Η αντίσταση της νέας χαρακτικής

Είναι ό,τι πιο διεγερτικό των αισθήσεων που είδαμε στη χαρακτική, αυτήν τη βάναυση για την τέχνη εποχή. Γενικώς η χαρακτική στους μοντέρνους καιρούς είναι εικαστική αντίσταση και εν τέλει επανάσταση. Αυτή η περίοδος της χαρακτικής του Χριστόφορου Κατσαδιώτη που μας αποκαλύφθηκε στην έκθεσή του στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, αν και χρησιμοποιεί παραδοσιακά υλικά –τη χαλκογραφία, το κολάζ και τη ραφή –συγχρονίζεται με τη νέα εποχή· γεννήθηκε από την καταστροφή. Ο δημιουργός διαμελίζει τις άχρηστες οξυγραφίες που τυπώνει ο ίδιος στην πρέσα του και ανασυνθέτει τα κομματάκια τους δημιουργώντας νέες εικόνες και μια άλλη, πιο σύνθετη, εικαστική έκφραση. «Καταστρέφω τα παλιά τυπώματα, για να συνθέσω κάτι καινούργιο» λέει.

Οσοι πιστοί στην καλλιτεχνική χειροναξία προσέλθετε στο εργαστήριο εικόνων του Χριστόφορου Κατσαδιώτη. Ο εικαστικός δουλεύει στο Παρίσι και στην Αθήνα. Η έκθεση «Ποιητικά περιστατικά» τον κράτησε εδώ και φυσικά δεν έμεινε άπραγος. Το ευρύχωρο σαλόνι του σπιτιού του είναι στρωμένο με ποιητικά περιστατικά, ολοκληρωμένες συνθέσεις χαρακτικών και μυριάδες σπαράγματα οξυγραφιών, μελλοντικά κομμάτια έργων, εφόσον καταφέρουν να πείσουν τον δημιουργό ότι έχουν μια θέση στις εικαστικές αναζητήσεις του. Γι’ αυτό και τα χαρακτικά του είναι μοναδικά. Υπάρχει το αποτύπωμα μιας οξυγραφίας –το χάραγμα, δηλαδή, και η διάβρωση με οξέα της χαλκογραφικής πλάκας –ως βάση, και πάνω σε αυτό συναρμολογείται το παζλ των κομματιών.

Οι «Σειρήνες» εμφανίστηκαν στο έργο του χαράκτη το 2012 και από τότε μεταμορφώνονται συνεχώς. Η βασική οξυγραφία τυπώνεται σε διαφορετικά χρώματα που αναμειγνύει ο ίδιος, όπως ακριβώς τα θέλει, μπαίνουν άλλα πρόσωπα στον δεμένο στο κατάρτι Οδυσσέα και στις Σειρήνες που πετούν πάνω από το καράβι, και «κυματίζει» μια διαφορετική θάλασσα. Αλλά τι θέλει ένα παλιό κουτί με σύνεργα ραπτικής, που βρήκε ο καλλιτέχνης στα σκουπίδια στο Παρίσι, ανάμεσα στα σπαράγματα της χαρακτικής; Τα νέα πρόσωπα του Οδυσσέα και των Σειρήνων, και κάθε κομμάτι των χαρακτικών παζλ, ο δημιουργός τα ράβει πάνω στη σύνθεσή του κι έτσι δεν ξεκολλούν ποτέ.

Στην κουζίνα του σπιτιού του όπου έχει εγκατεστημένη την πρέσα, ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης μελανώνει υπομονετικά και επίμονα μια πλάκα με οξυγραφία προκειμένου να την τυπώσει. «Εμάς τους χαράκτες μας τρελαίνουν κι αυτές οι μυρωδιές των μελανιών. Είναι εθιστικές. Οπως ο πιστός οσμίζεται το λιβάνι στην εκκλησία λέει». Πράγματι, η χαρακτική είναι μια διαδικασία αλχημείας και μυσταγωγίας. Η νέα δουλειά του δημιουργού μεταφέρεται πάνω στις εικόνες –στα πρόσωπα των Αγίων μπαίνουν δικά του σπαράγματα –με σαρκαστική και κριτική διάθεση. Ομως η χαρακτική εξακολουθεί να είναι επικοινωνία των πιστών και των μυημένων. «Η χαρακτική βγάζει ποιότητες που δεν μπορώ να τις βρω στη ζωγραφική» λέει ο χαράκτης. «Βγάζει ένα αποτέλεσμα κοπιώδους ατμόσφαιρας, που προέρχεται από καλλιτεχνία αλλά και από τεχνικές κουζίνας, από χειροτεχνική εργασία». Χαρακτική σημαίνει γέννηση, το έργο που προέρχεται από μήτρα.

Σε μια επίσκεψη του στο Αγιον Ορος ο χαράκτης άκουσε έναν μοναχό να τον προτρέπει να ψάξει σε κάθε μονή που θα πάει το ίχνος του. «Αυτό κάνω με τη χαρακτική που βλέπετε» μας λέει. «Αναζητώ το ίχνος μου. Το συνειδητοποιώ μετά, αλλά αυτό που κάνω βγάζει μια μορφή κοινωνικής κριτικής, ισορροπώντας πάνω σε μια σκεπτικιστική, ψυχαναλυτική οπτική ονειρικών καταστάσεων». Η τέχνη του δεν είναι εύκολη και βολική. Οπως εξηγεί, το φίλτρο του μαύρου αποπνέει παρακμή που δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμη από τον θεατή. Καθώς είναι βαθιά επηρεασμένος από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, τη Νέα Πραγματικότητα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης αισθάνεται πιο κοντά στην κεντροευρωπαϊκή αισθητική. Τι συμβαίνει όμως στον Νότο; «Στην Ελλάδα» λέει «υπάρχει μπέρδεμα στην τέχνη, όπως σε όλα. Οποιος σωθεί. Ποιος θα σωθεί; Αυτός που τα έχει βρει με τον εαυτό του, που είναι πιο ισορροπημένος μέσα του και δεν τυραννιέται. Δηλαδή εγώ είμαι χαμένος»…