Πώς θα διαλέξετε το σωστό αντιηλιακό

Της

Ολα τα αντιηλιακά ή φωτοπροστατευτικά, όπως προτιμά να τα αποκαλεί η κυρία Καίτη Μουλοπούλου – Καρακίτσου, επίκουρη καθηγήτρια Δερματολογίας, περιέχουν φίλτρα τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο από μόρια τα οποία είτε απορροφούν είτε αντανακλούν ή διαχέουν την ηλιακή ακτινοβολία: το UVB (το υπεριώδες φως μακρού μήκους κύματος) και το UVA (υπεριώδες φως βραχέος μήκους κύματος) και προστατεύουν το δέρμα από άμεσες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως είναι το ηλιακό έγκαυμα, ή τις όψιμες, όπως είναι η φωτογήρανση, η φωτοκαρκινογένεση κλπ.

Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες ιδιότητες που πρέπει να έχει ένα αντιηλιακό; Οπωσδήποτε, υποστηρίζει η κυρία Κ. Μουλοπούλου, πρέπει να έχει 12 ιδιότητες. Οι ιδιότητες αυτές είναι: σταθερό στο φως, ουδέτερο, μη λιπαρό, μη ερεθιστικό, μη απολυπαντικό, μη ξηρό, άοσμο, αποτελεσματικό, να κρατά 50% νερό, να μην αλληλεπιδρά με άλλα χημικά, να έχει μακρά διάρκεια δράσης και αόριστο χρόνο λήξης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι βασικό ρόλο παίζει η σύνθεση του αντιηλιακού. Δηλαδή το φίλτρο πρέπει να είναι φωτοσταθερό και να μην εκφυλίζεται στο φως, να μη φεύγει με τον ιδρώτα και με το θαλάσσιο νερό. Αυτά, υποστηρίζει η κυρία Κ. Μουλοπούλου, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν. Διότι όσο καλό και να είναι ένα αντιηλιακό δεν είναι τόσο καλό ώστε να υποκαταστήσει τη στέγη.

Κάποτε το αντιηλιακό χρησιμοποιείτο μόνον στην παραλία. Σήμερα συνιστάται η χρήση του συνεχώς. Ολα τα καλλυντικά περιέχουν πλέον αντιηλιακά: τα κραγιόν, οι κρέμες προσώπου, τα σαμπουάν κλπ. Πόση αντιηλιακή προστασία παρέχουν τα καλλυντικά με αντιηλιακό; Ελάχιστη, απαντά η κυρία Κ. Μουλοπούλου. Διότι ένα καλλυντικό που τοποθετείται από το πρωί, το μεσημέρι στις 12, όπου η ανάγκη για προστασία είναι μεγαλύτερη, το αντιηλιακό δεν είναι αποτελεσματικό. Προστασία μπορεί να υπάρξει όταν χρησιμοποιηθεί σε στεγνό δέρμα μισή ώρα προτού βγούμε στον ήλιο και να ανανεώνεται κάθε δύο – τρεις ώρες. Ενα καλλυντικό όμως στο πρόσωπο αφαιρείται πολύ εύκολα χωρίς να το καταλάβουμε. Μια κίνηση, ένα φιλί και το αντιηλιακό που έχει μείνει είναι ελάχιστο. Κατά συνέπεια η αντιηλιακή προστασία που παρέχουν τα καλλυντικά αυτού του είδους είναι πολύ μικρή.

Από τι μας προστατεύουν

Η προστασία των αντιηλιακών, εφόσον πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις, είναι ουσιαστική, δεδομένου ότι τα δερματικά προβλήματα που προκαλεί η ακτινοβολία είναι ποικίλα και μερικά από αυτά πολύ σοβαρά. Ξεκινούν από το ερύθημα και φθάνουν στην ηλιοδερματίτιδα, στην ελάστωση του κυρίως δέρματος, στον καρκίνο του δέρματος, στη φαρμακευτική φωτοευαισθησία, στην επιδείνωση ορισμένων δερματοπαθειών.

Γι’ αυτό πρέπει να προτιμώνται καλλυντικά με φίλτρα προστασίας και για τις δύο ακτινοβολίες, την UVA και την UVB. Για την υπεριώδη ακτινοβολία γενικώς. Η πιο επικίνδυνη είναι η UVB που προκαλεί και καρκίνο. Η UVA προκαλεί κυρίως ερύθημα και λιγότερη βλάβη στο DNA.

Πέραν των ηλιακών φίλτρων πολλά αντιηλιακά διαφημίζουν τους περίφημους δεσμευτές ελεύθερων ριζών. Τι κακό προκαλούν οι ελεέθερες ρίζες και κατά πόσο μπορούν να δεσμευθούν από τις ουσίες που περιλαμβάνονται στα συγκεκριμένα αντιηλιακά; Πρόκειται για εξαιρετικά βλαπτικούς παράγοντες που περνούν στο DNA, κάνουν τις φωτοβλάβες και έτσι αρχίζει ο καρκίνος του δέρματος. Η κυρία Μουλοπούλου θεωρεί ότι οι περίφημοι δεσμευτές ελεύθερων ριζών έχουν σχετικά μικρή αποτελεσματικότητα. Δεσμεύουν ένα μέρος αλλά δεν μπορούν να προασπίσουν το κύτταρο από την επιδρομή της ηλιακής ακτινοβολίας και τη βλάβη στο DNA.

Στην Ελλάδα, ενώ ως πριν από λίγα χρόνια δεν χρησιμοποιούσαμε καθόλου αντιηλιακά, σήμερα φτάσαμε στο άλλο άκρο. Να έχουμε απόλυτη εμπιστοσύνη στα αντιηλιακά. Ετσι, όταν η προστασία είναι αναποτελεσματική και πολλές γυναίκες κάνουν σημάδια, ιδιαίτερα στο πρόσωπο, αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει. Αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι πώς χρησιμοποιούμε το αντιηλιακό και πώς το επιλέξαμε.

Τα κριτήρια επιλογής

Τα αντιηλιακά επιλέγονται αναλόγως με το σημείο όπου θα χρησιμοποιηθούν και την ποιότητα του δέρματος. Συγκεκριμένα προτιμώνται:

Στο πρόσωπο: υδραλκοολούχα ζελέ για το λιπαρό δέρμα, ελαιώδεις κρέμες για το ξηρό δέρμα.

Στο σώμα: γαλακτοματοποιημένες μορφές, λοσιόν, γέλες (ζελέ), αφρός ή κρέμες αλκοολούχες ή ελαιώδη, ανάλογα με την ποιότητα του δέρματος.

Στο πρόσωπο και στο σώμα: ως αδιάβροχα όσα περιέχουν σιλικόνη. Σε ευαίσθητες περιοχές, όπως η μύτη, γύρω από τα μάτια, τα χείλη, χρησιμοποιούνται αντιηλιακά με μορφή ραβδίου (στικ).

Στην ερώτηση αν ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει μόνος του το κατάλληλο αντιηλιακό, η κυρία Μουλοπούλου απαντά πως μπορεί η επιλογή να είναι υποκειμενική για ένα δέρμα φυσιολογικό. Οταν υπάρχουν αποκλίσεις, όπως ένα αφυδατωμένο λιπαρό δέρμα, ή ένα αφυδατωμένο ξηρό, είτε υπερτριχωτικό, είτε λεπτό, είτε ευαίσθητο, έχει σημασία τι καλλυντικό θα πάρει και χρειάζεται η συμβουλή του ειδικού.

Σημαντικό ρόλο στην προστασία παίζει και ο δείκτης προστασίας (ΔΠ). Ο δείκτης αυτός προσδιορίζει τον χρόνο που μπορεί κάποιος να αντέξει τον ήλιο χωρίς να καεί, όταν χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο αντιηλιακόΩ π.χ., ένα άτομο που κοκκινίζει με παραμονή 20 λεπτών στον ήλιο, μπορεί να μείνει στον ήλιο 120 λεπτά αν επαλείψει αντιηλιακό με δείκτη 6. Ο δείκτης προστασίας ξεκινά από 2 και φθάνει στο 45.

Ωστόσο οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτό γίνεται για εμπορικούς λόγους και ότι ο ανώτερος δείκτης που υπάρχει στην πραγματικότητα είναι ως 25-30. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) στις ΗΠΑ δεν επιτρέπει αναγραφή ΔΠ άνω του 30.

Υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που πρέπει να αποφεύγουν να εκτίθενται στον ήλιο, έστω και αν φορούν το καλύτερο αντιηλιακό. Τα άτομα αυτά είναι όσα έχουν γενετικές ανωμαλίες, π.χ. πορφύρα, πολλούς δυσπλαστικούς πήλους (πάνω από 20-25 ελιές, με ακανόνιστα σχήματα ριγμένες σαν πιτσιλιές στην πλάτη, στους ώμους, στα χέρια, στην κοιλιά), όσοι έχουν φαινυλκαιτονουρία κλπ. και όσοι έχουν συγκεκριμένες επίκτητες νόσους. Μεταξύ αυτών η ηλιακή κνίδωση, ο ερυθυματώδης λύκος, η μόνιμη φωτοευαισθησία στο ηλιακό φως, το πολύμορφο ερύθημα κλπ.

Το μαύρισμα χωρίς ήλιο

Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων με μεγάλη ευαισθησία στην ηλιακή ακτινοβολία είναι οι λευκοί γαλανομάτηδες, κοκκινομάλληδες, όσοι είναι ανοσοκατασταλμένοι, αυτοί που παίρνουν ψυχοφάρμακα, αντισυλληπτικά, αντιβιοτικά, όσοι παίρνουν αντιδιαβητικά, φάρμακα για αρθρίτιδες, οι εκτιθέμενοι σε χημικά βιομηχανικά προϊόντα. Επίσης, δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιούμε αρώματα κατά τη διάρκεια της ηλιοθεραπείας.

Για όσους το μαύρισμα είναι… «must», καλό θα είναι να αρχίσουν το μαύρισμά τους νωρίτερα, με προϊόντα για μαύρισμα χωρίς ήλιο. Δηλαδή με κρέμα που περιέχει διυδρόξυ-ακετόνη, μια ουσία που έχει την ιδιότητα όταν ενώνεται με τις αμίνες των αμινοξέων του δέρματος, των πρωτεϊνών των κερατινοκυττάρων, να δημιουργεί μια ένωση μέσω της οποίας παράγεται μια χρωστική ουσία, καφεκιτρινοκαστανή. Αυτό το χρώμα δεν εμποδίζει να περνά και λίγος ήλιος και να γίνεται καλύτερο. Αν βέβαια δεν ανανεωθεί, σε 5-6 μέρες φεύγει. Είναι όμως μια καλή διαδικασία για να μη σταθεί κανένας τέσσερις – πέντε ώρες στον ήλιο από την πρώτη φορά και να καεί.

Η φωτογήρανση είναι το χειρότερο που προκαλεί ο ήλιος. Δεν είναι γνωστά ούτε ο χρόνος έκθεσης στον ήλιο ούτε η ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που οδηγούν στη φωτογήρανση. Εχει υπολογισθεί ότι το 50% της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα το έχουμε πάρει ώσπου να φθάσουμε σε ηλικία 18 ετών. Γι’ αυτό αν η προφύλαξη αρχίσει εγκαίρως, τότε υπάρχουν πολλές πιθανότητες να μην υπάρξει επιδημία καρκίνου του δέρματοςΩ ο οποίος μπορεί να μην απειλεί τη ζωή αλλά, αν δεν προληφθεί εγκαίρως, κάνει μεγάλες καταστροφές σε ζωτικά όργανα, όπως στο άνω χείλος κλπ. Πέραν των άλλων ζημιών και της γήρανσης που προκαλείται με τον ήλιο, αυξάνεται και η τριχοφυΐα. Ειδικά οι μεσογειακές γυναίκες που έχουν αυξημένη τριχοφυΐα δεν πρέπει να εκτίθενται πολύ στον ήλιο. Η σύνθεση των προϊόντων

Αυτή τη στιγμή η αναγραφή της σύνθεσης του προϊόντος δεν είναι υποχρεωτική, αλλά θα επιβληθεί από 1.1.97. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αναγραφή πρέπει να γίνεται κατά σειράν αξιολογήσεως των συστατικών ­ όχι με βάση την ποσότητα, αλλά με βάση το πόσο δραστικό είναι το κάθε συστατικό ­, αφού ανάμεσα σε 30-31 συστατικά συνήθως ένα είναι δραστικό.

Ο καθηγητής φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Δ. Βαρώνος δεν σταματά στην αναγραφή ή μη των συστατικών την οποία θεωρεί απαραίτητη. Επισημαίνει το γεγονός ότι στη χώρα μας δεν υπάρχει έλεγχος των προϊόντων αυτών. Αρκεί να γνωστοποιήσουν την κυκλοφορία τους στον ΕΟΦ (Εθνικό Οργανισμό Φρακμάκου), προκειμένου να κυκλοφορήσουν. Κανένας ποτέ δεν ελέγχει αν πράγματι περιέχουν τις ουσίες τις οποίες αναγράφουν στις ποσότητες που αναφέρονται στη συσκευασία. Επαφιέμεθα, επισημαίνει ο κ. Βαρώνος, στην επιχειρηματική σοβαρότητα και συνέπεια των εταιρειών.

Τι μπορεί όμως να σημαίνει για τον καταναλωτή η σύνθεση των προϊόντων αυτών, έστω και αν αναγράφεται; Μπορεί να την αξιολογήσει; Και επιπλέον γιατί υπάρχουν τόσο μεγάλες αποκλίσεις στις τιμές των προϊόντων αυτών;

Σε γενικές γραμμές η σύνθεση της πλειονότητας των προϊόντων αυτών δεν διαφέρει. Πολλές φορές βλέπουμε διαφορετικά ονόματα αλλά πρόκειται για την ίδια ουσία. Αν πρόκειται λοιπόν για ένα δέρμα φυσιολογικό, ο καταναλωτής μπορεί να κάνει την επιλογή μόνος του. Οταν υπάρχουν αποκλίσεις, π.χ. ένα αφυδατωμένο λιπαρό δέρμα, ή ένα αφυδατωμένο ξηρό, είτε υπερτριχωτικό, είτε λεπτό, είτε ευαίσθητο, εκεί έχει σημασία τι καλλυντικό θα πάρεις. Εκεί χρειάζεται η γνώμη και η συμβουλή του ειδικού.

Οσον αφορά την τιμή των προϊόντων αυτών σε συνάρτηση με τη σύνθεσή τους, ο κ. Βαρώνος θεωρεί ότι το ένα δεν επηρεάζει το άλλο. Η υψηλή τιμή δεν σημαίνει υποχρεωτικά καλύτερη ποιότητα και σε καμιά περίπτωση η απόκλιση 5.000-6.000 δραχμών στην τιμή ενός σωληνάριου αντιηλιακού δεν συναρτάται με τη σύνθεσή του. Είναι θέμα «υπογραφής». Το αντιηλιακό ενός διάσημου οίκου πολλές φορές έχει τριπλάσια τιμή από ένα άλλο, ενώ η διαφορά στη σύνθεση ή στο αποτέλεσμα είναι πολύ μικρή. Τα μυστικά συστατικά

Τα φίλτρα που χρησιμοποιούνται για την αντιηλιακή προστασία είναι ευρέος φάσματος τόσο για την UVA όσο και για την UVB. Τα αντιηλιακά περιέχουν ακόμη βενζοφαινόνες που είναι περίπου 16, καθώς και μαλακτικά, αλκοόλες, αντιοξειδωτικά, χυλοποιητικούς παράγοντες, άρωμα, χρώμα κλπ. Υπάρχουν και αντιηλιακά με φυσικά φίλτρα, όπως είναι το διοξείδιο του τιτανίου, που αντανακλούν και διαχέουν την ακτινοβολία για να προστατεύουν από το ερύθημα.

Καθένα από αυτά τα συστατικά παίζει ένα ρόλο λιγότερο ή περισσότερο καθοριστικό στη σύνθεση του αντιηλιακού:

Οι βενζοφαινόνες είναι αποτελεσματικά, ευρύτατα διαδεδομένα μόρια που απορροφούν το ηλιακό φως. Ανάμεσά τους είναι η 4 τερ-βουτυλ-βενζολ-φαινόλη, η οποία υποστηρίζεται ότι έχει πολύ μεγάλη ικανότητα απορροφήσεως της ερυθηματογόνου ζώνης. Μετά την επάλειψη του δέρματος με τις ουσίες αυτές, τα πτητικά υλικά εξατμίζονται και οι πολυμερίτες διασυνδέονται με τα κυτταρικά συγκροτήματα του δέρματος και παρέχουν την προστασία.

Τα μαλακτικά σε συνδυασμό με τα υδατικά μεταξύ άλλων δίνουν την αίσθηση της απαλότητας στο δέρμα, ομαλοποιούν τα διαταραγμένα κυτταρινοκύτταρα, προσωρινά εξαφανίζουν τις γραμμές (όχι ρυτίδες) του προσώπου και δίνουν λάμψη στο δέρμα.

Τα αντιοξειδωτικά είναι μια κατηγορία προϊόντων που σε μικρές συγκεντρώσεις καθυστερεί ή προλαμβάνει την οξείδωση των υλικών που περιέχονται στα καλλυντικά μείγματα.

Οι αλκοόλες έχουν διαλυτικές και αντισηπτικές ιδιότητες γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά ως διαλυτικά, αντισηπτικά και ως συντηρητικά. Οι αλκοόλες που περισσότερο χρησιμοποιούνται στα καλλυντικά είναι η αιθανόλη, η αιθυλική αλκοόλη, η προπανόλη και η ισοπροπανόλη.

Εντυπωσιακές διαφημίσεις για μαγικές ιδιότητες που εξασφαλίζουν μελαψή ομορφιά μάς κατακλύζουν κάθε καλοκαίρι. Αντιηλιακά που μαυρίζουν, που προστατεύουν από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου, που κρατούν το δέρμα πάντα φρέσκο και δροσερό. Αντιηλιακά που σε προστατεύουν και από αυτή τη γήρανση. Τα περισσότερο «γνωστά» αντιηλιακά προσπαθούν να προσελκύσουν τον πελάτη με το κύρος τους και την υπογραφή.


Τα νεοεμφανιζόμενα με την πρωτοποριακή τους σύνθεση και τις επιπλέον ιδιότητες.

Στόχος όλων αυτών των διαφημίσεων ο καταναλωτής. Ακούει για συστατικά, χωρίς να γνωρίζει τι προσφέρουν και σε τι ωφελούν. Ο καταναλωτής καλείται να επιλέξει ένα από τα εκατοντάδες προϊόντα που κυκλοφορούν και τα οποία του υπόσχονται τα ίδια αποτελέσματα.


Χωρίς να γνωρίζει πραγματικά αν και πού υπερέχει το ένα αντιηλιακό έναντι του άλλου. Πού οφείλονται αυτές οι τεράστιες διαφορές στις τιμές. Πρέπει μόνος του να αποφασίσει ποιο είναι το «καλύτερο». Και το κυριότερο: σε ποιο βαθμό αυτά τα προϊόντα προστατεύουν από τις βλαβερές συνέπειες


της εκτεταμένης έκθεσης στον ήλιο;