Ανάσα για το Χρηματιστήριο Αθηνών, ιδιαιτέρως στη σημερινή εξαιρετικά δύσκολη χρονική συγκυρία, μπορεί να χαρακτηρισθεί το νομοσχέδιο της κυβέρνησης που επανακαθορίζει τον τρόπο αξιοποίησης – επένδυσης των διαθεσίμων κεφαλαίων των ασφαλιστικών φορέων της χώρας.
Με το νομοσχέδιο δίδεται μεγαλύτερη ευελιξία στους ασφαλιστικούς φορείς να αναζητήσουν επενδύσεις με αυξημένες αποδόσεις. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με τη σύσταση εταιρειών, είτε επενδύσεων χαρτοφυλακίου είτε αμοιβαίων κεφαλαίων, που θα αναλάβουν την επένδυση της περιουσίας των Ταμείων.
Ολα αυτά βεβαίως υπό τη στενή επιτήρηση και τον ασφυκτικό έλεγχο των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εργασίας, οι οποίοι θα δημιουργήσουν ειδικό ελεγκτικό όργανο που θα έχει αποφασιστικό ρόλο τόσο στον έλεγχο όσο και στη διαχείριση της περιουσίας των Ταμείων.
Το συνολικό ποσό που θα διαχειρίζεται με το νέο σύστημα αποτελεί έναν πραγματικό θησαυρό, αφού με σημερινές τιμές ξεπερνά το 1,750 τρισ. δρχ. Το μεγαλύτερο ποσοστό (80%) των χρημάτων αυτών, δηλαδή 1,100 τρισ. δρχ., επενδύεται σήμερα από την Τράπεζα της Ελλάδος σε τίτλους του Δημοσίου για λογαριασμό των Ταμείων. Το υπόλοιπο 20% (περίπου 380 δισ. δρχ.) επενδύεται με την ευθύνη των διοικήσεων των Ταμείων.
Με το νέο σύστημα ο «μεγάλος χαμένος» είναι η Τράπεζα της Ελλάδος, από την οποία στερείται πλέον η υποχρεωτική ανάθεση του 80% των διαθεσίμων κεφαλαίων για την περαιτέρω επένδυσή τους.
Αντιθέτως ενισχύεται η θέση των δύο υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εργασίας, οι οποίοι θα εποπτεύουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο επένδυσης ενός κολοσσιαίου ποσού.
Το γεγονός αυτό συγκεντρώνει την κριτική της ΓΣΕΕ, στην οποία έχει δοθεί το νομοσχέδιο για να διατυπώσει τις απόψεις της.
Ωστόσο η κυβέρνηση έχει καταφέρει να περιορίσει τις αντιδράσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων, καθώς ικανοποίησε ένα από τα αιτήματά τους αυξάνοντας από 20% σε 30% το ποσοστό των κεφαλαίων που θα διαχειρίζονται πάντα μέσω των εταιρειών οι διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων.
Το νομοσχέδιο, που κατήρτισαν από κοινού οι υπηρεσίες των δύο υπουργείων σε συνεργασία με παράγοντες της Τράπεζας της Ελλάδος και της Εθνικής, παρουσιάζει σήμερα εξ ολοκλήρου «Το Βήμα». Σημειώνεται ότι οι 27 διατάξεις του θα αποτελέσουν μέρος του ασφαλιστικού νομοσχεδίου, το οποίο αναμένεται να ανακοινωθεί στο τέλος του τρέχοντος μηνός. Θα ιδρύουν επενδυτικές εταιρείες
Το ύψος των διαθεσίμων κεφαλαίων τα οποία θα μπορούν οι ασφαλιστικοί φορείς να επενδύουν μέσω των εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου και διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων καθορίζεται επακριβώς στο πρώτο άρθρο του νομοσχεδίου.
Το συνολικό ποσό των διαθεσίμων κεφαλαίων ορίζεται ως εξής:
Υπολογίζονται αφενός οι επενδύσεις σε τίτλους του Δημοσίου που έχουν γίνει από την Τράπεζα της Ελλάδος και αφετέρου τα προϋπολογισθέντα τακτικά έσοδα κάθε ασφαλιστικού ταμείου. Ακολούθως αφαιρούνται το 50% των ετήσιων τακτικών δαπανών (όταν το Ταμείο είναι υγιές, έχει δηλαδή σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους 3:1) και όλο το ποσό των ετήσιων δαπανών, όταν το Ταμείο έχει δυσμενέστερη σχέση ασφαλισμένων προς συνταξιούχους.
Στο δεύτερο άρθρο του νομοσχεδίου γίνεται σαφές ότι τη διαχείριση των διαθεσίμων των ασφαλιστικών φορέων εποπτεύουν οι υπουργοί Εθνικής Οικονομίας και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Με κοινή απόφαση των δύο υπουργών καταρτίζεται κανονισμός εποπτείας των εταιρειών διαχείρισης, ενώ συστήνεται Ειδικό Οργανο Ελέγχου και Διαχείρισης το οποίο αναλαμβάνει ουσιαστικό ρόλο στη νέα διαδικασία αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων των ασφαλιστικών φορέων.
Στο τρίτο και στο τέταρτο άρθρο του νομοσχεδίου αναλύεται ο τρόπος δημιουργίας των εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου των ασφαλιστικών φορέων καθώς και των αμοιβαίων κεφαλαίων.
Η επενδυτική πολιτική των ασφαλιστικών φορέων και οι τοποθετήσεις των διαθεσίμων κεφαλαίων περιγράφονται στο άρθρο 5.
Το νομοσχέδιο θέτει περιορισμούς στις χρηματαγορές στις οποίες θα μπορούν οι εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου των ασφαλιστικών φορέων να τοποθετούν τα διαθέσιμά τους (άρθρο 6). Η αποτίμηση της αξίας των κινητών αξιών στο τέλος κάθε χρήσης γίνεται στη χαμηλότερη τιμή μεταξύ της τιμής κτήσης του συνολικού χαρτοφυλακίου και της τρέχουσας τιμής των αξιών, η οποία υπολογίζεται με βάση τον μέσο όρο της χρηματιστηριακής τιμής κατά τον τελευταίο μήνα της χρήσης.
Για την εξαγωγή συναλλάγματος προκειμένου να πραγματοποιηθούν επενδύσεις εκτός Ελλάδος οι εταιρείες υπόκεινται στους ισχύοντες συναλλαγματικούς περιορισμούς.
Στο άρθρο 7 τονίζεται ότι οι εταιρείες χαρτοφυλακίου δεν επιτρέπεται να τοποθετούν πάνω από το 10% των ιδίων κεφαλαίων τους σε κινητές αξίες του ίδιου εκδότη. Επίσης σημειώνεται ότι η εταιρεία μπορεί να τοποθετεί το 35% των ιδίων κεφαλαίων σε κινητές αξίες του ίδιου εκδότη όταν οι αξίες έχουν εκδοθεί από κράτος-μέλος της ΕΕ ή από δημόσιο, διεθνή οργανισμό και οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης.
Με το άρθρο 8 τίθενται περιορισμοί στις εταιρείες επενδύσεων να μην αποκτούν μετοχές μιας εταιρείας που να ξεπερνούν το 10% του συνόλου των μετοχών της. Εξαιρούνται οι μετοχές των εταιρειών συμβούλων επενδύσεων που μπορεί να φθάσουν ως το 51%.
Στο άρθρο 9 τονίζεται ότι οι εταιρείες υποχρεούνται σε διάστημα ενός έτους να εκποιήσουν τις μετοχές που κατέχουν καθ’ υπέρβαση των ορίων που τίθενται.
Οι κινητές αξίες των εταιρειών επενδύσεων κατατίθενται προς φύλαξη σε τράπεζα που λειτουργεί νομίμως στην Ελλάδα ή στη χώρα στο χρηματιστήριο της οποίας είναι εισηγμένες οι μετοχές (άρθρο 10).
Σύμφωνα με το άρθρο 11 οι εταιρείες επενδύσεων μπορούν να δανεισθούν ποσά ως το 10% των ιδίων κεφαλαίων του προκειμένου να επενδύσουν σε κινητές αξίες, σε ακίνητα ή για να καλύψουν ταμειακές τους ανάγκες.
Με το άρθρο 12 καθορίζεται ο τρόπος διανομής των κερδών στους ασφαλιστικούς φορείς κάθε διαχειριστική περίοδο. Ταυτοχρόνως προβλέπεται η δυνατότητα δημιουργίας είτε ειδικού είτε τακτικού αποθεματικού για την αντιμετώπιση ζημιών από την πώληση των κινητών αξιών σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή κτήσης.
Οι εταιρείες επενδύσεων απαλλάσσονται παντός φόρου, τέλους χαρτοσήμου, εισφοράς και άλλης επιβάρυνσης υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου (άρθρου 13).
Στα άρθρα 14 ως 22 περιγράφεται το καθεστώς λειτουργίας και οι κανόνες επενδύσεων που θα ακολουθούν τα αμοιβαία κεφάλαια των ασφαλιστικών φορέων. Οι επενδυτικοί κανόνες των αμοιβαίων κεφαλαίων και οι περιορισμοί στις αξίες που αποκτούνται είναι οι ίδιοι που ισχύουν και για τις εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου.
Τέλος, στα άρθρα από 24 ως 27 περιγράφονται οι αρχές λειτουργίας των εταιρειών, των διαχειριστών, των μελών των διοικητικών συμβουλίων, αλλά και των φυσικών και νομικών προσώπων που απασχολούνται ή συνεργάζονται με τις εταιρείες επενδύσεων των ασφαλιστικών φορέων. Σταδιακή θα είναι η απελευθέρωση
Σταδιακή θα είναι η απελευθέρωση των διαθεσίμων κεφαλαίων των ασφαλιστικών φορέων, τα οποία ως σήμερα είναι κατατεθειμένα στην Τράπεζα της Ελλάδος ή και σε άλλη τράπεζα.
Στο νομοσχέδιο (άρθρο 5) προβλέπονται συγκεκριμένα στάδια για την απελευθέρωση των κεφαλαίων αυτών.
Ως το τέλος του 1998 διατηρείται το ισχύον καθεστώς όπως καθορίζεται στον νόμο 2924/92.
Από 1/1/1999 επιτρέπεται η διάθεση του 22% ετησίως για επενδύσεις σε ακίνητα και σε εισηγμένες σε αναγνωρισμένες χρηματιστηριακές αγορές, κινητές αξίες.
Από 1/7/1999 το ποσοστό αυτό αυξάνεται σε 25%.
Και την 1/1/2000 το ποσοστό των επενδύσεων σε ακίνητα και μετοχές ετησίως φθάνει το 30%. Ασφαλιστικές δικλίδες για μικρότερους κινδύνους
Ιδιαίτερη σημασία δίδεται από την κυβέρνηση στη διασφάλιση των κεφαλαίων των ασφαλιστικών ταμείων και επιχειρείται η ελαχιστοποίηση των κινδύνων που περιέχουν οι επενδύσεις στις χρηματαγορές.
Για τον λόγο αυτό το νομοσχέδιο (άρθρο 5) καθορίζει τις κατηγορίες των επενδύσεων στις οποίες τα ασφαλιστικά ταμεία μπορούν να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους και προσδιορίζει τα ποσοστά της επένδυσης ανά κατηγορία. Συγκεκριμένα:
1. Χωρίς όριο μπορούν να τοποθετούνται κεφάλαια σε τραπεζικές καταθέσεις και άλλες εγγυημένες τοποθετήσεις της χρηματαγοράς. Τα ποσά αυτά που τοποθετούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς αποτελούν συνήθως τα ταμειακά διαθέσιμα των ασφαλιστικών φορέων.
2. Σε τίτλους σταθερής απόδοσης 50% μίνιμουμ επένδυσης.
3. Σε μετοχές 20% μάξιμουμ επένδυσης.
4. Μετοχές μιας επιχείρησης, 5% μάξιμουμ επένδυσης.
5. Μάξιμουμ επένδυσης σε συναλλαγματικές τοποθετήσεις 20% σε καθεμία από τις βασικές κατηγορίες τοποθετήσεων, δηλαδή στη χρηματαγορά, στους τίτλους σταθερής απόδοσης και στις μετοχές.
6. Τα ίδια όρια ισχύουν και για την αγορά μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων αναλόγως με το είδος των αμοιβαίων.
7. Το πλαίσιο που θα ισχύσει για επενδύσεις των ασφαλιστικών ταμείων σε παράγωγα χρηματοοικονομικά μέσα θα καθοριστεί με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Πού ακριβώς θα επενδύουν
Οι εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου δεν μπορούν να τοποθετούν τα διαθέσιμα των Ταμείων σε οποιαδήποτε χρηματαγορά. Το νομοσχέδιο (άρθρο 6) θέτει περιορισμούς έτσι ώστε να διασφαλίσει τα Ταμεία. Ανάλογες τοποθετήσεις μπορούν να γίνουν αποκλειστικά στις εξής αγορές:
1. Σε κινητές αξίες εισηγμένες στην κύρια και παράλληλη αγορά χρηματιστηρίου αξιών κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
2. Σε κινητές αξίες που διαπραγματεύονται σε άλλη εποπτευόμενη αγορά κράτους-μέλους, εφόσον η αγορά αυτή είναι αναγνωρισμένη, λειτουργεί κανονικά και είναι ανοιχτή στο κοινό.
3. Επίσης είναι δυνατή η επένδυση και σε αξίες αγορών εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, εφόσον πληρούν τις ίδιες προϋποθέσεις. Οι αγορές αυτές θα πρέπει να ορισθούν με κοινή απόφαση των υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, κατόπιν γνωμοδότησης του ειδικού οργάνου ελέγχου και διαχείρισης.
4. Σε τίτλους μεριδίων ελληνικών αμοιβαίων κεφαλαίων, κοινοτικών αμοιβαίων που πληρούν τους σχετικούς όρους της οδηγίας 85/611, καθώς και σε μερίδια αμοιβαίων κρατών εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, εφόσον πληρούν τους ίδιους όρους.
5. Σε νεοεκδιδόμενες αξίες, υπό την προϋπόθεση ότι θα εισαχθούν το αργότερο εντός ενός έτους σε αναγνωρισμένα χρηματιστήρια και αγορές. Επίσης η εταιρεία επενδύσεων χαρτοφυλακίου των ασφαλιστικών φορέων μπορεί να συμμετάσχει σε δημόσια εγγραφή για την κάλυψη μετοχικού κεφαλαίου ανώνυμης εταιρείας.
6. Σε άλλες κινητές αξίες κατόπιν αδείας του ειδικού οργάνου ελέγχου και διαχείρισης εφόσον δεν υπερβαίνουν το ένα δέκατο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας επενδύσεως χαρτοφυλακίου.
7. Σε μετρητά και τραπεζικές καταθέσεις.
