«Βόμβα» Ξηρού στο Εθνικό

«Ισορροπία;» Ποια ισορροπία; Η θεατρική παράσταση «Η Ισορροπία του Nash» στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, με αποσπάσματα από τους «Δίκαιους» του Αλμπέρ Καμί και από το βιβλίο-ημερολόγιο του τρομοκράτη Σάββα Ξηρού, για την περίοδο κράτησής του στον «Ευαγγελισμό», έφερε στην επιφάνεια την εγκληματική δράση της «17 Νοέμβρη» μέσα από το «ανθρώπινο» πρόσωπό της…

«Η αρχική ιδέα ήταν να κάνουμε κάτι για τη δικαιοσύνη, σε σχέση με την τρομοκρατία και τη δίκη της 17Ν» λέει σε μια εκτενή συνέντευξή της η Πηγή Δημητρακοπούλου (Popaganda) για το έργο που έγραψε και σκηνοθέτησε. «Εμένα ένα πράγμα που τότε με είχε σοκάρει, και ίσως γι’ αυτό τελικά όταν βρήκα το βιβλίο του Σάββα Ξηρού το ενέταξα στην παράσταση, ήταν όχι τόσο η δράση τους –εντάξει, το ξέρουν και οι ίδιοι και όλοι, έκαναν κάποια εγκλήματα, δεν το αμφισβητεί κανείς αυτό -, αλλά ο τρόπος της ανάκρισης του Ξηρού στο νοσοκομείο, μετά τον τραυματισμό του, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να ελέγχει το μυαλό του. Αυτό ήταν λίγο σοκαριστικό. Αυτό θυμάμαι περισσότερο από εκείνη την περίοδο. Σαν πολίτη της χώρας θεωρώ ότι η Δικαιοσύνη και η Πολιτεία οφείλουν, ανεξάρτητα από τα εγκλήματα κάποιου κατηγορούμενου ή κρατούμενου, να του φέρονται με έναν τρόπο που να είναι αποδεκτός. Ο τρόπος τους με είχε ενοχλήσει».

Θέμα καλών τρόπων δηλαδή το θέμα της τρομοκρατίας; Να μια ιδιότυπη προσέγγιση. Μια προσέγγιση για την οποία θα είχαν πολλά να πουν οι συγγενείς των θυμάτων της «17 Νοέμβρη» –οι οποίοι άλλωστε δημοσιοποίησαν τις αντιδράσεις τους. Οπως και όλοι εμείς που είμαστε απέναντι στην τρομοκρατία και δεν θεωρούμε ότι χωρίζεται σε καλή και κακή.

Πράγματι, αποτελεί ένδειξη δημοκρατίας ο τρόπος με τον οποίο το κράτος αντιμετωπίζει τους κρατούμενούς του –σε μια ευνομούμενη κοινωνία, η φυλακή δεν εκδικείται, αναμορφώνει.

Το πώς και το γιατί βρέθηκε ο Σάββας Ξηρός στον «Ευαγγελισμό» δεν φάνηκε να προβληματίζει πάντως την παράσταση και τη σκηνοθέτρια –μήπως έσκασε στα χέρια του η βόμβα που προοριζόταν για τρομοκρατικό χτύπημα;

Από την αρχή: Στον Ανέστη Αζά και στον Πρόδρομο Τσινικόρη ανέθεσε ο Στάθης Λιβαθινός την ευθύνη της Πειραματικής Σκηνής και εκείνοι με τη σειρά τους προχώρησαν σε επιλογές και προγραμματισμό. Οι δυο τους άλλωστε πρότειναν, ήδη από το περασμένο καλοκαίρι, στην Πηγή Δημητρακοπούλου μια παράσταση με θέμα την τρομοκρατία. Κι από τον Αλμπέρ Καμί καταλήξαμε στον Σάββα Ξηρό…

Αποτελεί πάγια θέση των διευθυντών του Εθνικού να μην παρεμβαίνουν στις δουλειές εκείνων που εμπιστεύονται. Η τέχνη είναι πεδίο ελευθερίας και δημιουργίας. Είναι όμως και πεδίο ευθύνης, εκπαίδευσης –πολλώ δε μάλλον όταν μιλάμε για την πρώτη σκηνή της χώρας.

«Οχι, η παράσταση δεν είναι καμιά απολογία του Σάββα Ξηρού» ξεκαθάρισε στη συνέντευξή του στον Βήμα FM (27/1) ο Στάθης Λιβαθινός, σε μια προσπάθεια να κατεβάσει τους τόνους. Αλλωστε οι πρώτες αντιδράσεις από το κτίριο Τσίλλερ δεν φάνηκε να αντιλήφθηκαν τι θα ακολουθούσε. Ως και εκτιμήσεις ότι οι αντιδράσεις είχαν πηγή προέλευσης «φασιστικούς» κύκλους ειπώθηκε. Η επίσημη ανακοίνωση του Εθνικού, το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, έκανε λόγο για την «πανανθρώπινη ιδέα ότι η βία δεν είναι λύση», για να προσθέσει ότι «η Δικαιοσύνη δίκασε για πάντα τους εγκληματίες – τρομοκράτες. Το θέατρο σαν τέχνη δεν έρχεται να ξαναδικάσει αλλά να αναδείξει καίρια ανθρώπινα προβλήματα. Είναι χώρος δημόσιου διαλόγου. Η Πειραματική Σκηνή ως τόπος έρευνας νέων καλλιτεχνών οφείλει να καταπιάνεται και με επικίνδυνα θέματα, ακόμη και αν πατάει στην κόψη του ξυραφιού».

Στη συνέντευξή του, στο ραδιόφωνο, ο Στάθης Λιβαθινός επέμεινε πολύ: «Εχω παραχωρήσει μία μεγάλη αυτονομία στη Πειραματική Σκηνή, όπως να θέτει θέματα ταμπού, αρκεί να τίθενται με έναν σωστό βέβαια τρόπο. Είχαμε ξεκαθαρίσει ηθικά, και το είχαμε συζητήσει με όλους, ότι πρόκειται για μία σπείρα εγκληματιών και ότι εδώ η κουβέντα θα γίνει για εντελώς άλλα θέματα. Στην πραγματικότητα, η παράσταση λέει κάτι άλλο. Η παράσταση λέει ότι μια ιδεολογία δεν έχει το δικαίωμα να πάρει ούτε μία ζωή. Η ιδεολογία δεν μπορεί να αφαιρεί ζωές. Αυτό είναι το μήνυμα της παράστασης».

Το πραγματικό μήνυμα μιας παράστασης, αυτό που παίρνει μαζί του κάθε θεατής φεύγοντας, δεν το καθορίζει κάποιος συγκεκριμένος, ούτε ισχύει για όλους. Τα θολά μηνύματα προέρχονται από θολές προθέσεις…