«Το «1968» δεν είναι μια αεκτζήδικη ταινία» λέει, και είναι κάθετος σε αυτό, παρότι δηλωμένος οπαδός της ΑΕΚ, ο σκηνοθέτης Τάσος Μπουλμέτης. «Ετυχε να είναι η ΑΕΚ η ομάδα που κατάφερε εκείνη τη βραδιά να το κάνει με μεγάλη προσπάθεια και με πάρα πολύ καλούς παίκτες. Τα ήθη και τα συστήματα έχουν αλλάξει από τότε. Υπήρχαν εκείνη τη βραδιά πανό που τα κρατούσαν Ολυμπιακοί και λέγανε «ΑΕΚ, οι Ολυμπιακοί μαζί σου» ή αντίστοιχα «ΑΕΚ, οι Παναθηναϊκοί μαζί σου». Εκείνος ο αγώνας ένωσε όλη την Ελλάδα κάτω από το καθεστώς της χούντας».
Η τελευταία δημιουργία του Τάσου Μπουλμέτη είναι μυθοπλασία με στοιχεία ντοκιμαντέρ. Η βραδιά της 4ης Απριλίου 1968, όταν στο Παναθηναϊκό Στάδιο του Καλλιμάρμαρου η ΑΕΚ νίκησε τη Σλάβια Πράγας και κατέκτησε το Κύπελλο Κυπελλούχων, επανέρχεται στο προσκήνιο «ντυμένη» με μικρές ιστορίες γύρω από τον αγώνα. Συγχρόνως υπάρχουν μάρτυρες της βραδιάς που μιλούν on camera για την εμπειρία και τους παίκτες (ανάμεσά τους και παίκτες του αγώνα, Ελληνες και Τσέχοι). Η συγκίνηση βγαίνει πηγαία.
Ωστόσο οι ρίζες δημιουργίας της ταινίας βρίσκονται στη στιγμή που ο σκηνοθέτης κλήθηκε από τον πρόεδρο της ομάδας καλαθοσφαίρισης της ΑΕΚ κ. Μάκη Αγγελόπουλο, ο οποίος με αφορμή την 50ή επέτειο της κατάκτησης του τροπαίου από την ΑΕΚ τού πρότεινε να γυρίσει μια ταινία για εκείνη τη χρονιά. Μόνο που ο σκηνοθέτης της «ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ κουζίνας» και του «Νοτιά», άνθρωπος εξαιρετικά οργανωτικός και προσεκτικός στις κινήσεις του, αρχικώς υπήρξε συγκρατημένος με την ιδέα της ταινίας μυθοπλασίας.
Το ζήτημα ΑΕΚ είναι τεράστιο για εκείνον και η έρευνα που απαιτούσε, όπως είχε πει στο «Βήμα» όταν το «1968» ακόμη γυριζόταν, όφειλε να είναι εξονυχιστική. Πρότεινε λοιπόν τη δημιουργία ενός αρχείου γύρω από το γεγονός, το οποίο θα περιελάμβανε κυρίως μαρτυρίες των ανθρώπων που το έζησαν. Προτού ακόμη μπει η ιδέα της ταινίας «1968» στο τραπέζι, είχε αρχίσει να παίρνει συνεντεύξεις από όλους τους επιζώντες παράγοντες που είχαν άμεση γνώση του γεγονότος, ανάμεσα στους οποίους παίκτες όπως ο Χρήστος Ζούπας και ο Γιώργος Τρόντζος, ή ο σπορτσκάστερ Βασίλης Γεωργίου του οποίου η χαρακτηριστική φωνή στη μετάδοση του αγώνα έχει χαραχθεί στη μνήμη όσων τον παρακολούθησαν. Του μίλησαν και τσέχοι παίκτες που είχαν παίξει στον αγώνα, για να φανεί και η δική τους ματιά.
Η έρευνα του Μπουλμέτη υπήρξε γόνιμη και αποκαλυπτική. Ο ίδιος πιστεύει ότι ακριβώς λόγω του ιστορικού παρελθόντος της ΑΕΚ η ομάδα έχει οπαδούς που διαθέτουν τρομερό υλικό, από το οποίο μεγάλο μέρος διατέθηκε στην παραγωγή. Στο σύνολό του το οπτικοακουστικό υλικό που έχει στα χέρια του ο Μπουλμέτης σε σχέση με τη δημιουργία του αρχείου ξεπερνά τις 24 ώρες! Είναι βέβαιο ότι τα έξτρα στο DVD της ταινίας που θα κυκλοφορήσει στο μέλλον θα είναι θησαυρός για κάθε Αεκτζή!
Με αφορμή την έξοδο του «1968» στις αίθουσες, ζητήσαμε από τον σκηνοθέτη να σχολιάσει δέκα πράγματα σχετικά με την ταινία, τον κινηματογράφο αλλά και την ίδια την Ελλάδα.
AEK.
«Η ΑΕΚ για μένα συμβολίζει το τραύμα του ξεριζωμού. Το έχω βιώσει ο ίδιος, εγκαταλείποντας βίαια τη γενέτειρά μου, και ως εκ τούτου ταυτίζομαι με τη μοίρα των ιδρυτών της».
Κινηματογραφική νοσταλγία.
«Η νοσταλγία για μένα είναι εργαλείο, είναι μηχανισμός αφήγησης. Η νοσταλγία είναι τρόπος να χαλαρώσουν οι συνειδητές ή ασυνείδητες αντιστάσεις του θεατή και να προσεγγίσουν γρηγορότερα τον μηχανισμό συγκίνησης».
Μπάσκετ.
«Το αγαπώ γιατί επειδή ήμουν πολύ κακός μπασκετμπολίστας με οδήγησε στο να γίνω σκηνοθέτης».
1968 –μια στιγμή στην ταινία.
«Το ότι ψάχναμε για δύο χρόνια να βρούμε κάποιον συγγενή του Γιώργου Μόσχου, και ένα βράδυ στο mail μου ήρθε ένα μήνυμα από την κόρη του Μαρία, η οποία μόλις είχε δει το τρέιλερ και μου θύμισε συγκινημένη πως παλιά υπήρξαμε συνεργάτες και είχαμε βρεθεί κάποιο καλοκαίρι με τις παρέες μας σε κάποιο νησί».
1968 –η χρονιά.
«Ηταν η χρονιά που όντας ενδεκάχρονος μόλις είχα αρχίσει δειλά-δειλά να ψυλλιάζομαι ότι κάτι κακό τρέχει με το πολιτικό σύστημα της εποχής. Η συναίσθηση αυτή άρχισε να ολοκληρώνεται μετά την προβολή του «Woodstock» δύο χρόνια αργότερα».
Ρίζες.
«Η ΑΕΚ είναι μια ομάδα που νοιάζεται για τις ρίζες της και την ιστορία της. Το ίδιο κάνουν και οι υπόλοιποι σύλλογοι που έχουν μικρασιατικές καταβολές. Με ενοχλεί που μεταξύ αυτών το συλλόγων υπάρχει το «προσφυγόμετρο» και ο φανατισμός δεν εκδηλώνεται στον χώρο της αθλητικής αναμέτρησης αλλά για το ποιος είναι πιο γνήσιος πρόσφυγας.
Αυτό είναι το διαχρονικό κουσούρι του Ελληνισμού και ένας από τους βαθύτερους λόγους του διχασμού και της κρίσης μας».
«ΠΟΛΙΤΙΚΗ κουζίνα» – σήμερα.
«Μετά από τόσα χρόνια και τόσες προβολές αυτό που έχει μείνει είναι ότι η «εξίσωση» (με τη μαθηματική έννοια) του πρόσφυγα μετανάστη είναι παγκόσμια και διαχρονική: Οι Τούρκοι (Χ) μάς έδιωξαν σαν Ελληνες (Ψ) και οι Ελληνες μάς υποδέχθηκαν σαν Τούρκους. Αν αντικαταστήσει το Χ και Ψ με τη δική του ιστορία, ο κάθε πρόσφυγας διαβάζει το δικό του προσωπικό βιογραφικό».
Νίκη.
«Μια επιθυμία για να αναγνωριστείς πως είσαι καλύτερος από τους άλλους».
Ηττα.
«Ενα απαραίτητο μονοπάτι για να οδηγηθείς στην αυτογνωσία και να γίνεις καλύτερος για τον εαυτό σου».
Ελλάδα τότε και σήμερα.
«Ηταν μια Ελλάδα πιο γνήσια, πιο ελκυστική. Παρότι είχαμε χούντα, υπήρχαν ηθικές αξίες που τις τηρούσαν οι περισσότεροι Ελληνες. Μπορώ να κατανοήσω καλύτερα τι αισθάνονταν οι νικητές και οι ηττημένοι του Εμφυλίου, και το πώς ο καθένας αντιλαμβανόταν τον κόσμο του άλλου διαφορετικά. Μου άρεσε που οι φίλαθλοι φορούσαν γραβάτες και ρεπούμπλικες και πήγαιναν στα γήπεδα καλοντυμένοι, και το ίδιο έκαναν και οι αριστεροί στις διαδηλώσεις. Υπήρχε σεβασμός στον διάλογο και στις παραδοσιακές αξίες, υπήρχε πνευματικότητα».
Πίσω από τις κάμερες
-Οι ηθοποιοί που υποδύονται τα μέλη της ομάδας ήρθαν σε επαφή με τους παλαίμαχους παίκτες της ΑΕΚ και έμαθαν πολλά για τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε, όπως το ότι οι παίκτες έπαιζαν σχεδόν αποκλειστικά σε ανοιχτά γήπεδα, προπονούνταν στο τσιμέντο με πάνινα παπούτσια και είχαν σκληραγωγηθεί σε συνθήκες στέρησης και φτώχειας.
-Ο Γιώργος Αμερικάνος, αρχηγός της ΑΕΚ την εποχή εκείνη, ενσαρκώνεται από τον εγγονό του αδελφού του, Αλέξανδρο Αμερικάνο, ο οποίος μεγάλωσε με τις ιστορίες της ΑΕΚ και τα κατορθώματα του αδελφού τού παππού του.
-Ο Γιώργος Μητσικώστας εμφανίζεται για πρώτη φορά σε κινηματογραφική ταινία και μάλιστα υποδύεται έναν ιδιοκτήτη πρακτορείου ΠΡΟ-ΠΟ της εποχής, έναν ήρωα, με άλλα λόγια, που έπρεπε να δημιουργήσει ο ίδιος και όχι να μιμηθεί (όπως συνηθίζει να κάνει).
-Στη δεκαετία του 1960 το μπάσκετ δεν ήταν διαδεδομένο άθλημα όσο σήμερα, γεγονός που φαίνεται από την επεξηγηματική αναμετάδοση του Βασίλη Γεωργίου, ο οποίος με κάθε ευκαιρία ανέφερε τους κανόνες του αθλήματος (τι είναι καλάθι ή τι είναι φάουλ κ.ο.κ.).
Πού και πότε
Η ταινία «1968» θα βγει στις αίθουσες στις 25 Ιανουαρίου
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
