Τομπίας Λίντχολμ: «Η αλήθεια δεν είναι άσπρο ή μαύρο»

«Μου αρέσει η πραγματική ζωή διότι είναι χαοτική» υποστηρίζει ο Τομπίας Λίντχολμ. «Στη ζωή δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε αυτά που θα μας συμβούν. Τα πράγματα απλώς συμβαίνουν και εμείς πρέπει να αντεπεξέλθουμε. Η ζωή σε έχει διαρκώς σε εγρήγορση, η αδρεναλίνη στο κόκκινο. Μου αρέσει». Αυτά μου έλεγε ο δανός σκηνοθέτης και σεναριογράφος πέρυσι στο κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας επισημαίνοντας ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους του αρέσει να γράφει χαοτικά τα σενάρια των δικών του ταινιών είναι η γοητεία του να «προσπαθείς να συμπιέσεις το χάος της ζωής στο πιο ελεγχόμενο χάος μιας ταινίας».

Ο Λίντχολμ, ο οποίος ανέλυε το χάος της καθημερινότητας ενώ καθόταν χαλαρός απέναντί μου σε μια πολυθρόνα της Βίλα Λαγκούνα πίνοντας τον καπουτσίνο του, βρισκόταν στη Βενετία για την προώθηση της εντός συναγωνισμού ταινίας του «Η απόφαση» (A war), η οποία λίγους μήνους αργότερα θα κέρδιζε υποψηφιότητα στην κατηγορία της ξενόγλωσσης ταινίας των εφετινών Οσκαρ.

Η δημοκρατία του παραλόγου

Στην «Απόφαση» ένας δανός στρατιωτικός διοικητής που πολεμά στο Αφγανιστάν (Πίλου Ασμπεκ) θα λάβει μια πολύ δύσκολη απόφαση για να σώσει τους άντρες του. Η απόφαση θα έχει βαριές επιπτώσεις για τον ίδιο και την οικογένειά του. Για τον Τομπίας Λίντχολμ, ο οποίος δεν έχει υπηρετήσει στρατιωτικό, «η αλήθεια δεν είναι ποτέ μαύρο ή άσπρο» και αυτό ανέκαθεν του προκαλούσε την περιέργεια. Η σκέψη του για το τι τον οδήγησε στη δημιουργία της «Απόφασης» έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: «Ζούμε σε δημοκρατικό καθεστώς και οι πολιτικοί μας αποφασίζουν να στείλουν στρατιώτες σε έναν πόλεμο» είπε. «Δουλειά των στρατιωτών δεν είναι να κρίνουν και να αποφασίζουν αν πρέπει ή όχι να πάνε σε μια αποστολή. Δουλειά τους είναι να πηγαίνουν όπου τους διατάζουν. Βεβαίως οι πολιτικοί τούς έχουν στείλει στον πόλεμο για κάποιον λόγο. Μιλάμε για τους ίδιους πολιτικούς που έχουν φτιάξει νόμους για τους πολέμους, για τους οποίους πολέμους δεν έχουν ιδέα του πώς πραγματικά διεξάγονται. Αν όμως σε έναν πόλεμο κάποιος κάνει ένα λάθος, που είναι φυσικό να κάνει και συχνά γίνεται, θα βρεθεί στο σκαμνί του κατηγορουμένου. Από την άλλη μεριά, βέβαια, στη δίκη δεν έχει σημασία αν το έκανε ή όχι. Σημασία έχει αν μπορείς να το αποδείξεις ή όχι».

Η ιστορία που βλέπουμε στην «Απόφαση» χτίστηκε σε ένα σενάριο βασισμένο πάνω σε πολλά πραγματικά περιστατικά σχετικά με στρατιώτες στον πόλεμο του Αφγανιστάν. Οχι μόνο Δανούς αλλά και Αμερικανούς ή Βρετανούς. «Δούλεψα με πολλή προσοχή όλες αυτές τις ιστορίες για να φτιάξω τη δική μου» είπε ο Λίντχολμ, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να εκθέσει τους στρατιώτες που προσέγγισε προδίδοντας την εμπιστοσύνη που του έδειξαν εξομολογούμενοι τις ιστορίες τους.

Αληθινοί στρατιώτες

Για να προσδώσει ρεαλισμό στην ταινία ο Λίντχολμ χρησιμοποίησε πραγματικούς στρατιώτες, ανθρώπους που είχαν ζήσει την εμπειρία του πολέμου στο Αφγανιστάν και ήξεραν πώς να κινηθούν, πώς να μιλήσουν, πώς να κρατήσουν το όπλο τους. «Οι ηθοποιοί είναι καλοί στο να δουλεύουν σωστά τον συναισθηματικό κόσμο τους ώστε να επικοινωνούν με το κοινό. Αυτό βέβαια δεν τους κάνει καλούς στρατιώτες. Οι στρατιώτες μόνο μπορούν να είναι καλοί στρατιώτες. Και το βασικότερο; Είναι πάντα στην ώρα τους!». Ο σκηνοθέτης νιώθει ευγνώμων απέναντι στους στρατιώτες που βοήθησαν πολύ και τους ηθοποιούς ώστε να υποδυθούν καλά τους στρατιώτες (ένας στρατιώτης μάλιστα, ο Κρίστιαν Σλάχτερ, ήταν τόσο φυσικό ταλέντο ηθοποιού που ο Λιντχολμ του έδωσε ρόλο που προόριζε για επαγγελματία ηθοποιό).

«Η συζήτηση που γίνεται πια για τον πόλεμο του Αφγανιστάν είναι μάλλον απλή: ή είσαι υπέρ του πολέμου ή είσαι κατά» είπε ο Λίντχολμ. «Το βρίσκω παράλογο γιατί μιλάμε για κάτι που έχει ήδη γίνει. Δεν έχει νόημα». Αυτό που για τον σκηνοθέτη θα είχε νόημα θα ήταν ένας διάλογος για τον κόσμο που ζούμε, με την ελπίδα ότι θα φτιάξουμε τον εαυτό μας. «Για μένα όμως αυτός ο διάλογος έχει διαλυθεί στην Ευρώπη. Ο καθένας προσπαθεί να περάσει το δικό του χωρίς να καθήσει να ακούσει τον άλλον. Το θέμα δεν είναι να κερδίσεις ένα επιχείρημα παραπάνω αλλά να μάθεις κάτι το οποίο δεν γνώριζες. Αυτό ελπίζω να καταφέρει αυτή η ταινία».

Για τον Λίντχολμ «η ζωή είναι σύνθετη, μπορείς πάντα να πεις την ίδια ιστορία από διαφορετικές προοπτικές. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιλέξεις ή το μαύρο ή το άσπρο». Αυτός εξάλλου είναι ο λόγος που γύρισε δύο εκδοχές του τέλους της «Απόφασης» ώστε να επιλέξει ποια εκδοχή ταίριαζε περισσότερο. «Νομίζω ότι η σκηνή του φινάλε είναι μια αντανάκλαση της ίδιας της Δανίας και του πού βρίσκεται σήμερα, μόνη σε έναν κρύο διάδρομο, αναρωτώμενη τι δουλειά είχε στον πόλεμο του Αφγανιστάν τα τελευταία χρόνια».

«Συνωμοσίες εξουσίας»

Ο Τομπίας Λίντχολμ έγινε γνωστός κατ’ αρχάς ως σεναριογράφος της γνωστής και στην Ελλάδα πολιτικής σειράς «Συνωμοσίες εξουσίας» («Borgen»), για την οποία έγραψε 20 επεισόδια από το 2010 ως το 2011. Είχε ήδη γράψει το σενάριο της κινηματογραφικής ταινίας «Submarino» του φίλου και στενού συνεργάτη του Τόμας Βίντερμπεργκ αλλά και έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος μια δική του ταινία, το «R», ένα «μικρό» δράμα φυλακής, που στην Ελλάδα παίχτηκε μόνο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Το 2012 υπήρξε μια πολύ καλή χρονιά για τον Λίντχολμ: έγραψε το σενάριο της διάσημης ταινίας του Βίντερμπεργκ «Το κυνήγι», η οποία κέρδισε μια υποψηφιότητα για το Οσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας, και σκηνοθέτησε την «Πειρατεία στον ωκεανό», ένα θαυμάσιο φιλμ σε σενάριο του ιδίου με θέμα τις διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνται ανάμεσα στους ιδιοκτήτες ενός πλοίου και στους πειρατές που το έχουν καταλάβει. Η ταινία υπήρξε μεγάλη καλλιτεχνική επιτυχία. Εφέτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου παρουσιάστηκε η τελευταία ως σήμερα συνεργασία των Λίντχολμ – Βίντερμπεργκ «The commune» επάνω στη ζωή των χίπις της Δανίας. Οταν σκηνοθετεί ο Λίντχολμ υπογράφει πάντα το σενάριο και έχει ο ίδιος τον πλήρη έλεγχο της δουλειάς του, λόγος για τον οποίο δεν ενέδωσε στο κάλεσμα του Χόλιγουντ.

πότε & πού:

Η ταινία «Η απόφαση» προβάλλεται στις αίθουσες σε διανομή Seven Films, την οποία ευχαριστούμε γι’ αυτή τη συνέντευξη.