Αμίρ Ναντερί: «Το σινεμά είναι σαν μια ερωτική σχέση»

Από τα 17 του εργαζόταν στα κινηματογραφικά πλατό κάνοντας βοηθητικές δουλειές. Στην πατρίδα του, το Ιράν, είχε επαφή περισσότερο με το αμερικανικό σινεμά, ενώ γνώρισε το ευρωπαϊκό μόνο όταν έχοντας εξοικονομήσει κάποια χρήματα ταξίδεψε στην Ευρώπη. Το 1968 βρέθηκε στο Λονδίνο, ήρθε σε επαφή με το νέο κύμα του γαλλικού σινεμά και άφραγκος αποφάσισε να κάνει την πρώτη ταινία του. Για να τα καταφέρει, εκτός από το ότι αναγκάστηκε να δανειστεί χρήματα, συνεργάστηκε με κάποιον που ήθελε να γίνει ηθοποιός, ο οποίος μάλιστα πούλησε τα κοσμήματα της γυναίκας του για να συνεισφέρει οικονομικά. Λέγεται Αμίρ Ναντερί, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα, αλλά θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του νέου ιρανικού σινεμά που αναπτύχθηκε ραγδαία τη δεκαετία του 1990 με κυριότερο (και γνωστότερο) εκπρόσωπο τον Αμπάς Κιαροστάμι. Εφέτος, ο Ναντερί διετέλεσε πρόεδρος του φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο σε ειδική προβολή παρουσίασε την τελευταία ταινία του, «Το βουνό», ένα πραγματικά μαγικό έργο που αναφέρεται στην προσωπική μάχη ενός ανθρώπου με ένα καταραμένο βουνό.

Την περασμένη Πέμπτη, νέοι επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου που συμμετέχουν στο Locarno Industry Academy International (μια εκπαιδευτική πλατφόρμα που στοχεύει στη βοήθεια νέων επαγγελματιών του σινεμά και εφέτος πραγματοποιείται για πρώτη φορά στο πλαίσιο της Αγοράς της διοργάνωσης) είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε μια συζήτηση με τον ιρανό σκηνοθέτη και να τον γνωρίσουν από κοντά. Απλός άνθρωπος και με το χαμόγελο πάντα χαραγμένο στο πρόσωπό του, ο Αμίρ Ναντερί παρομοίασε τον κινηματογράφο με την ερωτική σχέση που «κάποιες φορές σε κάνει να αισθάνεσαι υπέροχα, ενώ άλλοτε σε πονάει». Ο ίδιος, εξάλλου, παραμένει ερωτευμένος με το μέσον εδώ και περισσότερο από 40 χρόνια. «Το σημαντικό είναι να είσαι αυθεντικός» υποστηρίζει με πάθος λέγοντας ότι έμαθε πολλά από τον Φεντερίκο Φελίνι και τον Κιαροστάμι, χωρίς ωστόσο ποτέ να σκεφθεί να τους αντιγράψει. Στους σκηνοθέτες που τον έχουν επηρεάσει ο Ναντερί εντάσσει επίσης τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τον Τζον Κασσαβέτη. Μάλιστα όπως είπε στην παρουσίαση του «Βουνού», αυτή η ταινία είναι αφιερωμένη στον Αγγελόπουλο τον οποίο γνώρισε το 1980 στη Βενετία όταν ο πρώτος παρουσίαζε τον «Μεγαλέξανδρο».

Τη δεκαετία του 1980, ο Αμίρ Ναντερί ήταν ο πρώτος ιρανός σκηνοθέτης που εγκατέλειψε το Ιράν. Εχει γυρίσει ταινίες σε όλο τον κόσμο, από τις Ηνωμένε Πολιτείες έως την Ιαπωνία και αφιερώματα στο έργο του έχουν φιλοξενηθεί σε μουσεία και φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων το Lincoln Center, το Μουσείο Κινηματογράφου του Τορίνο και το Φεστιβάλ του Πουσάν. Ο Ναντερί έγινε παγκοσμίως γνωστός με ταινίες όπως το «Waiting» (1974), το «Water, Wind, Dust» (1989) και κυρίως, το «The Runner» (1985). Στο φετινό, 73ο Φεστιβάλ Βενετίας διακρίθηκε με το βραβείο Jaeger-LeCoultre για τη συνεισφορά του στον σύγχρονο κινηματογράφο.

«Χρειάστηκαν δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί η πρώτη μου ταινία», λέει ο Ναντερί, «κατά τη διάρκεια των οποίων έμαθα πολλά για την αγάπη, τη φιλοδοξία, τη ζωή και φυσικά το σινεμά. Τότε ήμουν νέος και ανόητος με την καλή έννοια. Κάποιες φορές μπορεί να μην έχεις λεφτά αλλά παίρνεις ρίσκο και συνεχίζεις. Αφού κάνεις δύο – τρεις ταινίες αποκτάς εμπειρία, αλλά αρχίζεις να χάνεις την αθωότητά σου και ο κινηματογράφος τα χρειάζεται και τα δύο».

Οι επόμενες ταινίες του ήταν πιο μεγάλες, με επαγγελματίες ηθοποιούς και είχαν εμπορικό προσανατολισμό. «Ομως δεν έβγαιναν από την καρδιά μου. Τώρα είμαι στο ίδιο επίπεδο με εσάς», είπε στους νέους δημιουργούς, «παλεύω να βρω χρήματα και χώρους για να προβάλω την ταινία μου, όμως κάνω τις ταινίες που θέλω κι αυτό με κάνει ευτυχισμένο».