Οταν ο Ιβο βαν Χόβε, παγκοσμίου αναγνώρισης σκηνοθέτης του θεάτρου και της όπερας, έλαβε ένα μέιλ που τον καλούσε να αναλάβει το νέο πρότζεκτ του Ντέιβιντ Μπάουι, θεώρησε ότι επρόκειτο για φάρσα. Το 2015 ο Λεπτός Λευκός Δούκας βρισκόταν ακόμη εν ζωή. «Δεν το πίστεψα» δήλωνε αργότερα ο 58χρονος βέλγος καλλιτέχνης στους «New York Times», «νόμισα ότι ήταν ένα από αυτά τα κόλπα που κάνουν οι ηθοποιοί στον υπολογιστή μου για να με πειράξουν». Στην πορεία, βέβαια, αποδείχθηκε πως το μέιλ ήταν πέρα για πέρα αληθινό. Οταν οργανώθηκε η συνάντηση με τον Μπάουι, ο Βαν Χόβε προσπάθησε «να μην είναι αγχωμένος αλλά φυσικά ήμουν αγχωμένος». Ο Μπάουι ήταν πάντα ένα από τα ινδάλματά του. Πριν από 36 χρόνια είχε ταξιδέψει από το Βέλγιο στη Νέα Υόρκη μαζί με τον σύντροφό του για να δουν τον «Ανθρωπο Ελέφαντα» στο Μπρόντγουεϊ. Η ερμηνεία του Μπάουι στον ομότιτλο ρόλο είχε δημιουργήσει στον ανερχόμενο τότε σκηνοθέτη την αίσθηση ενός «πολύ μοντέρνου και πολύ προσωπικού τρόπου παιξίματος».
Προφανώς ο Ντέιβιντ Μπάουι (που πέθανε από καρκίνο στις αρχές του 2016) επιθυμούσε πολλά χρόνια να ασχοληθεί με το μουσικό θέατρο. «Οταν ήμουν έφηβος» είπε το 2000 «είχε καρφωθεί στο μυαλό μου η σκέψη ότι θα έγραφα μιούζικαλ για το Γουέστ Εντ και το Μπρόντγουεϊ και οι άνθρωποι θα ερμήνευαν τα τραγούδια μου». Το 1973 είχε αρχίσει τη μουσική διασκευή του «1984» του Οργουελ, δεν κατάφερε όμως να εξασφαλίσει τα πνευματικά δικαιώματα και έτσι τα τραγούδια διοχετεύθηκαν στο άλμπουμ «Diamond Dogs».
To «Lazarus», αν μη τι άλλο, αποδεικνύει ότι ο σημαντικός αυτός δημιουργός πρόλαβε να ικανοποιήσει την επιθυμία του προτού ξεκινήσει το διαγαλαξιακό ταξίδι του. Το εν λόγω μιούζικαλ, που ανέβηκε πέρυσι στη Νέα Υόρκη και τώρα, στις 25 Οκτωβρίου, στο Λονδίνο, φέρει τη σφραγίδα κατ’ αρχάς του Μπάουι, εφόσον συνιστά δική του σύλληψη, δικό του «παιδί», και είναι πλημμυρισμένο από τη μουσική του. Το θεατρικό κείμενο υπογράφει ο γνωστός ιρλανδός συγγραφέας Εντα Γουόλς, τον οποίο επέλεξε ο ίδιος ο Μπάουι.
Χαμένες ψυχές


Το «Lazarus» είναι, θα μπορούσε να πει κανείς, κάτι σαν σίκουελ στην ταινία του Νίκολας Ρεγκ «Ο άνθρωπος που έπεσε στη Γη» (1976), στην οποία ο νεαρότατος τότε Μπάουι δημιούργησε τη μοναδικά αλλόκοτη και γοητευτική περσόνα του εξωγήινου Τόμας Νιούτον που έρχεται στη Γη για να σώσει τον αφυδατωμένο πλανήτη του από την ξηρασία, ξεμένει όμως εδώ, παγιδευμένος στις διαβρωτικές απολαύσεις του γήινου πολιτισμού (αλκοόλ, τηλεόραση και άλλα δεινά), απόλυτα αποξενωμένος και μόνος, αδυνατώντας είτε να πεθάνει είτε να ζήσει. Ο Μπάουι και ο Γουόλς αποφάσισαν να επιστρέψουν στην αρχική πηγή, το σίξτις μυθιστόρημα του Γουόλτερ Τέβις, πάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία. Οπως είχε δηλώσει ο Βαν Χόβε στους «New York Times», η υπόθεση του «Lazarus» «εστιάζει στον Νιούτον που έχει παραμείνει στη Γη, με το κεφάλι του ποτισμένο στο φτηνό τζιν, στοιχειωμένος από μια παλιά αγάπη. Τον παρακολουθούμε κατά τη διάρκεια μερικών ημερών, όταν η άφιξη μιας άλλης χαμένης ψυχής ενδέχεται να τον οδηγήσει στη λύτρωση».
Η πλοκή, αν κρίνουμε από τις απόψεις μερικών κριτικών, προκαλεί αμφιλεγόμενες αντιδράσεις. «Οι πρώτες σκηνές είναι αρκετά άμεσες (…), λαμβάνουν χώρα στην πραγματικότητα και μέσα στο βασανισμένο μυαλό του Νιούτον. Μετά την εμφάνιση ενός αγγελικού κοριτσιού όμως και μιας σκοτεινής μορφής ονόματι Βαλεντάιν, εύχομαι καλή τύχη σε όποιον θεατή καταφέρει να ακολουθήσει το νήμα της πλοκής ή τις εναλλακτικές πραγματικότητες στις οποίες μπορεί ή δεν μπορεί να διαδραματίζεται» γράφει ο κριτικός του «Guardian». Ο κριτικός των «New York Times», παρ’ όλο που εκστασιάστηκε με το μουσικό μέρος του «Lazarus» –τα τραγούδια, είτε παλιά είτε καινούργια, «σε κάνουν να αισθάνεσαι πως αναλήφθηκες σε μια ξεχωριστή πίστα του Παραδείσου» -, εκφράζει κι αυτός επιφυλάξεις όσον αφορά το κείμενο: «Το προφορικό κομμάτι της αφήγησης, όταν δεν είναι ακατανόητο, θυμίζει νεανικό μυθιστόρημα του μεταφυσικού, με ανήσυχα και αξιαγάπητα πνεύματα που επιζητούν τη γαλήνη» σημειώνει.
Ο ίδιος ο συγγραφέας, ο Εντα Γουόλς, εξήγησε το σκεπτικό της προσπάθειας ως εξής: «Το έργο είναι θρυμματισμένο· οι πληροφορίες καταφθάνουν αργά. Για περίπου 40 λεπτά δεν γνωρίζεις τι βλέπεις», για να συμπληρώσει πως ελπίζει το κοινό να συνδεθεί με την ιστορία «σε συναισθηματικό επίπεδο».
Σπαρακτικό και αστείο


Το περιοδικό «Rolling Stone», με τη σειρά του, διακηρύσσει την απόλυτη επιτυχία του εγχειρήματος: «Επί της ουσίας, το «Lazarus» είναι ένας δίωρος διαλογισμός για τη θλίψη και τη χαμένη ελπίδα, παίρνει όμως τόσες ακραίες, εξωφρενικές στροφές που δεν σε αφήνει ποτέ να πλήξεις». Ο σουρεαλισμός κυριαρχεί και ανατρέπει όλους τους νόμους της λογικής: άνθρωποι που διαπερνάνε τοίχους από γάλα, ιδιόρρυθμες γυναίκες που μυρίζουν τα εσώρουχα των άλλων, νεαρές γκέισες, έφηβα φαντάσματα και ταλαιπωρημένοι θαμώνες κλαμπ που εισβάλλουν ανά περιόδους στη σκηνή συνθέτουν αυτό το ασυνήθιστο ψυχολογικό τοπίο του κεντρικού ήρωα, που παραμένει ψύχραιμος, στωικός, μόνος, γεμάτος λαχτάρα. Τον ρόλο υποδύεται ο Μάικλ Σ. Χολ, γνωστός μας από τη σειρά «Dexter», ο οποίος συνέλεξε εξαιρετικά θετικές κριτικές, τόσο για τις υποκριτικές όσο και για τις φωνητικές του ικανότητες.
Το σκηνικό είναι λιτό: ένα ανοιχτό ψυγείο γεμάτο με μπουκάλια τζιν, ένα πικάπ με στοίβες LP (του Μπάουι), ένα ανάστατο κρεβάτι και παράθυρα που «βλέπουν» προς την μπάντα που ερμηνεύει ζωντανά τραγούδια όπως τα πασίγνωστα «The Man Who Sold the World», «Changes», «Heroes», «This Is Not America», «Absolute Beginners» αλλά και μερικά καινούργια, όπως τα «No Plan», «Killing a Little Time» και «When I Met You». Μια τεράστια τηλεοπτική οθόνη αντικατοπτρίζει τη σκηνική δράση η οποία συχνά βυθίζεται σε παράξενες βιντεοπροβολές.

«Είναι αλλόκοτο και υπέροχο και σπαρακτικό και αστείο –σε διαδοχικές δόσεις»
καταλήγει ο κριτικός του «Rolling Stone». «Μπορεί να φέρει όλα τα γνωρίσματα μιας κακής ιδέας –η συνέχιση μιας παλιάς ιστορίας, ένας τηλεοπτικός σίριαλ κίλερ που τραγουδάει –αλλά η πλοκή διαθέτει συνοχή, τα τραγούδια είναι σπουδαία και οι ερμηνείες γεμάτες ενέργεια. Η ατάραχη μοναξιά του Νιούτον προκαλεί κατάθλιψη, ταυτόχρονα όμως συναρπάζει. Ισως όλοι αυτοί οι τόνοι αλκοόλ να άξιζαν τον κόπο τελικά»

πότε & πού:

Το μιούζικαλ «Lazarus» θα παιχθεί από τις 25 Οκτωβρίου ως τις 22 Ιανουαρίου στο King’s Cross Theatre στο Λονδίνο.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ