Στη ΜΕΤΑΒΑΣΗ από τον 20ό στον 21ο αιώνα και ενώ στο διάστημα της τελευταίας 15ετίας εμφανίστηκαν στην ελληνική οικονομική ζωή πλήθος νέες και δυναμικές εν πολλοίς επιχειρήσεις, τα λεγόμενα νέα επιχειρηματικά «τζάκια», υπάρχουν αρκετές βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις που είτε έχουν κλείσει ή σύντομα πρόκειται να γιορτάσουν την πρώτη εκατονταετία της ζωής τους. Είναι κάποιες γνωστές και άγνωστες επιχειρήσεις που συνεχίζουν την οικονομική δραστηριότητά τους, οι περισσότερες μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ στα ίδια αυτά χρόνια κάποιες άλλες περισσότερο γνωστές έπαψαν να υπάρχουν. Στην καταγραφή της ιστορίας τους, η οποία επί της ουσίας αποτελεί ιστορία της ελληνικής οικονομίας, αποβλέπει η έρευνα του «Βήματος της Κυριακής».
Η ιστορία του κλάδου των παιδικών τροφών στην ελληνική αγορά είναι συνυφασμένη με την εμφάνιση και την ιστορική διαδρομή μιας εταιρείας που δημιούργησαν δύο «ανήσυχοι άνθρωποι» ένα ζευγάρι σε εκείνα τα ταραγμένα αλλά δημιουργικά χρόνια του Μεσοπολέμου· τότε που η παιδική θνησιμότητα «θέριζε» στις τάξεις των φτωχών της ελληνικής κοινωνίας. Πρόκειται για την εταιρεία Γιώτης ΑΕ και δημιουργοί της δεν είναι άλλοι από τους Ιωάννη και Μαρία Γιώτη. Η εταιρεία τους, που σήμερα κατέχει περίοπτη θέση στον κλάδο όπου συνεχίζει να δραστηριοποιείται, δημιουργήθηκε το 1930, έναν χρόνο μετά την εκδήλωση του μεγάλου χρηματιστηριακού κραχ και μεσούσης της μεγαλύτερης ίσως τον 20ό αιώνα οικονομικής κρίσης που το ακολούθησε.
* Μια «έξυπνη ιδέα»
Ο Ιωάννης Γιώτης, Ηπειρώτης την καταγωγή και γόνος αστικής οικογενείας της εποχής, δημιούργησε την εταιρεία που πρώτη τυποποίησε στην Ελλάδα παιδικές τροφές: «Αφού εμελέτησε και παρηκολούθησε στη Γαλλία το σύστημα της παρασκευής παρεμφερών προϊόντων, άρχισε μία επίμονη προσπάθεια για τη βιομηχανοποίησή τους από τους εξαιρετικούς καρπούς της ελληνικής γης, έχοντας πάντοτε σκοπόν την σταθεράν βελτίωσιν και την προσαρμογή των παραγομένων ειδών στις ανάγκες και στις προτιμήσεις της επιτοπίου καταναλώσεως» (Στ. Τζινιέρη «Ιδρύματα και επιχειρήσεις που τιμούν την Ελλάδα»). Τότε, δηλαδή, που πολύ πιο εύκολα μία «έξυπνη ιδέα» μπορούσε να μεταμορφωθεί σε επιχειρηματική δραστηριότητα.
Το εργοστάσιο κατασκευάστηκε λίγο έξω από το κέντρο της Αθήνας, στην περιοχή Τρεις Γέφυρες, και οι εγκαταστάσεις του δεν ήταν μεγαλύτερες από 300 τ.μ. Η λειτουργία της επιχείρησης βασίστηκε σε μια απλή ιδέα: στην επεξεργασία ελληνικών πρώτων υλών, που υπήρχαν σε αφθονία, όπως ήταν το ρύζι και ο αραβόσιτος, πλούσιες όμως σε περιεκτικότητα βιταμινών. Ετσι προέκυψαν το «Ανθος Ορύζης» και το «Ανθος Αραβοσίτου».
Το Ανθος Ορύζης «είναι καθαρό και γνήσιο παρασκεύασμα που παράγεται από αρίστης ποιότητας ρύζι, που υφίσταται προηγουμένως μία ολόκληρη σειρά επιμελημένης κατεργασίας και κρισαρίσμαος, για να απαλλαγή από τις ξυλώδεις ουσίες και να γίνει άλευρο απόλυτα καθαρό και εξαιρετικά λεπτό» (Στ. Τζινιέρη ο.π.π.). Η εμφάνιση του συγκεκριμένου προϊόντος είναι η πρώτη βρεφική στερεά τροφή που παράχθηκε τυποποιημένη στην Ελλάδα υπήρξε εξαιρετικά ευεργετική ιδιαίτερα εκείνη την περίοδο, αφού έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη μείωση της παιδικής θνησιμότητας, που είχε λάβει σοβαρές διαστάσεις λόγω της επιδημίας δυσεντερίας.
* Στροφή στις εξαγωγές
Η φιλοσοφία των ιδρυτών της συνίσταται στο απόφθεγμα «υγιεινή διατροφή και μέσω των προϊόντων της προσπάθεια για εξύψωση του βιοτικού και κοινωνικού επιπέδου». Από την πρώτη περίοδο της λειτουργίας της η εταιρεία στράφηκε στις εξαγωγές. Ετσι πέντε χρόνια μετά την παραγωγή του, το 1935, το προϊόν αυτό ταξίδεψε στην Αμερική, στις τάξεις του απόδημου Ελληνισμού. Και είναι χαρακτηριστικό της παράδοσης του προϊόντος το γεγονός ότι ακόμη και σήμερα, μετά από 70 χρόνια, συνεχίζει να παράγεται και να κυκλοφορεί με την ίδια «φόρμουλα» και ετικέτα. Βέβαια σήμερα εξάγεται σε 20 χώρες.
Αλλά και το Ανθος Αραβοσίτου, που επίσης κυκλοφορεί επωνύμως το 1930, είναι η πρώτη παιδική κρέμα που παράγεται βιομηχανικά στη χώρα μας. Κι αυτό μαζί με το Ανθος Ορύζης περνάει τον Ατλαντικό και κυκλοφορεί στους κόλπους του απόδημου Ελληνισμού στην Αμερική.
Η πρώτη περίοδος της εταιρείας Ι. Γιώτης ΟΕ Βιομηχανία Παιδικών Τροφών τελειώνει με τη διπλή κατοχή, το 1941, όταν το εργοστάσιο σε εκείνες τις απίστευτα τραγικές συνθήκες παύει να λειτουργεί. Η επαναλειτουργία του αρχίζει μετά την κατοχή και η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του είναι ραγδαία.
«Το πρότυπο εργοστάσιο Γιώτη, μοναδικό στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, που τροφοδοτεί την ελληνικήν κατανάλωσιν και πολλές ξένες αγορές γειτονικών κρατών, ευρίσκεται έξω των Αθηνών, στις «Τρεις Γέφυρες», σε ένα πράσινο και καθαρό περιβάλλον που θυμίζει ελβετικές βιομηχανίες» (Στ. Τζινιέρη ο.π.π.). Και είναι ίσως ενδιαφέρον το γεγονός, που αποτελεί σαφή ένδειξη της νοοτροπίας των ιδιοκτητών, πως «κάθε ένας από τους 180 εργαζομένους εις την επιχείρησιν έχει εκτός του βιβλιαρίου ΙΚΑ και το ατομικόν βιβλιάριον υγείας της βιομηχανίας Γιώτης».
Τη δεκαετία του 1950 η γκάμα των προϊόντων της εταιρείας εμπλουτίζεται με το φρουί ζελέ, ένα προϊόν που ξάφνιασε τότε τους καταναλωτές, το πατατάλευρο, το κορνφλάουερ και το μπέικιν πάουντερ και το 1960 με τη Φαρίνα Γιώτης, το πρώτο αυτοδιογκούμενο αλεύρι στην Ελλάδα που σημείωσε μεγάλη εμπορική επιτυχία όταν κυκλοφόρησε, και την κρέμα καραμελέ, που εξάγεται στην Αμερική και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Κερδίζει αρκετές διακρίσεις τόσο σε ελληνικούς όσο και σε διεθνείς διαγωνισμούς, όπως χρυσά μετάλλια από τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης και τις αντίστοιχες του Μιλάνου και της Βηρυτού.
* Οικογενειακή υπόθεση
Η επιχείρηση, παρά το γεγονός ότι από ομόρρυθμη μετατράπηκε σε ανώνυμη πλέον, παραμένει οικογενειακή και συνεχίζει να βρίσκεται στα χέρια της οικογένειας Γιώτη. Ετσι στη θέση των Ιωάννη και Μαρίας Γιώτη σήμερα βρίσκονται ο κ. Χρ. Γιώτης, στη θέση του προέδρου, και ο κ. Ι. Αθ. Γιώτης, στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου, και αντί των 180 εργαζομένων της δεκαετίας του 1950 σήμερα εργάζονται περί τους 500, εκ των οποίων το 70% είναι ειδικευμένοι, διαθέτοντας παράλληλα ειδικό τμήμα έρευνας και ανάπτυξης για τη διερεύνηση των νέων καταναλωτικών τάσεων.
Οπως επίσης, αντί για εγκαταστάσεις 300 τ.μ., η εταιρεία Γιώτης ΑΕ διαθέτει σήμερα 60.000 τ.μ. σε τέσσερα εργοστάσια και μηχανολογικό εξοπλισμό από τους πιο σύγχρονους στην Ευρώπη και πανελλαδικό δίκτυο διανομής. Ενδεικτικό της ανάπτυξης πέραν των 100 προϊόντων που παράγει της επιχείρησης αποτελεί το γεγονός ότι στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας οι επενδύσεις από ίδια κεφάλαια χωρίς, δηλαδή, δανεισμό σε εγκαταστάσεις, μηχανολογικό και τεχνολογικό εξοπλισμό ανήλθαν σε 6 δισ. δρχ. Σημαντικό μέρος των κεφαλαίων αυτών οδηγήθηκε στην παραγωγή νέων προϊόντων, ενώ οι επενδύσεις την τρέχουσα πενταετία προβλέπεται να αυξηθούν.
* Προσαρμογή στις τοπικές αγορές
Σήμερα τα προϊόντα της εταιρείας Γιώτης εξάγονται στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Αυστραλία, σε χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Στρατηγική της εταιρείας είναι να επεκτείνεται εξαγωγικά σε νέες αγορές με τον εντοπισμό συγκεκριμένων αναγκών στις οποίες διακινεί τα αντίστοιχα προϊόντα. Οπως εξηγούν στελέχη της εταιρείας, «η εξαγωγική πολιτική της στηρίζεται στη μελέτη των αναγκών των τοπικών αγορών και των καταναλωτικών συνηθειών τους με σκοπό να προσαρμόζει κατά περίπτωση τις προδιαγραφές των προϊόντων της». Ετσι σε κάθε αγορά τα προϊόντα της διακινούνται σε συσκευασίες μεταφρασμένες στην τοπική γλώσσα και ως σήμερα κυκλοφορούν σε εννέα διαφορετικές γλώσσες. Στόχος της διοίκησης είναι οι πωλήσεις από τις επώνυμες εξαγωγές να καλύπτουν το 20% του συνολικού ετήσιου τζίρου και ο ρυθμός ανάπτυξης κάθε χρόνο κυμαίνεται περί το 25%.
Τη δεκαετία του 1990 η εξέλιξη της εταιρείας σηματοδοτήθηκε από την παραγωγή νέων προϊόντων και οι πωλήσεις της βαίνουν αυξανόμενες, όπως και η κερδοφορία της. Οι πωλήσεις της από 9,8 δισ. δρχ το 1995 πέρασαν στα 10,3 δισ. δρχ. το 1997 και στα 11,3 δισ. δρχ. το 1998, ενώ τα κέρδη της στη διάρκεια του 1998 ανήλθαν στο 1 δισ. δρχ.
Η μεγαλύτερη ίσως διάκριση που έλαβε ποτέ η Γιώτης ΑΕ είναι το γεγονός ότι, 70 χρόνια μετά την παραγωγή των πρώτων εν Ελλάδι παιδικών τροφών, η επωνυμία της έχει κερδίσει σημαντικό μέρος από τις παιδικές αναμνήσεις αρκετών γενιών και συνεχίζει…
