Η Αίγινα του Γιάννη Μόραλη

O Mόραλης, ο ζωγράφος που αγάπησε την Αίγινα και περνούσε τα καλοκαίρια του στο νησί, δεν θα μπορούσε να μην είναι το τιμώμενο πρόσωπο του πολυσυλλεκτικού Φεστιβάλ Φιστικιού του νησιού, ιδίως από τη στιγμή που η εφετινή 8η διοργάνωση συμπίπτει με την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του σπουδαίου καλλιτέχνη. Ο κεντρικός άξονας των τιμητικών πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα τρέχει παράλληλα με τα εμπορικά περίπτερα με τα προϊόντα φιστικιού έχει τίτλο «Η Αίγινα του Γιάννη Μόραλη». Πρόκειται για μια έκθεση με περίπου 40 έργα του που σχεδιάζεται να φιλοξενηθεί πρωτίστως στο Αρχαιολογικό Μουσείο σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων. Μια σειρά λάδια, ακουαρέλες, σχέδια, μικρά γλυπτά και σπάνια χαρακτικά θα έρθουν σε διάλογο με τα εκθέματα του Μουσείου, ενώ στο αίθριό του αναμένεται να αναρτηθούν φωτογραφίες του μέσα στο εργαστήριό του τραβηγμένες από τον γνωστό φιλέλληνα γάλλο φωτογράφο Ζαν-Φρανσουά Μπονόμ. Ταυτόχρονα στο Λαογραφικό Μουσείο του νησιού θα παρουσιαστούν έργα του μεγάλων διαστάσεων όπως το «Πανσέληνος Μ’» (1977-78) και το «Ερωτικό» (1994). Η επιμέλεια της διπλής έκθεσης ανήκει στη διευθύντρια της γκαλερί Ζουμπουλάκη Δάφνη Ζουμπουλάκη, στην υπεύθυνη του εικαστικού προγράμματος του Φεστιβάλ Βάσω Καλουδιώτη και στον πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Γιώργο Καλόφωνο. «Νομίζω ότι θα είναι η πιο σημαντική έκθεση που έχει γίνει ποτέ στο νησί» θα πει ο κ. Καλόφωνος. Τα έργα θα προέρχονται από την Πικακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα του Μουσείου Μπενάκη, από τη συλλογή Φέλιου, τη συλλογή έργων της Alpha Bank, την γκαλερί Ζουμπουλάκη και από άλλες ιδιωτικές συλλογές.

Μαθητές και φίλοι

Παράλληλα στον Πύργο του Μαρκέλλου θα φιλοξενηθεί έκθεση και πάλι αφιερωμένη στον Γιάννη Μόραλη με έργα μαθητών του ή ανθρώπων που τον γνώριζαν και έχουν βεβαίως σχέση με το νησί. Πρόκειται για τους (μαθητές) Κατερίνα Γιάννακα, Σταύρο Ιωάννου, Αλέκο Σπανούδη και τους (φίλους) Νεκτάριο Κοντοβράκη και Ανδρέα Γεωργιάδη. «Η σχέση ήταν φιλική μαζί του απ’ όταν πρωτομπήκα στην Καλών Τεχνών το ’72» θυμάται η μαθήτριά του και τελικά και φίλη του Κατερίνα Γιάννακα. «Μπαινόβγαινα στο σπίτι του, όπως και στου Νικολάου, ως φοιτήτρια και μετά ήρθα να ζήσω εδώ, οπότε η σχέση δεν διακόπηκε ποτέ και ήμασταν μέχρι το τέλος πολύ-πολύ κοντά. Οσον αφορά το νησί της Αίγινας, ο Μόραλης είχε πάθει αυτό που παθαίνουμε όλοι. Είναι βαθιά γοητευτική η Αίγινα και πρέπει να τη ζήσεις για να το καταλάβεις. Εκείνος δεν μιλούσε για αυτά που τον γοήτευαν στο νησί αλλά κυρίως τα ζωγράφιζε στον χρόνο που μοίραζε τη ζωή του ανάμεσα στην Αίγινα και στην Αθήνα. Εφευγε γύρω στον Οκτώβριο και επέστρεφε γύρω στο Πάσχα. Το «γραφείο» του, όπως το αποκαλούσε, ήταν το καφενείο Αιάκειο. Εκεί έδινε τα ραντεβού του». Στην έκθεση «Μαθητές και φίλοι του Γιάννη Μόραλη» η επιμέλεια ανήκει στη Βάσω Καλουδιώτη, η οποία είναι και η ψυχή της έκθεσης κεραμικών που γίνεται στην ψαραγορά με έργα καλλιτεχνών του νησιού. Επίσης, στο ισόγειο του Πύργου θα εκτεθούν πολλαπλά έργα, εκδόσεις, καθώς και ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από το προσωπικό αρχείο του Μόραλη το οποίο θα προέρχεται από το Μορφωτικό Ιδρυμα της Εθνικής Τράπεζας και την γκαλερί Ζουμπουλάκη.

Φως στο Εϋνάρδειο

Μια άλλη εικαστικός που συνδέεται στενά με το νησί της Αίγινας και νιώθει «τη σκιά του Μόραλη αλλά και του Νικολάου και του Καπράλου να πέφτει βαριά πάνω στους καλλιτέχνες του νησιού» είναι η Βένια Δημητρακοπούλου. Ιδίως από τη στιγμή που πρόλαβε να γνωρίσει τον Μόραλη λίγο προτού πεθάνει, όταν εκείνος επισκέφθηκε την πρώτη της έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών το 2009. «Του άρεσε πολύ και ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικός. Και μόνο που ήρθε μετά πάνω στο βουνό, στην Παχειά Ράχη, στην Αίγινα, για να δει το εργαστήριό μου και τη δουλειά μου λέει πολλά για τη γενναιοδωρία του ως καλλιτέχνη». Με πλήρη επίγνωση του ειδικού βάρους του η Δημητρακοπούλου θα προβάλει μια «σκιά», αυτή του έργου «Προμαχώνες» που είχε παρουσιάσει στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη το 2014 σε ένα πολύ σημαντικό κτίριο της Αίγινας, το εγκαταλειμμένο Εϋνάρδειο. Πρόκειται για τη συνέχεια της περσινής «Επιφυλακής», της εικαστικής εγκατάστασης που είχε πραγματοποιηθεί σε συνεργασία της με τον Κώστα Βαρώτσο και τη Δανάη Στράτου, οι οποίοι όλοι μαζί «ενεργοποίησαν» για τη διάρκεια του Φεστιβάλ την πρόσοψη του ιστορικού κτιρίου του Καποδιστριακού Ορφανοτροφείου. Εφέτος θα συμμετάσχει μόνο η Βένια Δημητρακοπούλου, η οποία θα ρίξει φως στο Εϋνάρδειο, το λιτό κτίριο με τη δωρική στοά δίπλα στη Μητρόπολη που χτίστηκε με χρήματα του γάλλου φιλέλληνα Εϋνάρδου προκειμένου να στεγάσει το «Κεντρικό» σχολείο του Καποδίστρια και στη συνέχεια το Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού.

Ενα γλυπτό για το νησί

Ως προπομπός των εκδηλώσεων που πρόκειται να κορυφωθούν μέσα στον Σεπτέμβριο αλλά και ως υπόμνηση της φυσιογνωμίας τους είχαν λειτουργήσει εξάλλου τα αποκαλυπτήρια του γλυπτού «Χωρίς τίτλο» (2004) στο λιμάνι του νησιού στα τέλη Ιουλίου το οποίο δώρισαν στον Δήμο Αίγινας η Πέγκυ και η Δάφνη Ζουμπουλάκη. «Η Αίγινα έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή του Μόραλη. Ο Νικολάου, ο αδερφικός του φίλος, απέκτησε πρώτος σπίτι στην Αίγινα τη δεκαετία του ’70. Ο Μόραλης πήγαινε κάθε χρόνο στο ξενοδοχείο «Δανάη» ώσπου ο Νικολάου του βρήκε το οικόπεδο του μελλοντικού σπιτιού του. Το συγκεκριμένο έργο το εμπνεύστηκε καθώς κοίταζε έξω από το παράθυρό του στην Αίγινα και έβλεπε τα μικρά και τα μεγάλα βαπόρια να πηγαινοέρχονται. Το συνέδεε πάντα με το νησί και αποτελεί μετεξέλιξη ενός πίνακα που είχε ζωγραφίσει το 1974. Νομίζω ότι η σχέση του με την Αίγινα, η απλότητα του τοπίου και το δυνατό φως έπαιξαν έναν ρόλο στη στροφή του προς την αφαίρεση» εξηγεί η κυρία Πέγκυ Ζουμπουλάκη, η οποία υπήρξε στενή φίλη και συνεργάτιδά του και αντιπροσώπευε το έργο του κατ’ αποκλειστικότητα. «Πρόκειται για μια προσωρινή τοποθέτηση του έργου» όπως διευκρινίζει ο Γιώργος Καλόφωνος. «Η κυρία Πέγκυ Ζουμπουλάκη είναι πολύ προβληματισμένη με την αυθαίρετη τοποθέτηση έργων τέχνης οπουδήποτε και από τον οποιονδήποτε. Ο μοναδικός όρος της δωρεάς είναι λοιπόν να δημιουργήσει ο δήμος μια επιτροπή από ειδικούς που θα εισηγηθούν ποιο θα είναι το σημείο όπου θα τοποθετηθεί τελικά το γλυπτό».

Πότε&Που
Οι εκθέσεις της ενότητας«Η Αίγινα του Γιάννη Μόραλη» θα πραγματοποιηθούν από τις 9 ως τις 15/8. Στις 10/9 θα πραγματοποιηθεί ομιλία της ιστορικού τέχνης Φανής Μαρίας Τσιγκάκου με τίτλο «Ο δικός μας Γιάννης Μόραλης». Το 8ο Φεστιβάλ Φιστικιού Αίγινας θα λάβει χώρα από τις 15 ως τις18/9 στο νησί.