«Υπήρχε μόνον ένα Κατς. Κι αυτό ήταν το Κατς 22…». Βασισμένο στις πολεμικές εμπειρίες του αμερικανού συγγραφέα Τζόζεφ Χέλερ (1923 -1999) όταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε ως πιλότος βομβαρδιστικού στην Ευρώπη, το μυθιστόρημά του, «Κατς 22» (η λέξη κατς έχει εδώ την έννοια του περιορισμού) είναι ίσως η πιο σημαντική κατάθεση της λογοτεχνίας πάνω στην παράνοια και τη φρίκη του πολέμου.
Σαν ένας γνήσιος απόγονος ήρωα μυθιστορήματος του Φραντς Κάφκα, ο σμηναγός Γιοσάριαν, το κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος –και φυσικά το alter ego του συγγραφέα –προσπαθεί να αντιμετωπίσει με τη λογική όλα τα τραγικά ευτράπελα που βλέπει να συμβαίνουν γύρω του και όταν δεν τα καταφέρνει, καταφεύγει και αυτός στον παραλογισμό, μήπως τελικά και κερδίσει το μόνο που πραγματικά θέλει: να γλιτώσει το τομάρι του. Να μην πεθάνει.
Μόνο που ο περιορισμός 22, το Κατς 22, δεν του το επιτρέπει. Σύμφωνα με αυτόν τον περιορισμό, ή καλύτερη την παγίδα 22, για να σταματήσει να πετάει με το αεροπλάνο ο Γιοσάριαν (όπως και κάθε άλλος στη θέση του) θα πρέπει απλώς να δηλώσει ότι είναι παράφρων. Αν όμως το κάνει, αυτό θα σημαίνει ότι είναι σε θέση να κρίνει τον εαυτό του σωστά, άρα δεν είναι παράφρων και οφείλει να εξακολουθήσει να πετάει.
Το μυθιστόρημα απέκτησε τεράστια δημοτικότητα στη δεκαετία του 1960 (εκδόθηκε το 1961), την εποχή των παιδιών των λουλουδιών και των φιλειρηνικών κινημάτων που αντιστέκονταν στον πόλεμο του Βιετνάμ. Διότι ο Γιοσάριαν είναι στ’ αλήθεια ένα σύμβολο αντίστασης μπροστά στον τρόμο, ένας αγωνιστής, έπαθλο του οποίου είναι η ίδια η ζωή.
Στο πέρασμα των χρόνων το «Κατς 22» απέκτησε τη θέση του κλασικού μυθιστορήματος της αμερικανικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα αλλά η κινηματογραφική μεταφορά του το 1970 από τον Μάικ Νίκολς δεν στέφθηκε από την επιτυχία που της άξιζε, παρότι ήταν μια εξαιρετική ταινία. Ενας από τους λόγους ήταν ότι την ίδια χρονιά μια άλλη πολεμική σάτιρα είχε καταφέρει να έχει τον πρώτο λόγο, και δεν είναι άλλη από το «MASH» του Ρόμπερτ Ολτμαν που μετά την βράβευσή της στο φεστιβάλ των Καννών έφτασε ως τα Οσκαρ.
Η απόφαση του Τζορτζ Κλούνεϊ να σκηνοθετήσει το «Κατς 22» ως μίνι σειρά της τηλεόρασης (ανακοινώθηκε από το «Variety») δεν προκαλεί φυσικά εντύπωση. Εδώ και πολλά χρόνια ο Κλούνεϊ ανήκει στους πιο πολιτικοποιημένους αστέρες του Χόλιγουντ και πολύ συχνά οι πολιτικές απόψεις του συνάδουν με τις ταινίες του, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το «Καληνύχτα και καλή τύχη».
Ακόμη πιο ευχάριστο όμως είναι το γεγονός ότι ο Κλούνεϊ αποφάσισε να κρατήσει για τον εαυτό του τον ρόλο του Γιοσάριαν, παραλαμβάνοντας έτσι τη σκυτάλη από τον Αλαν Αρκιν που ήταν εκπληκτικός στον ρόλο. Θυμίζουμε ότι την πρώτη μεγάλη επιτυχία του ως ηθοποιός ο Κλούνεϊ την έκανε στην τηλεόραση παίζοντας τον γιατρό Νταγκ Ρος «Στην εντατική». Η κινηματογραφική ταινία του «Κατς 22» είχε πολλούς γνωστούς ηθοποιούς σε μοιρασμένους ρόλους συμπολεμιστών του Γιοσάριαν (Μάρτιν Σιν, Τζον Βόιτ, Ορσον Γουέλς, Αντονι Πέρκινς, Ρίτσαρντ Μπέντζαμιν, Μπομπ Μπάλαμπαν), κάτι που μπορούμε να περιμένουμε ότι θα επαναληφθεί στην τηλεοπτική μεταφορά της, τα γυρίσματα της οποίας θα αρχίσουν μέσα στο 2018.

HeliosPlus