Ανακαλύπτοντας συγγραφείς

Στο αριστερό χέρι του ένα τσιγάρο διαρκώς αναμμένο. Στο δεξί κρατούσε το κόκκινο μολύβι, το «όπλο» του, ενώ επιμελούνταν ακούραστος δεκάδες κείμενα και χιλιάδες λέξεις σε καθημερινή βάση. Το όνομά του, Μαξ Πέρκινς. Θρύλος στον κύκλο των αμερικανικών εκδοτικών οίκων περασμένων εποχών και μεγαλείων. Δουλεύοντας από το πρωί ως το βράδυ στο σκοτεινό γραφείο του, στον πέμπτο όροφο του οίκου Scribner’ s στη Νέα Υόρκη, ο Πέρκινς ήταν ο άνθρωπος που οσφρίστηκε πρώτος το ταλέντο μεγάλων συγγραφέων των αρχών του 20ού αιώνα. Ανάμεσά τους ο Ερνεστ Χεμινγκγουέι αλλά και ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, τον οποίο ο Πέρκινς έπεισε να αλλάξει τον τίτλο ενός βιβλίου του σε «Μεγάλος Γκάτσμπι» (μάλιστα ο Πέρκινς είχε αρκετές αντιρρήσεις για το βιβλίο που έμελλε να γίνει το διασημότερο και διαχρονικότερο του Φιτζέραλντ). Ο Πέρκινς ρίσκαρε πάνω σε αυτούς τους συγγραφείς και εκείνοι τον εμπιστεύτηκαν. Τους επέβαλε στον οίκο, τους προώθησε με έξυπνο τρόπο στο κοινό και τους έκανε διάσημους και πάμπλουτους. «Δουλειά μου είναι να εκδίδω καλά βιβλία» τον ακούμε να λέει μέσω του Κόλιν Φερθ που τον υποδύεται στην ταινία «Ενας χαρισματικός άνθρωπος» που προβάλλεται αυτές τις ημέρες στις αίθουσες. «Τίποτε άλλο».

Αναγνωρίζοντας ιδιοφυΐες

Ραχοκοκαλιά στην ενδιαφέρουσα ταινία, που είναι η πρώτη μεγάλου μήκους του βρετανού σκηνοθέτη Μάικλ Γκραντέιτζ, είναι η σχέση ανάμεσα στον Πέρκινς και έναν άλλον συγγραφέα, τον Τόμας Γουλφ, που υποδύεται (κάπως υπερβολικά) ο Τζουντ Λο. Ο Γκραντέιτζ δίνει εικόνες στο βιογραφικό βιβλίο του Α. Σκοτ Μπεργκ «Max Perkins: Editor of genius» που εκδόθηκε το 1978 κερδίζοντας το National Book Award. «Οταν κοιτάζεις στην αρχή της καριέρας των Φιτζέραλντ, Χεμινγκγουέι και Γουλφ, ήταν και οι τρεις συγγραφείς που είχαν απορριφθεί» σημειώνει ο Μπεργκ. «Ο Φιτζέραλντ μάλιστα είχε απορριφθεί τρεις φορές από τους Scribner προτού τον αναλάβει ο Πέρκινς. Ο εκδότης του Χεμινγκγουέι ήταν στα πρόθυρα να τον αφήσει και ο Τόμας Γουλφ είχε απορριφθεί από όλους. Αυτός ήταν ένας άντρας που αναγνώρισε την ιδιοφυΐα σε αυτούς τους άντρες και δούλεψε πολύ μαζί τους και στον ελεύθερο χρόνο του. Ο εκδοτικός του δεν ενδιαφερόταν καν, αλλά ο Πέρκινς ήταν διατεθειμένος να τους βοηθήσει, ακόμη και αν έδιναν τα έργα τους αλλού…».

Εξάλλου ο ξένος τίτλος της ταινίας «Ενας χαρισματικός άνθρωπος» είναι «Genius», που σημαίνει ευφυΐα. Το σε ποιον αρμόζει είναι απόφαση του θεατή. Οσο genius ήταν ο ίδιος ο Τόμας Γουλφ, ένας παθιασμένος αλλά και αυτοκαταστροφικός συγγραφέας που πέθανε πρόωρα σε ηλικία 38 ετών, άλλο τόσο ήταν και ο Πέρκινς, ο οποίος μοντάροντας τους χείμαρρους λέξεων του Γουλφ στο «Γύρνα πίσω, άγγελέ μου» το μετέτρεψε σε εκδοτικό φαινόμενο της εποχής.

Γεννημένος το 1884 στη Νέα Υόρκη, ο Γουίλιαμ Μάξουελ Εβαρτς Πέρκινς μεγάλωσε στο Πλέινφιλντ του Νιου Τζέρσεϊ και σπούδασε Οικονομικά στο Χάρβαρντ. Οι αριθμοί, ωστόσο, δεν τον συγκινούσαν όσο οι λέξεις. Αφού πέρασε από τη δημοσιογραφία εργαζόμενος στους «New York Times», αποφάσισε να ακολουθήσει τους Charles Scribner’ s Sons –έναν από τους πιο αξιοσέβαστους εκδοτικούς οίκους των ΗΠΑ, ο οποίος εξακολουθεί να λειτουργεί σήμερα. Προσελήφθη το 1910, την ίδια χρονιά του γάμου του με την Λουίζ Σάντερς (στην ταινία την υποδύεται η Λόρα Λίνεϊ) η οποία γέννησε τις πέντε κόρες τους. Η ταινία επισημαίνει ότι αν και ευγενικός άνθρωπος, ο Πέρκινς δεν έδωσε ποτέ προτεραιότητα στο σπίτι του, αφοσιωμένος καθώς ήταν στη δουλειά του.

Αναζητώντας νέο αίμα

Οταν ο Μαξ Πέρκινς πήγε στον Scribner, ο οίκος ασχολούνταν με τις εκδόσεις καταξιωμένων συγγραφέων όπως ο Χένρι Τζέιμς και η Ιντιθ Γουόρτον. Ο Πέρκινς τους σεβόταν, όμως αυτό που πραγματικά ήθελε ήταν να ανακαλύψει το νέο αίμα της αμερικανικής λογοτεχνίας. Θα χρειαζόταν να περιμένει εννέα χρόνια ώσπου να βρεθεί μπροστά στην «Αλλη πλευρά του παραδείσου» του Σκοτ Φιτζέραλντ. Το να πείσει τον οίκο του για την έκδοση του μυθιστορήματος δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση διότι κανείς δεν είχε συμπαθήσει το πρώτο μυθιστόρημα του Φιτζέραλντ, τίτλος του οποίου ήταν «Ο ρομαντικός εγωιστής» (άλλαξε χάρη στον Πέρκινς). Ομως τα κατάφερε, το μυθιστόρημα έγινε μπεστ σέλερ και ανάμεσα στους δύο άνδρες δημιουργήθηκε μια βαθιά σχέση φιλίας που διατηρήθηκε επί σειρά ετών, ως τον θάνατο του Φιτζέραλντ.

Η σχέση του Φιτζέραλντ με τον Πέρκινς διαπερνά με απαλούς τόνους την ταινία του Γκραντέιτζ, ο οποίος παρουσιάζει τον διάσημο συγγραφέα (τον υποδύεται ο Γκάι Πιρς) απολύτως αφοσιωμένο στη σύζυγό του Ζέλντα (η οποία έπασχε από κατάθλιψη) σε τέτοιο σημείο που τελικά είχε επιπτώσεις στη δουλειά του. Σε αυτό το σημείο ο σκηνοθέτης τονίζει τη διαφορά των δύο ανδρών σε ό,τι αφορούσε την αντιμετώπιση των οικογενειών τους. Ο Φιτζέραλντ ήταν έτοιμος να βάλει σε δεύτερη μοίρα το συγγραφικό μέλλον του προκειμένου να βρίσκεται κοντά στη Ζέλντα, ενώ ο Πέρκινς, απτόητος, εξακολουθούσε να δίνει προβάδισμα στη δουλειά του. Ο Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ ήταν επίσης ο συγγραφέας που σύστησε τον Ερνεστ Χεμινγκγουέι στον Μαξ Πέρκινς, ο οποίος εξέδωσε το πρώτο μεγάλο μυθιστόρημά του, «Ο ήλιος ανατέλλει ξανά». Αλλη μια μεγάλη μάχη για τον Πέρκινς μέσα στον οίκο Scribner που, περικυκλωμένος από συντηρητικούς, δεν μπορούσε να ανεχθεί τη σκληρή γλώσσα του Χεμινγκγουέι, πόσω μάλλον τη βωμολοχία του. Ο Πέρκινς τα κατάφερε και λίγα χρόνια αργότερα, το 1929, εδραιώθηκε χάρη στην τεράστια επιτυχία που σημείωσε ο «Ηλιος ανατέλλει ξανά» του Χεμινγκγουέι.

Σχέση ζωής

Την ίδια χρονιά έκδοσης του «Ο ήλιος ανατέλλει ξανά» και ενώ η οικονομική κρίση είχε αρχίσει να μαστίζει την αμερικανική κοινωνία, ένας άγνωστος συγγραφέας από τη Βόρεια Καρολίνα, ο Τόμας Κλέιτον Γουλφ, είχε στείλει στον Πέρκινς το μυθιστόρημα που αργότερα θα εξέδιδε ως «Γύρνα πίσω, άγγελέ μου» (Look homeward angel). Πολλοί μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι το είχαν ήδη απορρίψει, αλλά ο Πέρκινς, που διάβασε τις παραπάνω από 1.000 σελίδες σε μία ημέρα, αμέσως αντιλήφθηκε το ταλέντο και την αξία του Γουλφ, οποίος καταπιεζόταν από τον ερωτικό δεσμό του με την κατά πολλά χρόνια μεγαλύτερή του ενδυματολόγο Αλίν Μπερνστάιν (Νικόλ Κίντμαν). Καθότι παρορμητικός και χειμαρρώδης συγγραφέας, το μυθιστόρημα έπρεπε να σουλουπωθεί, κάτι που έγινε σε συνεργασία των δυο τους. Το ίδιο θα γινόταν και με το ακόμη μεγαλύτερο μυθιστόρημα του Γουλφ, «Of time and the river» που ξεπερνούσε τις 50.000 λέξεις. Η σχέση που θα αναπτυσσόταν ανάμεσά τους θα ήταν καθοριστική για τη ζωή και των δύο.

Σε αυτό το σημείο της ταινίας φαίνεται και πόσο σημαντικός ήταν ο ρόλος του Μαξ Πέρκινς, ο οποίος δεν περιοριζόταν απλώς στη διόρθωση κειμένων, όπως συνέβαινε με πολλούς σύγχρονούς του. Δεν διόρθωνε απλώς τη γραμματική και τη σύνταξη αλλά «ήταν ο πρώτος με δημιουργική επίδραση πάνω στο έργο του συγγραφέα», όπως αναφέρει ο βιογράφος του Α. Σκοτ Μπεργκ. «Ο Πέρκινς συνειδητοποίησε ότι ο συγγραφέας χρειάζεται πολύ περισσότερη βοήθεια όταν παλεύει με το χειρόγραφό του, παρά αφού έχει τελειώσει το έργο του».

πότε & πού:

Η ταινία «Ενας χαρισματικός άνθρωπος» προβάλλεται στις αίθουσες σε διανομή Seven Films