικούς μετανάστες; Είναι η αγορά εργασίας όσων σέβονται τους φορολογικούς και ασφαλιστικούς κανόνες που έχει θεσπίσει η κυβέρνηση ή η αγορά εργασίας στο σύνολό της; Διότι αν είναι η δεύτερη, τότε βεβαίως είναι τόσο ελεύθερη που πολλές φορές θα τη ζήλευαν ακόμη και οι δουλέμποροι του αμερικανικού Νότου. Αν όμως είναι η πρώτη, η νόμιμη, τότε είναι εντυπωσιακά κλειστή.
Ας αναφερθούμε, συνέχισε με επιμονή, σε κάποιες άλλες όπως, για παράδειγμα, στην αγορά των φορολογικών υποχρεώσεων, στην αγορά των ασφαλιστικών υποχρεώσεων, στην αγορά των δημοσιών προμηθειών, στην αγορά των αδειών λειτουργίας και εγκατάστασης, ενοικίασης δημοσίων χώρων, αδειοδότησης κατασκευών και γενικά στο σύνολο των αγορών παροχής και παραχώρησης δημοσίων δικαιωμάτων. Τι γνωρίζουμε για τον βαθμό ελευθερίας που ισχύει στις συναλλαγές τους; Είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι αγορές αυτές, όπως λεπτομερειακά αναφέρονται και στην έκθεση της ΕΕ, είναι κλειστές. Πιο εύκολα λύνονται τα μάγια μιας μάγισσας των παραμυθιών από τα δεσμά της ελληνικής γραφειοκρατικής αγοράς. Με νόμιμο τρόπο όμως, παρατήρησε ο αντιρρησίας. Αν αξιολογήσουμε όμως τις ίδιες αγορές, εντάσσοντας και τις παράνομες διαδικασίες, τότε δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε ότι είναι ελεύθερες. Τουλάχιστον όσο ελεύθερη είναι και η μαύρη αγορά για τα εισιτήρια των ποδοσφαιρικών αγώνων.
Τα παραδείγματα πολλά, κατέληξε ο αντιρρησίας. Αρκεί να δεχθούμε την πραγματικότητα. Το θεώρημα άλλωστε είναι γνωστό στην οικονομική επιστήμη. Μεταξύ ελέγχων και διαφθοράς η συναρτησιακή σχέση είναι θετική. Οσο αυξάνεται το ένα τόσο αυξάνεται και το άλλο και αντίθετα. Και βεβαίως όσο αυξάνεται η διαφθορά τόσο συρρικνώνεται η νόμιμη συναλλαγή και ανθεί η παράνομη. Το θέμα λοιπόν είναι απλά θέμα ορισμού. Στην Ελλάδα οι περισσότερες αγορές είναι ελεύθερες αρκεί να εντάξουμε σε αυτές και το παράνομο τμήμα τους.
Ο κ. Νίκος Γ. Χαριτάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
