Παίζοντας με τη φιλοσοφία, το σινεμά, τη ζωή

Με πυξίδα το βιβλίο «Ζωή, οδηγίες χρήσεως» του Ζορζ Περέκ, ένα βιβλίο 600 σελίδων, 2.000 χαρακτήρων και εκατοντάδων ιστοριών, το οποίο αντιμετωπίζει τη ζωή σαν ένα παζλ που δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ποτέ, το επετειακό 20ό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης επιλέγει εφέτος τις 10 ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος.

«Ο Περέκ προ(σ)καλεί τον αναγνώστη σε ένα διανοητικό παιχνίδι που ακροβατεί πάνω σε έννοιες όπως είναι ο χρόνος, η ματαιότητα, η μνήμη, η ευτυχία, η ζωή και ο θάνατος» αναφέρει το φεστιβάλ. «Ο συγγραφέας μοιάζει να κοιτά μέσα από άπειρες κλειδαρότρυπες τις ιστορίες των ανθρώπων που έζησαν σε μια τεράστια πολυκατοικία, στη διάρκεια εκατό χρόνων –και όλα αυτά, σε μια χρονική στιγμή, σαν φωτογραφία που παγώνει τον χρόνο. Παίζει με το ίδιο το παιχνίδι της ζωής. Δεν είναι τυχαίο πως ήταν εκλεκτό μέλος του OuLiPo (Ouvroir de Littérature Potentielle / Εργαστήριο Δυνητικής Λογοτεχνίας), του πιο συναρπαστικού και –στην κυριολεξία –ψυχαγωγικού λογοτεχνικού κινήματος του 20ού αιώνα».

Ενα σινεφιλικό παιχνίδι λοιπόν που θα μπορούσε να ονομαστεί OuFeCiPo (Ouvroir de Festival Cinématographique Potentiel): ένας άλλος τρόπος επιλογής ταινιών, ένας άλλος τρόπος να βλέπουμε, να κρίνουμε και να σκεφτόμαστε τις ταινίες και, βεβαίως, να τις αντιμετωπίζουμε σαν έναν λαβύρινθο, οι τοίχοι του οποίου είναι φτιαγμένοι με υλικά παρμένα από τη λογοτεχνία και τα εικαστικά.

Οι ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού:

l Las cinephilas της Μαρία Αλβαρες (Αργεντινή)

Εξι ηλικιωμένες γυναίκες από την Ισπανία, την Αργεντινή και την Ουρουγουάη μοιράζονται ένα κοινό πάθος-τρόπο ζωής: το σινεμά. Εξαιρετικά αφοσιωμένες, ζουν και αναπνέουν καθημερινά γι’ αυτό, σαν αντίδοτο στη μοναξιά και τον χρόνο που περνά. Οι πιο αξιολάτρευτοι χαρακτήρες σε έναν απίστευτα feelgood ύμνο στην έβδομη τέχνη και στη ζωή.

l Meteors του Γκιουρτζάν Κελτέκ (Ολλανδία – Τουρκία)

Τι κοινό έχουν ένα κοπάδι αγριοκάτσικα σε απόκρημνα βουνά, μια ολονύχτια γιορτή και μια βροχή από μετεωρίτες που φωτίζουν τον νυχτερινό ουρανό σε ένα χωριό της Τουρκίας; Μια διαδρομή στη μνήμη, ένα δυνατό πολιτικό σχόλιο που διατυπώνεται σε αυτό το εικαστικά πανέμορφο πειραματικό ντοκιμαντέρ.

l Awaken του Τζιαγουέι Νινγκ (Κίνα)

Οι πάγοι λιώνουν και η άνοιξη έρχεται ξανά σε ένα μικρό χωριό της Κίνας. Ενας ψαράς ετοιμάζεται να ψαρέψει και πάλι. Πρέπει να πάει κόντρα στις δυνάμεις της φύσης, να επιβιώσει μέσα στο απέραντο λευκό. Το μεγαλείο της φύσης –και η θέση του ανθρώπου μέσα σε αυτήν –αποτυπώνεται με σπάνια δεξιοτεχνία από έναν νεαρό σκηνοθέτη, σε ένα ντοκιμαντέρ όπου μιλούν μόνο οι πανέμορφες εικόνες.

l Angkar της Νίρι Αντελίν Χάι (Γαλλία)

Ο πατέρας της σκηνοθέτριας, επιζών της γενοκτονίας των Ερυθρών Χμερ στην Καμπότζη, επιστρέφει στο χωριό όπου έζησε τις πιο φρικαλέες στιγμές της ζωής του. Συναντά εκείνους που τον βασάνισαν, προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τον εφιάλτη. Ενα ταξίδι μνήμης και επούλωσης και ταυτόχρονα η προσωπική αναζήτηση της σκηνοθέτριας που γεννήθηκε σε ένα τέτοιο μέρος, κατά τη διάρκεια μιας μελανής σελίδας της σύγχρονης Ιστορίας.

l Hotel Jugoslavija του Νικολά Βανιέρ (Ελβετία)

Υπήρξε το μεγαλύτερο ξενοδοχείο των Βαλκανίων, ένα μυθικό μέρος-πόλος έλξης της πολιτικής και καλλιτεχνικής αφρόκρεμας. Ενα μνημείο των αλλαγών που υπέστη η χώρα, από τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο ως τη Σερβία του Μιλόσεβιτς και έπειτα. Οι άνθρωποι που έζησαν σε αυτό με τον έναν ή τον άλλον τρόπο αφηγούνται μοναδικές ιστορίες από το εμβληματικό «Ξενοδοχείο Γιουγκοσλαβία».

l The Distant Barking of Dogs του Σιμόν Λέρεν Βίλμοντ (Δανία)

Πώς επιβιώνει και μεγαλώνει ένα παιδί εγκλωβισμένο μέσα σε έναν πόλεμο; Και τι σημάδια του αφήνει όλο αυτό στο τέλος; Ο μικρός Ολεγκ ζει μαζί με τη γιαγιά-φύλακα άγγελό του σε μια επικίνδυνη εμπόλεμη ζώνη: ένα σχεδόν ερημωμένο μικρό χωριό της Ανατολικής Ουκρανίας. Οι δυο τους δεν έχουν πού αλλού να πάνε. Οπως λέει όμως και μια ουκρανική παροιμία «κάθε σκύλος είναι λιοντάρι όταν είναι στο σπίτι του».

l Baronesa της Ζουλιάνα Αντούνες (Βραζιλία)

Πόσο δύσκολο είναι να είσαι γυναίκα σε φαβέλα; Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τις φαβέλες όπως δεν τις έχουμε ξαναδεί: μέσα από την καθημερινότητα δυο γυναικών που ζουν στον άγριο κόσμο τους, κάπου στα περίχωρα του Μπέλο Οριζόντε στη Βραζιλία. Το φιλμ ζουμάρει σε έναν μικρόκοσμο όπου κόντρα στη βία, στους κινδύνους και στα αδιέξοδα, η γυναικεία φύση βρίσκει τον τρόπο να επιβιώνει.

l All that Passes by a Window that Doesn’t Open του Μάρτιν Ντι Τσίκο (ΗΠΑ – Κατάρ) Εργάτες από το Αζερμπαϊτζάν κατασκευάζουν έναν νέο σιδηρόδρομο τελευταίας τεχνολογίας. Ενας σταθμάρχης στην Αρμενία περιμένει εδώ και είκοσι χρόνια τα τρένα να περάσουν, σε σύνορα κλειστά. Η δύσκολη καθημερινότητα, τα όνειρα και οι ελπίδες τους είναι στην ουσία κοινές, παρά τις όποιες διαφορές τους.

Οι ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν στο Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα θα ανακοινωθούν σύντομα. Το βιβλίο του Περέκ «Ζωή, οδηγίες χρήσως» (πρωτότυπος τίτλος: La Vie mode d’ emploi) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Υψιλον σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη.