«Flower Power»: Τα πέντε χρόνια που άλλαξαν τον κόσμο

Στις 12 Ιουλίου 1967 η εφημερίδα «St Petersburg Times» της Φλόριδας κυκλοφόρησε με ένα εντυπωσιακό, τω όντι, πρωτοσέλιδο: «Η Ντέιμ Μάργκοτ και ο Νουρέγεφ συνελήφθησαν σε επιδρομή στους χίπις». Περί τίνος επρόκειτο άραγε; Την προηγούμενη ημέρα οι αστυνομικές δυνάμεις είχαν εισβάλει σε ένα πάρτι στη συμβολή των οδών Χέιτ και Ασμπουρι του Σαν Φρανσίσκο και μεταξύ των συλληφθέντων περιλαμβανόταν πράγματι το θρυλικό χορευτικό ζευγάρι των Φοντέιν – Νουρέγεφ, οι οποίοι βρέθηκαν στην πόλη για τέσσερις μόνο ώρες. «Τσιγάρα μαριχουάνας εντοπίστηκαν στον χώρο» ανέφερε το δημοσίευμα αλλά καθώς δεν αποδείχθηκε η χρήση τους από τους δυο διάσημους «παρείσακτους», οι τελευταίοι αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι. Ωστόσο, η υπερδιέγερση του Νουρέγεφ ήταν τέτοια ώστε φέρεται να επιχείρησε μια εντυπωσιακή χορευτική φιγούρα στο βαν της Αστυνομίας…

Το «Καλοκαίρι της Αγάπης»

Οι διάσημοι σταρ του μπαλέτου ήταν δύο μόνο από τους 100.000 ανθρώπους που βρέθηκαν εκείνη την περίοδο στο Σαν Φρανσίσκο –επίκεντρο του κινήματος των χίπις –προκειμένου να ζήσουν από κοντά την ατμόσφαιρα του περίφημου «Καλοκαιριού της Αγάπης». Ενός καλοκαιριού που είχε αρχίσει ουσιαστικά τον προηγούμενο χειμώνα, στις 14 Ιανουαρίου 1967, με την ειρηνική διαμαρτυρία «human be – in» στο πάρκο Γκόλντεν Γκέιτ, όπου συγκεντρώθηκαν περισσότεροι από 20.000 χίπις, και σφραγίστηκε τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου με το Φεστιβάλ Ποπ Μοντερέι το οποίο αποτέλεσε πρότυπο δύο χρόνια αργότερα για το Γούντστοκ αλλά και για τις διοργανώσεις τύπου Band Aid από τη δεκαετία του ’80 και έπειτα.

Την ατμόσφαιρα της εποχής επιχειρεί να φωτίσει η φιλόδοξη και πολυαναμενόμενη έκθεση «You say you want a revolution?» που θα ανοίξει τις πύλες της στις 10 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Victoria & Albert του Λονδίνου. Ο στίχος από το δημοφιλές τραγούδι των Beatles (με υπότιτλο τη φράση «Δίσκοι και Επαναστάτες 1966-1970») δίνει τον τόνο στην πολυεπίπεδη διοργάνωση που επιμελείται η ομάδα η οποία υπέγραψε την ιδιαίτερα επιτυχημένη έκθεση για τον Ντέιβιντ Μπάουι το 2013. Εν προκειμένω, εστιάζει στην πενταετία που σύμφωνα με την άποψη ουκ ολίγων άλλαξε τον δυτικό κόσμο, επηρεάζοντας τον σημερινό τρόπο ζωής αλλά και το πρίσμα μέσα από το οποίο αντιλαμβανόμαστε το μέλλον.

Η έκθεση εξερευνά τη σημασία και την επίδραση του τέλους της δεκαετίας του ’60 μέσα από τη μουσική και τις παραστάσεις που σημάδεψαν εκείνη την περίοδο και σε δημιουργικό διάλογο με τη μόδα, τον κινηματογράφο, το design και τον πολιτικό ακτιβισμό.

Μίνι, «καμπάνες» και σεξ

«Ραχοκοκαλιά» της έκθεσης αποτελεί η συλλογή δίσκων του θρυλικού βρετανού ραδιοφωνικού παραγωγού, παρουσιαστή και δημοσιογράφου Τζον Πιλ (1939-2004), ο οποίος άρχισε να εργάζεται στο BBC Radio 1 το 1967 και συνέχισε ως τον θάνατό του, κερδίζοντας τον τίτλο του παλαιότερου εν ενεργεία Dj. Πέραν των 200 LP’s από τη συλλογή του, η διοργάνωση εκτείνεται στην ευρύτερη ατμόσφαιρα της πενταετίας 1966-1970: στις αβάν γκαρντ κινηματογραφικές ταινίες, τα ναρκωτικά, τις φούστες μίνι, τα παντελόνια «καμπάνες», το γυμνό, το σεξ, τα έκτροπα και την απόλυτη άρνηση των νέων της εποχής να ντυθούν όπως οι γονείς τους. Κι αργότερα, την κατάρρευση όλης αυτής της ατμόσφαιρας με την έλευση της δεκαετίας του ’70.

Εξηγώντας την επιλογή να αποτελέσει η συλλογή του Πιλ τη σπονδυλική στήλη της έκθεσης, η Βικτόρια Μπρόουκς, μέλος της ομάδας των επιμελητών, δήλωνε πριν από λίγο καιρό στον βρετανικό Τύπο πως κάτι τέτοιο έγινε γιατί «η διοργάνωση εξερευνά μια περίοδο όπου η κοινωνία και η μουσική βάδιζαν παράλληλα. Η μουσική ήταν μια εξαιρετικά ζωντανή μορφή επικοινωνίας μεταξύ των νέων ανθρώπων και για αυτό αποτελεί κομβικό στοιχείο της έκθεσης».

Τα άλμπουμ περιλαμβάνουν τραγούδια τα οποία ο πρωτοπόρος Πιλ έπαιζε στη διάρκεια της δημοφιλούς μεταμεσονύκτιας εκπομπής του με τίτλο «The Perfumed Garden» την εποχή που συνεργαζόταν με τον πειρατικό ραδιοφωνικό σταθμό Wonderful Radio London, ο οποίος εξέπεμπε από ένα καράβι ακροβολισμένο στη θάλασσα. Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του άλμπουμ «Sergeant Pepper» των Beatles και την επερχόμενη άνθηση του κύματος «Flower Power» (τα παιδιά των λουλουδιών), η εκπομπή του Πιλ έκανε γνωστή την κουλτούρα των χίπις του 1967 σε μια ολόκληρη γενιά νεαρών ακροατών ενώ παράλληλα με τη μουσική, εξίσου σημαντικό στοιχείο στην απήχηση που γνώρισε ήταν και ο τρόπος παρουσίασης: ο προσωπικός τόνος και η αίσθηση συμμετοχής που ενέπνεε στους ακροατές του στους οποίους συχνά ευχόταν υγεία και ειρήνη ενώ παράλληλα μιλούσε και για διάφορα ενδιαφέροντα θέματα.

Δημιουργική αλληλεπίδραση

Μέσα από αυτό το πρίσμα στις δηλώσεις της η Μπρόουκς επισήμαινε πως η έκθεση φιλοδοξεί να αποτελέσει πολύ περισσότερα από ένα ταξίδι στη μνήμη καθώς εξετάζει ευρύτερα την επίδραση –καλή ή κακή –της συγκεκριμένης περιόδου στη ζωή μας σήμερα. Σε αυτή την εκτίμηση συμφώνησε και ο Τζέφρι Μαρς, συνεπιμελητής της έκθεσης. «Προσπαθούμε να δείξουμε τον σύνθετο χαρακτήρα και το πώς πράγματα όπως η μουσική, τα ρούχα και τα γραφικά βρίσκονταν σε δημιουργική αλληλεπίδραση».

Ο ίδιος συνέχισε δίνοντας μια ενδιαφέρουσα διάσταση: «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δεκαετία του ’60 σήμανε διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Αν, ας πούμε, σύχναζες στα κλαμπ του West End, θα πρέπει να είχε μεγάλη πλάκα. Αν όμως βρισκόσουν στο East End με τα κλειστά εργοστάσια, δεν επρόκειτο ακριβώς για το διαρκές πάρτι που πολλοί νομίζουν ότι ήταν αυτή η εποχή».

Στο πλαίσιο της διοργάνωσης, μεταξύ άλλων αναβιώνει η Carnaby Street της δεκαετίας του ’60 αλλά και η Υπόθεση Προφιούμο: το βρετανικό πολιτικό σκάνδαλο που ξεκίνησε από μια σύντομη ερωτική σχέση το 1961 ανάμεσα στον Τζον Προφιούμο, υπουργό Πολέμου στην κυβέρνηση του Χάρολντ Μακ Μίλαν, και στη 19χρονη Κριστίν Κίλερ. Μέσα από αυτή την τελευταία αναφορά, δίνεται η ευκαιρία στο Μουσείο να εκθέσει μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες καρέκλες που διαθέτει η συλλογή του: αυτήν στην οποία κάθισε η Κίλερ προκειμένου να ποζάρει για τις διάσημες φωτογραφίες του Λιούις Μόρλεϊ.

Beatles & Pink Floyd

Ενα από τα πλέον σημαντικά και σπάνια δάνεια εκθέματα προέρχεται από τη χήρα του Τζορτζ Χάρισον, Ολίβια, η οποία προσέφερε, για πρώτη φορά προς έκθεση, το ροδακινί κοστούμι του συζύγου της από το άλμπουμ Sgt Pepper. Το εν λόγω κομμάτι θα εκτεθεί από κοινού με το κίτρινο κοστούμι του Τζον Λένον για τον ίδιο δίσκο και κοντά στο χειρόγραφο με τους στίχους για το τραγούδι «Lucy in the Sky with Diamonds»…

Αλλα εκθέματα αποτελούν δάνεια από τη NASA ενώ θα παρουσιαστεί επίσης και η διαστημική στολή που φόρεσε ο Γουίλιαμ Αντερς, μέλος του πληρώματος του διαστημοπλοίου Apollo 8, της πρώτης επανδρωμένης αποστολής για τη Σελήνη και ταυτόχρονα ο άνθρωπος ο οποίος απαθανάτισε την περίφημη «Ανατολή της Γης» χαρίζοντας στην ανθρωπότητα μία από τις πλέον εμβληματικές φωτογραφίες του 20ού αιώνα.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δει αναμνηστικά αντικείμενα των Pink Floyd, το εμπνευσμένο από τον Αντι Γουόρχολ Souper Dress, φωτογραφίες από το Γούντστοκ το 1969 αλλά και από τις Παγκόσμιες Εκθέσεις του Μόντρεαλ και της Οσάκα, θραύσματα από την κιθάρα του Τζίμι Χέντριξ και έναν υπολογιστή Apple 1. Ψυχεδελικοί φωτισμοί και αποσπάσματα από ταινίες όπως το «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» θα ολοκληρώσουν την εμπειρία από κοινού με συνεντεύξεις με εμβληματικές φιγούρες όπως η Γιόκο Ονο και η Τουίγκι.

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας «Guardian», η έκθεση έρχεται να θυμίσει και θεμελιώδεις νομικές μεταρρυθμίσεις οι οποίες θεσμοθετήθηκαν την πενταετία εκείνη. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο στη διάρκεια του 1967 η ομοφυλοφιλία αποποινικοποιήθηκε, επιτράπηκε η συνταγογράφηση αντισυλληπτικού χαπιού σε ανύπαντρες γυναίκες και νομιμοποιήθηκε η έκτρωση. Το 1968 έληξε η θεατρική λογοκρισία.

Παράλληλα, η έκθεση εξετάζει και το πόσο γρήγορα τα πράγματα ξέφτισαν. Δεν απείχαν πολύ χρονικά η δίκη του περιοδικού «Oz» για προσβολή της δημοσίας αιδούς, οι φόνοι του Τσαρλς Μάνσον, η ομάδα Μπάαντερ Μάινχοφ, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες, η εκλογή του Νίξον και η κρίση πετρελαίου. Στη μουσική, οι Beatles διαλύθηκαν. Ο Τζίμι Χέντριξ, η Τζάνις Τζόπλιν και ο Τζιμ Μόρισον πέθαναν νέοι…