Οταν η Ινγκριντ γνώρισε τον Ρομπέρτο

Ηταν το 1949, όταν με μια τρυφερή επιστολή της προς τον ιταλό σκηνοθέτη Ρομπέρτο Ροσελίνι η σουηδέζα ηθοποιός Ινγκριντ Μπέργκμαν επρόκειτο να αλλάξει τη ζωή και των δύο. Εγραφε η ηθοποιός: «Αγαπητέ Ρομπέρτο, είδα τις ταινίες σου «Ρώμη, ανοχύρωτη πόλη» και «Παϊζά» και μου άρεσαν πάρα πολύ. Αν χρειαστείς μια σουηδή ηθοποιό που να μιλάει αγγλικά, που να μην έχει ξεχάσει τα γερμανικά της, που να μην είναι και τόσο κατανοητή στα γαλλικά και που στα ιταλικά γνωρίζει μόνο τις λέξεις «ti amo», είμαι έτοιμη να έρθω και να παίξω σε ταινία σου».

Η σπίθα ενός πολύ φλογερού έρωτα από τον οποίο θα προέκυπτε η γέννηση της ηθοποιού Ιζαμπέλα Ροσελίνι και της αδελφής της Iζότα θα φούντωνε ακόμη περισσότερο στην ταινία που σηματοδότησε τη συνεργασία Ροσελίνι – Μπέργκμαν. Το «Στρόμπολι, η γη του Θεού», η οποία γυρίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και που την Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου προβάλλεται αποκλειστικώς στη Ριβιέρα των Εξαρχείων, έδωσε στην Ινγκριντ Μπέργκμαν την ευκαιρία να δοκιμάσει τις δυνάμεις της σε μια διαφορετική ερμηνεία από τους ως τότε ρόλους της στο Χόλιγουντ, το οποίο την είχε τιμήσει με ένα Οσκαρ Α’ ρόλου για τον «Εφιάλτη» (1944) του Τζορτζ Κιούκορ.

Η Μπέργκμαν είχε χορτάσει από επιτυχίες στην Αμερική. Είχε βαρεθεί την τυποποίηση σε ρόλους που πλέον δεν την ενδιέφεραν και στόχευε σε ένα καινούργιο κεφάλαιο καριέρας για το οποίο ήταν έτοιμη να ρισκάρει. Εγκαταλείποντας το Χόλιγουντ και μαζί του τον αρκετά μεγαλύτερό της δρα Πέτερ Λίντστρομ (με τον οποίο είχε ήδη αποκτήσει ένα παιδί, τη μετέπειτα ηθοποιό Πία Λίντστρομ), ταξίδεψε στην Ιταλία για να παίξει στο «Στρόμπολι», για το οποίο ο Ροσελίνι «άδειασε» μια προηγούμενη ερωμένη του, την Αννα Μανιάνι, την οποία είχε ήδη επιλέξει για τον κεντρικό ρόλο.

Η ταινία που γυρίστηκε στο νησί Στρόμπολι τοποθετείται δραματουργικά λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Κάριν (Μπέργκμαν), μια νεαρή Λιθουανή, βρίσκεται κλεισμένη σε ένα στρατόπεδο προσφύγων. Θέλοντας να ξεφύγει η Κάριν δέχεται την πρόταση γάμου του Αντόνιο, ενός νεαρού φύλακα του στρατοπέδου. Τον ακολουθεί στον τόπο καταγωγής του, το νησί Στρόμπολι, όπου όμως η ζωή δεν διαφέρει και τόσο από τον προηγούμενο εγκλεισμό της. Μη μπορώντας να προσαρμοστεί στο αφιλόξενο φυσικό περιβάλλον και να γίνει αποδεκτή από τους στενόμυαλους κατοίκους του νησιού, η Κάριν σταδιακά περιθωριοποιείται και αναζητεί ξανά τη διαφυγή.

Η όποια αξία της ταινίας (που ενίοτε σκοντάφτει σε έναν μελοδραματικό χαρακτήρα που σήμερα μπορεί να θεωρηθεί ξεπερασμένος) έκανε σίγουρα λιγότερο θόρυβο από το σκάνδαλο που ακολούθησε την είδηση της εξωσυζυγικής σχέσης Ροσελίνι – Μπέργκμαν και της εγκυμοσύνης της ηθοποιού.

Το θέμα έλαβε μεγάλες διαστάσεις και έφθασε ως τη Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών, με τις πόρτες των αμερικανικών στούντιο να κλείνουν για την Μπέργκμαν, που χαρακτηρίστηκε ανήθικη από το πολιτικό και το θρησκευτικό κατεστημένο της πουριτανικής Αμερικής.

Σύμφωνα με τον κριτικό κινηματογράφου Φρανσουά-Γκιγιόμ Λορέν, αυτή η ασυνήθιστη συνάντηση δύο εντελώς διαφορετικών κόσμων, της σταρ των χολιγουντιανών παραγωγών και του κατ’ εξοχήν εκπροσώπου του νεορεαλιστικού κινηματογράφου, ήταν αναπόφευκτο να προκαλέσει αντιδράσεις. «Ο Ροσελίνι παρουσιάζεται (λανθασμένα) ως ο εχθρός, αριστερών πολιτικών φρονημάτων, και η Μπέργκμαν ως η ξένη που πρόδωσε τα αμερικανικά ιδεώδη και την αμερικανική κοινωνία που τη δέχθηκε με τόση αγάπη».

Η ειρωνεία είναι ότι η Μπέργκμαν, συνηθισμένη στην πολυτέλεια των γυρισμάτων στο Χόλιγουντ, δεν πέρασε καθόλου καλά στα γυρίσματα του «Στρόμπολι» και αυτό φαίνεται στην ίδια την ταινία, όπου ο πόνος της ηρωίδας ταυτίζεται με τον πόνο της ηθοποιού που την ενσαρκώνει. Η απουσία σεναρίου, ο «εξαναγκαστικός» αυτοσχεδιασμός των ηθοποιών, η έλλειψη επαγγελματισμού που είναι εμφανής στους περισσότερους τομείς, τα μη ικανοποιητικά ιταλικά της Μπέργκμαν και το σκάνδαλο της σχέσης της με τον σκηνοθέτη είχαν συνέπειες. Φίλοι τής γύρισαν την πλάτη και θαυμαστές δεν έκρυψαν την κατακραυγή και την απαξίωσή τους προς αυτήν. Ολα αυτά βεβαίως δεν κράτησαν για πολύ.

Ο γάμος της Μπέργκμαν με τον Ροσελίνι διήρκεσε ως το 1957, επτά θυελλώδη χρόνια στην Ευρώπη, με την Μπέργκμαν απόλυτη μούσα του σκηνοθέτη στις ταινίες «Δεν σε είχα απατήσει», «Ο φόβος» (από το μυθιστόρημα του Στέφαν Τσβάιχ), σε ένα επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας «Εμείς οι γυναίκες» και στην αριστουργηματική ταινία «Ταξίδι στην Ιταλία», όπου ο Ροσελίνι μέσα από την παρακμιακή πορεία ενός ζευγαριού μεσηλίκων (Μπέργκμαν και Τζορτζ Σάντερς) ακτινογραφεί την ιστορία του με την Μπέργκμαν. Αλλά το 1956 η Μπέργκμαν επέστρεψε στην Αμερική για να γυρίσει την «Αναστασία» και να κερδίσει ένα δεύτερο Οσκαρ Α’ ρόλου. Ως γνωστόν, ο κόσμος εύκολα ξεχνά…