Ανεξάρτητα από την εργασία που επιτελούμε ή την πείρα μας στον συγκεκριμένο τομέα όλοι σε κάποιο στάδιο της καριέρας μας έτυχε να βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποιον προϊστάμενο ή αφεντικό που το κύριο στυλ επικοινωνίας του ήταν η αρνητική κριτική. Τελευταία όλο και συχνότερα δίνεται έμφαση στη σημασία της αποτελεσματικής επικοινωνίας μεταξύ προϊσταμένων και υφισταμένων και ιδιαίτερα στο πώς αυτή επηρεάζει την παραγωγικότητα των υπαλλήλων. Παρ’ όλα αυτά είναι συχνό το φαινόμενο προϊσταμένων που έχουν αυταρχικό στυλ ηγεσίας και αρνούνται να ακούσουν τις προτάσεις και τους προβληματισμούς των υπαλλήλων τους. Επιπλέον, τείνουν να επικεντρώνουν την κριτική τους στα λάθη των υφισταμένων και αγνοούν οποιαδήποτε θετική συνεισφορά τους στην επιχείρηση. Δουλεύοντας σε αυτό το αρνητικό περιβάλλον σίγουρα δημιουργείται στρες. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δεν μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση ώστε να εκτονώσει την κρίση.
Η κυρία Μαρία Αθανασιάδου, ψυχολόγος-σύμβουλος επαγγελματικού προσανατολισμού στη συμβουλευτική εταιρεία MTC Ltd, δίνει τις ακόλουθες συμβουλές-προτάσεις προς τους εργαζομένους:
* Αρχικά, ακόμη και αν πιστεύετε ότι το αφεντικό σας σάς συμπεριφέρεται άδικα, μην αμφισβητείται τις αρμοδιότητες και την εξουσία του είτε μπροστά του είτε σε συζητήσεις με άλλους συναδέλφους. Αυτό όχι μόνο θα χειροτερεύσει τη μεταξύ σας σχέση, αλλά μπορεί και να μεταδώσει μια αρνητική εικόνα για εσάς.
* Συνεχίστε να δίνετε τον καλύτερο εαυτό σας στην εργασία σας. Μην αφήνετε μεμονωμένα σχόλια να επηρεάσουν την παραγωγικότητά σας. Αν έχετε μια γενική εκτίμηση και αποδοχή από συναδέλφους και από τον οργανισμό γενικότερα, ο προϊστάμενός σας θα αναγκασθεί να μειώσει την αρνητική συμπεριφορά του αφού δεν θα βρίσκει συμμάχους.
* Διευκρινίστε τις αρμοδιότητές σας με τον προϊστάμενό σας και ζητήστε του να σας καθορίσει με λεπτομέρεια τι ακριβώς περιμένει από εσάς.
* Προσπαθήστε να μην παίρνετε αμυντική στάση όταν ο προϊστάμενός σας σάς απευθύνει την κριτική του, όσο αρνητική κι αν είναι. Παραμείνετε ψύχραιμοι και προσπαθήστε να προωθήσετε συζήτηση γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Αυτό θα σας δώσει την ευκαιρία να εκφέρετε τις απόψεις σας και θα σας κάνει να αισθανθείτε λιγότερο μειονεκτικά απέναντι στον προϊστάμενό σας.
* Χρησιμοποιήστε ένα μοντέλο αποτελεσματικής επικοινωνίας με τον προϊστάμενό σας. Προσπαθήστε να είστε ευγενικοί, συνεργάσιμοι και δείξτε του ότι σέβεστε τη γνώμη του. Ακόμη κι αν δεν βελτιώσει τη συμπεριφορά του δραματικά, θα αυξήσετε τις πιθανότητες να σας δείξει περισσότερο σεβασμό.
* Προσπαθήστε να εκτονώσετε το στρες και τον θυμό σας εκτός χώρου εργασίας και κυρίως όχι μπροστά στον προϊστάμενό σας. Αν εμπλακείτε σε διαμάχη μαζί του, το μόνο που θα πετύχετε είναι να κάνετε την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη.
* Συζητήστε τα προβλήματα επικοινωνίας με τον προϊστάμενό σας με έναν έμπιστο φίλο (εκτός εργασίας) που θα σας στηρίξει και θα σας υπενθυμίσει τα δυνατά σας σημεία.
* Δυναμισμός και αυτοπεποίθηση
* Αφιερώστε την ενέργειά σας στο να δυναμώσετε την αυτοπεποίθησή σας αντί να την ξοδέψετε στο να αισθάνεστε θύμα της κατάστασης. Ο προϊστάμενός σας θα προσέξει τη δυναμική συμπεριφορά σας και πιθανότατα θα είναι λιγότερο επικριτικός μαζί σας.
* Αν όλα τα άλλα αποτύχουν, απευθυνθείτε σε κάποιον άλλον προϊστάμενο στο τμήμα σας ή σε κάποιον ανώτερο στην ιεραρχία από τον προϊστάμενό σας. Προσπαθήστε να τεκμηριώσετε γραπτώς το πρόβλημα επικοινωνίας που έχετε με τον προϊστάμενό σας. Συχνά προϊστάμενοι που καταφεύγουν σε συνεχή αρνητικά σχόλια έχουν προβλήματα με περισσότερον από έναν υπαλλήλους. Σε τέτοιες περιπτώσεις τα παράπονα των υπαλλήλων λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
* Προσπαθήστε να επενδύσετε χρόνο σε χόμπι και δραστηριότητες που θα σας δώσουν ικανοποίηση και ευχαρίστηση και θα σας κάνουν να αισθανθείτε καλύτερα για τις αποδόσεις σας.
* Αν όλα τα παραπάνω αποτύχουν, ερευνήστε την αγορά εργασίας ή τον οργανισμό στον οποίο εργάζεστε για άλλες πιθανές θέσεις εργασίας. Το να εγκαταλείψετε τη θέση σας είναι μια δραστική και ακραία λύση, ειδικά αν βρίσκεστε σε έναν τομέα εργασίας που σας ενδιαφέρει.
Από την πλευρά τους οι προϊστάμενοι θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν στον τρόπο με τον οποίο απευθύνουν κριτική προς τους υπαλλήλους τους. Η ανάπτυξη των ικανοτήτων τους που συνδέονται με τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα στον σημερινό εργασιακό χώρο. Ειδικότερα, αν είστε προϊστάμενος, προκειμένου να προβείτε σε αποτελεσματικό τρόπο κριτικής, θα πρέπει να δείξετε ενδιαφέρον για την εξέλιξη των υπαλλήλων σας στην εταιρεία, να αναφέρετε τα θετικά τους στοιχεία. Οι περισσότεροι θα δεχθούν την κριτική ευκολότερα αν πιστέψουν ότι το άτομο που την ασκεί τους σέβεται ως επαγγελματίες, που σημαίνει ότι πιστεύει στις ικανότητές τους. Μην κάνετε προσωπική επίθεση μέσω της κριτικής σας για επαγγελματικά ζητήματα. Αναφερθείτε δηλαδή στο αντικείμενο της εργασίας και όχι στα προσωπικά χαρακτηριστικά του εργαζομένου.
* Κλειδιά ο σεβασμός…
Οποιοσδήποτε εργαζόμενος λάβει το μήνυμα ότι η γνώμη του δεν είναι σεβαστή ή σημαντική είναι φυσικό να αντιδράσει αρνητικά. Συχνά οι αντιδράσεις από τους υφισταμένους προς τους προϊσταμένους δεν είναι άμεσες, λόγω της διαφοράς δύναμης και επιρροής, αλλά μακροπρόθεσμα πλήττεται τόσο η συνοχή του τμήματος όσο και η παραγωγικότητά του.
Ο κατάλληλος τρόπος κριτικής των υπαλλήλων είναι φυσικά άμεσα συνδεδεμένος με τους κώδικες επικοινωνίας που υπάρχουν μεταξύ των εργαζομένων σε μια επιχείρηση. Οι βασικές αρχές επικοινωνίας είναι απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία μιας επιχείρησης, για την αποφυγή λαθών αλλά και, όπως έχει αποδειχθεί, για την αύξηση της παραγωγικότητας. Το κυριότερο όμως από όλα είναι ότι η αποτελεσματική επικοινωνία δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ των εργαζομένων σε μια επιχείρηση.
* …και οι σχέσεις εμπιστοσύνης
Αν αυτές οι σχέσεις εμπιστοσύνης υπάρχουν, τότε είμαστε δεκτικότεροι στην κριτική αλλά και πιο προσεκτικοί στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε. Ουσιαστικά η επικοινωνία συνδέεται με τον σεβασμό που δείχνουμε προς τους άλλους εργαζομένους και με τη διάθεσή μας να έχουμε μια πιο ουσιαστική και άμεση σχέση μεταξύ μας. Η έμφαση που δίνεται τελευταία στην επικοινωνία ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο διοίκησης δεν σημαίνει ότι είναι κάτι το οποίο απαιτεί επιπλέον χρόνο, αντίθετα είναι κάτι που εξοικονομεί χρόνο γιατί μειώνει τις πιθανότητες παρεξηγήσεων και προστριβών. Η δυσκολία στην επίτευξη μιας πιο αποτελεσματικής επικοινωνίας στον χώρο εργασίας είναι ότι θα πρέπει ο καθένας από εμάς να εξετάσει κατά πόσον ακολουθεί κάποιους γενικούς κανόνες για αυτήν και, αν όχι, να προσπαθήσει να βελτιώσει αυτές του τις ικανότητες.
Βελτιώστε τις ικανότητές σας για επικοινωνία
Το ακόλουθο κουίζ ίσως μπορέσει να σας δώσει μια μικρή γεύση για το επίπεδο των επικοινωνιακών σας ικανοτήτων. Επίσης πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι η έμφαση στη βελτίωση των επικοινωνιακών σας ικανοτήτων είναι ουσιαστικά προς δικό σας όφελος αφού σας βοηθάει να αναδείξετε καλύτερα και τις υπόλοιπες ικανότητές σας ως ατόμων και επαγγελματιών. Σας συμπληρώνει, αλλά φυσικά δεν αντικαθιστά τις άλλες επαγγελματικές σας ικανότητες.
Σημειωτέον ότι το παρακάτω ερωτηματολόγιο είναι ένα τεστ αυτοαξιολόγησης. Πρέπει να απαντήσετε στις ερωτήσεις με ειλικρίνεια και σημειώστε με ένα Χ την αντίστοιχη στήλη που σας εκφράζει. Απαντήστε στις ερωτήσεις σκεπτόμενοι πώς αισθάνεστε τις περισσότερες φορές. Δεν υπάρχουν σωστές ή λάθος ερωτήσεις.
