Το ΕΜΣΤ στο Κάσελ, το Κάσελ στο ΕΜΣΤ, πού είναι το ΕΜΣΤ;

Αυτή κι αν ήταν βόμβα. Μέρος της συλλογής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Fridericianum του Κάσελ στο πλαίσιο της διχοτομημένης documenta 14. Το ανακοίνωσαν οι Κατερίνα Κοσκινά και Ανταμ Σίμτσικ την προηγούμενη Τρίτη στη γερμανική πόλη απ’ όπου ξεκίνησε η εικαστική διοργάνωση το 1955. Μαζί βεβαίως με την είδηση ότι το ΕΜΣΤ θα γίνει ο μεγαλύτερος εκθεσιακός χώρος της διοργάνωσης στην Αθήνα. Η αμφίδρομη σχέση εικονοποιήθηκε με ένα τεράστιο μπάνερ στην πρόσοψη του Fridericianum, με τις λέξεις ATHEN στα γερμανικά και ΚΑΣΕΛ στα ελληνικά να σηματοδοτούν την πολιτιστική ανταλλαγή.

Τμήμα λοιπόν της εγκεκριμένης από το 2016 μουσειολογικής μελέτης που έχει επιμεληθεί η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά σε συνεργασία με τους επιμελητές του ελληνικού μουσείου θα προσαρμοστεί στο αισθητά μικρότερο σε σχέση με το κτίριο του Φιξ Μουσείο του Κάσελ (κατά 1.400 τ.μ. περίπου) και θα κάνει πρεμιέρα εκτός Ελλάδας. Για την ακρίβεια περίπου 200 έργα από 70 καλλιτέχνες, τα δύο τρίτα εξ αυτών Ελληνες, όπως ο Γιάννης Κουνέλλης, ο Γιώργος Χατζημιχάλης, ο Βλάσης Κανιάρης, η Μπία Ντάβου ή η Χρύσα, μεταξύ άλλων, θα ταξινομηθούν σε τρεις θεματικές που θα αφορούν τη σύγχρονη ιστορία, τη διέλευση των συνόρων και τις μυθολογίες του οικείου, με το βλέμμα πάντα στραμμένο στην πλούσια ιστορία του Fridericianum.

Εντυπωσιακό και διεθνές το άνοιγμα για μια συλλογή η οποία στη χώρα και στην πόλη της δεν διαθέτει πλήρως ανοιχτό σπίτι. Γιατί το ΕΜΣΤ, ακόμα και τώρα που στο πλαίσιο αυτής της αμφίδρομης σχέσης θα ανοίξει διάπλατα τις πόρτες του για να φιλοξενήσει τέχνη στο ισόγειο και στις αίθουσες που προορίζονται για τη μόνιμη συλλογή (2ος, 3ος, 4ος όροφος) αλλά και κάποιες κοινές δράσεις στο υπόγειο, στο πλαίσιο του δημόσιου προγράμματος, δεν θα είναι κατ’ ουσίαν ανοιχτό ως μουσείο αλλά ως κτίριο. Το έξτρα προσωπικό που θα κληθεί να διαχειριστεί το πλήρες άνοιγμα αυτού του κτιρίου θα στελεχωθεί από την ομάδα της documenta 14 με εξωτερικές συμβάσεις καθώς η διοργάνωση αναλαμβάνει όλα τα έξοδα αυτού του κοινού πρότζεκτ. Γιατί, κατά τα άλλα, ισχύουν τα γνωστά. Οι προσλήψεις προσωπικού εκκρεμούν γιατί με τη σειρά τους εκκρεμεί μια σειρά από υπογραφές, εγκρίσεις και δημοσιεύσεις που θα επιτρέψουν την προκήρυξη διαγωνισμού μέσω ΑΣΕΠ.

Η κυρία Κοσκινά βλέπει αλλιώς τα πράγματα. «Η εθνική σημασία αυτού του γεγονότος είναι τεράστια. Δεν πάμε στο Κάσελ επειδή είναι κλειστοί οι χώροι στην Αθήνα. Αν θέλει κανείς να κρεμάσει τα έργα στην Ελλάδα μπορεί να βρει έναν χώρο. Στην Ακαδημία Αθηνών, στο Μουσείο Μπενάκη. Κατ’ αρχάς στο ίδιο το ΕΜΣΤ. Αξιοποιείς μια συγκυρία λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση της χώρας σου για να δημοσιοποιήσεις με τον πιο ακραίο τρόπο ένα προϊόν. Δεν αναφέρθηκε κανείς σε αυτή την παράμετρο. Αυτή η εξωστρέφεια είναι μια χαμένη ευκαιρία σαράντα χρόνων. Και η συνεργασία μας με την documenta προκύπτει μέσα από κάτι που έχουμε προσπαθήσει να εγκαθιδρύσουμε εδώ και πολύ καιρό. Με δυο λόγια λέγεται επικοινωνία και ανταλλαγές. Η συμφωνία πήρε εννιά μήνες για να υπογραφεί και χρειάστηκε αγώνας και κόπος για να πείσουμε τους ανθρώπους για τη σημασία αυτού που προσφέρουμε και για να έρθουμε να σταθούμε απέναντί τους επί ίσοις όροις».

Οφείλεται βέβαια και στην επιμονή του καλλιτεχνικού διευθυντή της documenta 14, του Ανταμ Σίμτσικ, να συνεργαστεί αποκλειστικά με κρατικά μουσεία και φορείς, έστω και αν στην πορεία «ενέδωσε» και στο Μπενάκη. Τώρα, το τι θα δούμε μέσα στο ΕΜΣΤ από πλευράς documenta 14 δεν είναι δυνατόν να το μάθουμε, πέρα από ότι θα παρουσιαστούν σε αυτό όπως και στο Μπενάκη «σημαντικά έργα ιστορικής αξίας από τη Γουατεμάλα, την Ινδία και τις ΗΠΑ» όπως δήλωσε στα «Νέα» ο διευθυντής του τμήματος εκθέσεων της documenta 14 Κριστόφ Πλατς, τηρώντας την ας την πούμε φιλοσοφημένη μυστικοπάθεια του team της διοργάνωσης. Ωστόσο, τι θα γίνει μετά τις 16 Ιουλίου, όταν η documenta θα τελειώσει και θα αποχωρήσει από την πόλη μαζί με τις χρηματοδοτήσεις από τη Γερμανία; Πότε θα ανάψουν σε μόνιμη βάση τα φώτα του μουσείου; «Κυνηγήσαμε την Πολιτεία ως εκεί που δεν πάει άλλο, προχωρήσαμε όσο δεν πάει άλλο. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κυβέρνηση που δεν θέλει να της χρεωθεί το άνοιγμα του μουσείου. Δεν μπορώ όμως να ξέρω τι σκέφτονται οι δικαστές ή οι υπουργοί» θα πει η κυρία Κοσκινά. «Ο χρόνος που θα χρειαστεί για να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες δεν μπορεί να υπολογιστεί από κανέναν. Η λογική λέει, και είναι μια πρόβλεψη υποκειμενική, ότι από τη στιγμή που έχουμε διανύσει τα δύο τρίτα της διαδικασίας και θέλει η Πολιτεία που έχει σχέση με το ΣτΕ στο οποίο βρισκόμαστε σε αυτή τη φάση να προωθήσει την υπόθεση ΕΜΣΤ τότε τα πράγματα θα προχωρήσουν μέσα στο φθινόπωρο. Αλλά θέλετε να πάρουμε το χειρότερο σενάριο; Περνάμε στη δραχμή, αλλάζει η κυβέρνηση, εξακολουθεί να υπάρχει τεράστια κρίση. Και πάλι υπάρχει ένα τεράστιο κέρδος. Γιατί δεν θα υπήρχε άλλη δυνατότητα και ευκαιρία να φθάσει αυτό το μουσείο και η ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή να γίνουν παγκόσμια γνωστά. Θα έμεναν απλώς κλειστά όλα».

Που και πότε

Η documenta 14 θα ξεκινήσει στην Αθήνα στις 8 Απριλίου και θα διαρκέσει ως τις 16 Ιουλίου. Στο Κάσελ εγκαινιάζεται στις 10 Ιουνίου και διαρκεί ως τις 17 Σεπτεμβρίου.