Πριν από κάποια χρόνια η ΔΕΗ παρείχε το δίκτυο για ηλεκτρική ενέργεια σε όλους. Η τηλεφωνία λειτουργούσε με αποκλειστικό παροχέα τον ΟΤΕ. Οι δύο μεγάλες κρατικές τράπεζες ήλεγχαν τα δύο τρίτα της αγοράς. Τα κρατικά διυλιστήρια αποτελούσαν την ομπρέλα στην αγορά πετρελαιοειδών. Και όλοι αυτοί, μαζί με κάποιες άλλες κρατικές εταιρείες, προστάτευαν τον αδύναμο καταναλωτή από την ασυδοσία της αγοράς. Είχαν τα δίκτυα και εξασφάλιζαν υποφερτές αλλά απόλυτα αναγκαίες υπηρεσίες. Είχαν γλιτώσει τη χώρα από τα μεγάλα ιδιωτικά δικτυακά μονοπώλια. Οπου υπήρχε ο ανταγωνισμός, π.χ. στο τραπεζικό σύστημα ή στα διυλιστήρια, οι έλεγχοι τιμών και όρων εμπορίας δεν άφηναν κανένα περιθώριο. Ζούσαμε εμείς καλά και αυτοί καλύτερα.
Σε πολλούς νομίζω υπήρχε η ψευδαίσθηση ότι οι συγκεκριμένοι οργανισμοί αποτελούσαν τις ασφαλιστικές δικλίδες σε μια ασύδοτη κατάσταση. Τρομάξαμε λοιπόν όταν το Δημόσιο αποφάσισε να απελευθερώσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Δημιούργησε ανταγωνισμό στη σταθερή τηλεφωνία με την κινητή. Απελευθέρωσε την αγορά πιστωτικών υπηρεσιών. Προσπάθησε να φέρει το φυσικό αέριο και προσπάθησε να επιτρέψει τον εκσυγχρονισμό των ανταγωνιστικών διυλιστηρίων. Πού πάμε σκεφτήκαμε; Αγαπητέ αναγνώστη, θέλω να σε καθησυχάσω ότι τίποτε από όλα αυτά δεν θα συμβεί. Οι τάσεις ηγεμονισμού από όλες τις επιχειρήσεις δημοσίου συμφέροντος δεν έχουν εκλείψει και πολύ γρήγορα, έχοντας ολοκληρώσει τον κύκλο, θα επιστρέψουμε εκεί που ξεκινήσαμε και μάλιστα με την έγκριση της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Ποιος φοβάται άλλωστε τη Βιρτζίνια Γουλφ όταν ο αρμόδιος υπουργός καταργεί την ανεξαρτησία της.
Αρχή έκανε ο ΟΤΕ. Οταν η κινητή άρχισε να του απορροφά μερίδια πέτυχε να εισέλθει στην αγορά. Βέβαια αυτό στοίχισε κάποια δισεκατομμύρια στο ελληνικό Δημόσιο αλλά ποιος νοιάζεται για δισ. όταν εξασφαλίζεται το περιβάλλον του κρατικού ηγεμονισμού. Στο τραπεζικό σύστημα η απελευθέρωση και ο ανταγωνισμός συρρίκνωσαν τα μερίδια και τον ηγεμονισμό των κρατικών τραπεζών. Η μεγάλη μας φίλη λίγο ήθελε και θα ανακτούσε τον κρατικό της ηγεμονισμό. Εκεί όπου η συγκεκριμένη οριζόντια συγκέντρωση δεν θα είχε καμία δυνατότητα να πραγματοποιηθεί, παραβίαζε κάθε κανόνα ανταγωνισμού, εδώ οι αποφάσεις είχαν ήδη ληφθεί σε υπουργικά γραφεία πολύ πριν από τις συνεδριάσεις των αρμοδίων οργάνων. Και πάλι η λογική που πρυτάνευε ήταν δεδομένη. Επιστροφή σε κρατικό τραπεζικό σύστημα. Ας μην εκπλαγούμε λοιπόν αν σύντομα δούμε μια συγχώνευση των δύο μεγάλων κρατικών.
Στον χώρο των διυλιστηρίων η συγχώνευση των δύο κρατικών, οι έλεγχοι στην επέκταση και στον εκσυγχρονισμό των ανταγωνιστικών ιδιωτικών και η καθ’ όλα «ανοικτή» διαδικασία εισαγωγής ιδιωτικού management με τη μεταβίβαση μετοχικών μεριδίων σε στρατηγικό επενδυτή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κρατικοδίαιτου συνεταίρου μάς εξασφαλίζουν χωρίς αμφιβολία σταθερά θεμέλια για μόνιμο ηγεμονισμό στην αγορά των ΕΛΛΠΕ.
Η επιβεβαίωση τέλος των προσδοκιών έγινε και από τη ΔΕΗ. Απελευθέρωση ηλεκτρικής ενέργειας προστάζει η ΕΕ, άσκηση του δικαιώματος να αγοράσει το 35% του φυσικού αερίου ανταπαντά η ΔΕΗ. Τώρα τι είδους απελευθέρωση θα έχουμε όταν ο νόμος εμποδίζει την ανάπτυξη εταιρειών εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας και η μόνη νέα εναλλακτική πηγή για παραγωγή στην εσωτερική αγορά ελέγχεται από τη ΔΕΗ μόνο οι σοφοί το γνωρίζουν. Γιατί να διδαχτούμε και να αλλάξουμε λογική επειδή στη Γερμανία η κυβέρνηση για λόγους ανταγωνισμού δεν δέχεται ένας παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας να εξαγοράσει έναν παραγωγό φυσικού αερίου (Ε-ΟΝ και Ruhrgas); Η απελευθέρωση και ο ανταγωνισμός είναι ξένα σώματα στη δική μας λογική. Στόχος μας είναι αποκλειστικά και μόνο ένας: «Πάλι με χρόνια και καιρούς πάλι δικά μας να ‘ναι». Και όπως λέει ο ποιητής: «Και όποιος δεν καταλαβαίνει δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει».
Ο κ. Νίκος Γ. Χαριτάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
