Κίνδυνος απώλειας πόρων από την ΕΕ λόγω έλλειψης τεχνογνωσίας

Τον κίνδυνο απώλειας πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 και της ευκαιρίας εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας, λόγω της έλλειψης τεχνογνωσίας των στελεχών που απασχολούνται στις αρμόδιες για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των επιμέρους επιχειρησιακών προγραμμάτων κρατικές υπηρεσίες, επισημαίνει μελέτη που δημοσιεύεται στο 47ο Οικονομικό Δελτίο της Τράπεζας της Ελλάδος.

Σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση, μπορεί η Ελλάδα να παρουσιάζει μια κανονική επίδοση σε σχέση τόσο με τις προηγούμενες προγραμματικές περιόδους όσο και με τον μέσο όρο της ΕΕ, ωστόσο αυτή υποβοηθήθηκε από την πρόσθετη προχρηματοδότηση που παρείχε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη διετία 2015-2016.

Εκείνη την περίοδο οι ευρωπαϊκές αρχές αποφάσισαν να στηρίξουν την ελληνική οικονομία, έξω από τους γενικούς κανόνες που διέπουν τις κοινοτικές επιχορηγήσεις, ώστε να ξεπεραστεί πιο… αναίμακτα το σοκ του πρώτου εξαμήνου της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, που ανέτρεψε τις θετικές μακροοικονομικές προοπτικές που είχαν διαμορφωθεί.

Ωστόσο μετά τη λήξη αυτών των ενισχυτικών δράσεων η απορρόφηση κονδυλίων, σύμφωνα με την ίδια μελέτη, εμφανίζεται πιο υποτονική. Η εικόνα αυτή καταγράφηκε τόσο το 2017 και το α’ τρίμηνο του 2018, γεγονός που υποδηλώνει προβλήματα είτε στην ένταξη είτε στην ωρίμαση και στην εκτέλεση των έργων.

«Αν η υποτονικότητα αυτή συνεχιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε υστέρηση της απορρόφησης των πόρων της ΕΕ στο σύνολο της προγραμματικής περιόδου με κίνδυνο την απώλεια ενωσιακών πόρων» επισημαίνεται σχετικά στο Οικονομικό Δελτίο της ΤτΕ.

Σύμφωνα με τη σχετική ανάλυση, διαπιστώνεται ότι οι προσπάθειες εκσυγχρονισμού των δομών και των διαδικασιών που εξυπηρετούν τόσο την υλοποίηση των συγχρηματοδοτούμενων έργων όσο και την πραγματοποίηση επενδύσεων γενικότερα δεν χαρακτηρίζονται πάντοτε από την απαιτούμενη τεχνική αρτιότητα.

Κι αυτό διότι ο κατακερματισμός των πληροφοριακών συστημάτων, ψηφιακών μητρώων και ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων αποτελεί εμπόδιο για τη μετάβαση προς ένα λειτουργικό και εύχρηστο αυτοματοποιημένο περιβάλλον με αποτελεσματική διασύνδεση και συνεργασία όλων των σχετικών φορέων.

Σε αυτό το πλαίσιο, η εντατικότερη χρήση πόρων και ο εμπεριστατωμένος σχεδιασμός προγραμμάτων ψηφιακής διακυβέρνησης στο πλαίσιο του ΕΠ «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» κρίνονται επιβεβλημένα.

Οπως εξηγούν οι συγγραφείς της μελέτης, η εξέταση της λίστας των σημαντικότερων ενταγμένων έργων του ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» του ΕΣΠΑ 2014-2020 φαίνεται να επιβεβαιώνει τη σχετική δυσκολία σχεδιασμού πιο σύνθετων έργων, καθώς απουσιάζουν η κατάλληλη έμφαση και η διάθεση επαρκών πόρων σε έργα υποδομών που να αλλάζουν το παραγωγικό πρότυπο της χώρας και να βελτιστοποιούν τα οφέλη από τις ιδιωτικοποιήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων έργων θα ήταν τα δίκτυα διασυνοριακών μεταφορών, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών.

«Ομοίως, παρατηρούμε ότι και στα υπόλοιπα Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΕΠ) του ΕΣΠΑ 2014-2020 τα έργα αποσκοπούν ως επί το πλείστον στην κάλυψη τρεχουσών αναγκών και λιγότερο στην επίτευξη ενός πιο μακροχρόνιου διαρθρωτικού οφέλους με συστηματικό τρόπο» υπογραμμίζει η μελέτη.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματά της, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων και της τεχνικής επάρκειας του προσωπικού όλων των αρχών που εμπλέκονται στον σχεδιασμό και στη διαχείριση των έργων είναι ουσιαστικής σημασίας για την αποδοτική χρήση των πόρων της ΕΕ.

Στο πλαίσιο αυτό, στη μελέτη επισημαίνεται ότι προϋποθέσεις για την αποτελεσματική αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων είναι οι εξής:

_• Η αποκεντρωμένη διαχείριση έργων (δηλαδή σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης) είναι η ποιοτική και θεσμική αναβάθμιση της δυναμικότητας των Δήμων και των Περιφερειών.

_• Θα πρέπει οι δραστηριότητες των διαχειριστικών υπηρεσιών να υποστηρίζονται και να συντονίζονται από την κεντρική διοίκηση μέσω σαφούς καθοδήγησης, κατάλληλης ανάθεσης και ουσιαστικής διασύνδεσης του έργου τους με μια ξεκάθαρη στρατηγική για το ΕΣΠΑ και ένα εθνικό σχέδιο επενδύσεων.

_• Η επιτυχημένη εφαρμογή της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ απαιτεί την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους και των θεσμών του.

Η καλή διακυβέρνηση δημιουργεί τις προϋποθέσεις τόσο για στοχευμένο και άρτιο σχεδιασμό των προγραμμάτων, ανάλογα με τις εθνικές και τοπικές ανάγκες, όσο και για την έγκαιρη εκτέλεσή τους, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην αναπτυξιακή επίδρασή τους στην πραγματική οικονομία και όχι αποκλειστικά στον ποσοτικό και ταμειακό στόχο της πλήρους απορρόφησης των πόρων.

«Δεδομένων των παραπάνω διαπιστώσεων και λαμβάνοντας υπόψη και τις αξιολογήσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής, ένα ερώτημα που γεννάται είναι κατά πόσον γίνεται αρκετά εντατική και ουσιαστική χρήση της (προβλεπόμενης) τεχνικής βοήθειας με στόχο τη μεταφορά τεχνογνωσίας από το εξωτερικό σε όλους τους παραπάνω τομείς» αναφέρεται στην ίδια μελέτη.