«Συμφωνία από τον Τρίτο Κόσμο» ονομάζεται το έργο που θα παρουσιάσει (καλεσμένος της documenta 14), σε παγκόσμια πρεμιέρα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ο Χοακίν Ορεγιάνα Μεχία, ένας πρωτοποριακός συνθέτης – καλλιτέχνης του ήχου, ο οποίος πειραματίζεται με την ηλεκτροακουστική μουσική από τις αρχές της δεκαετίας του 1960.
Ο 87χρονος μουσικός γεννήθηκε στην Πόλη της Γουατεμάλας. Από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του για τη μουσική και τον ήχο εν γένει, και σπούδασε βιολί στο Εθνικό Ωδείο Germán Alcántara. Με το έργο για μπαλέτο «Contrastes» κέρδισε υποτροφία και φοίτησε δύο έτη (1967-1969) στο περίφημο Instituto Torcuato Di Tella στο Μπουένος Αϊρες. Οταν επέστρεψε στην πατρίδα του, τη βρήκε καταπιεσμένη από τον ζυγό ενός στρατιωτικού καθεστώτος που έμελλε να παραμείνει στην εξουσία για περισσότερα από 20 χρόνια. Η πολυτάραχη ιστορία της χώρας του, οι κοινωνικές ανισότητες και οι θηριωδίες της δικτατορίας βρίσκουν συχνά θέση στη θεματολογία των έργων του και η καινούργια του σύνθεση δεν αποτελεί εξαίρεση.
Κεντρικός ήρωας της «Συμφωνίας από τον Τρίτο Κόσμο» είναι ένας συνθέτης που ονομάζεται Eugenio Borja, ο οποίος προσπαθεί να αναπαραστήσει τον ήχο της πείνας. «Αυτός ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι τα παραδοσιακά δεν του επαρκούν για να το καταφέρει. Βλέπει στο πεντάγραμμο και στα τέσσερα διαστήματα ακρωτηριασμένα ανθρώπινα μέλη και κορμιά που πέφτουν. Αποφασίζει να πειραματιστεί με το ίδιο του το σώμα και σταματάει να τρώει» εξηγεί μιλώντας στο «Βήμα» ο Ορεγιάνα. «Οσο λιγότερο σιτίζεται τόσο πιο βαθιά εισέρχεται σε μια ντελιριακή κατάσταση και χειρονομεί, μιλάει, παραληρεί μπροστά σε ένα μικρόφωνο. Αυτό το βογκητό που ακούει τελικά και μοιάζει με επιθανάτιος ρόγχος είναι γι’ αυτόν ο ήχος της πείνας και εκεί σταματάει την προσπάθεια. Ο Eugenio Borja είναι ένας άνθρωπος που έχει εμμονή να αλλάξει την κοινωνία και μετά από το πείραμά του καταλαβαίνει ότι αυτό που έκανε δεν χρησίμευσε σε τίποτα, θα έλεγα ότι συμβολίζει τους ρομαντικούς επαναστάτες».
Πολλοί θα βρουν τη χρήση της έκφρασης Τρίτος Κόσμος κάπως ξεπερασμένη. Για τον Ορεγιάνα εκφράζει απλώς κοινωνικό ρεαλισμό: «Η μπουρζουαζία πάντα συνεργάζεται με τα απολυταρχικά καθεστώτα και προσπαθεί να ενθαρρύνει την αμνησία. Κρύβει την ιστορία και παράγει λήθη. Ενας από τους ανθρώπους στους οποίους είναι αφιερωμένη αυτή η σύνθεση λέγεται Λουίς ντε Λιόν και ήταν ένας δάσκαλος που δούλευε στην ύπαιθρο καταπολεμώντας τον αναλφαβητισμό. Υπήρξε και καταπληκτικός συγγραφέας. Ηταν όμως αντιφρονών και τον εξαφάνισαν. Η Συμφωνία είναι επίσης αφιερωμένη σε ένα παιδάκι 11 χρονών που απήχθη από τους μιλιταριστές επειδή η μητέρα του ήταν αριστερίστρια. Αυτές οι εξαφανίσεις είναι αβάσταχτες. Ακόμη κι αν έχεις ζήσει πολύ μακριά από αυτά τα περιστατικά, κάποια στιγμή νιώθεις ότι συνέβησαν σε αδέλφια σου. Για μένα η ενασχόλησή μου με αυτή την ιδεολογική γραμμή δεν είναι μια μόδα. Από τότε που βίωσα τη σύγκρουση από πρώτο χέρι, διότι και εγώ έχω διωχθεί στο παρελθόν, αποφάσισα να είμαι αυθεντικός σε αυτή μου την έκφραση. Δεν είναι μια πόζα, μια δημόσια δήλωση». Τα πρωτότυπα μουσικά όργανα που σχεδίασε ο Ορεγιάνα ειδικά για τη συναυλία της «Συμφωνίας από τον Τρίτο Κόσμο» θα εκτίθενται στο κοινό μαζί με τα άλλα έργα της έκθεσης documenta 14 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών αφού «ενεργοποιηθούν» στη σκηνή από ειδικά εκπαιδευμένους μουσικούς για τη συναυλία της 28ης Ιουνίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
