Αποστολή, Κάννες

Το 2009 το φεστιβάλ των Καννών του άνοιξε την πόρτα με την προβολή (και εν συνεχεία βράβευση) της ταινίας του «Κυνόδοντας» στο τμήμα Ενα Κάποιο Βλέμμα. Εφέτος, οι Κάννες του άνοιξαν μια ακόμη μεγαλύτερη πόρτα επιλέγοντας την τελευταία ταινία του και πρώτη αγγλόφωνη, για το διαγωνιστικό τμήμα της διοργάνωσης. Το όνομά του, Γιώργος Λάνθιμος, φυσικά. Και η εν λόγω ταινία του, «Ο αστακός» («The lobster»).

Η πρώτη προβολή της έγινε το πρωί της Παρασκευής στην μεγάλη αίθουσα Λιμιέρ όπου κυριολεκτικά δεν έπεφτε καρφίτσα (το βράδυ της ίδιας ημέρας θα γίνει η επίσημη προβολή). Δυο ακριβώς ώρες αργότερα και ενώ ελάχιστοι θεατές είχαν φύγει από την αίθουσα, το κοινό χειροκρότησε την ταινία, ίσως όχι με πάθος, σίγουρα όμως με σεβασμό απέναντι σε μια από τις πιο παράξενες φωνές του σύγχρονου ευρωπαϊκού κινηματογράφου.

Το τι ακριβώς είναι ο «Αστακός», που γράφτηκε από τον Λάνθιμο και τον μόνιμο συνεργάτη του Ευθύμη Φιλίππου, κανείς στην πραγματικότητα δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα, κάτι που φυσικά ισχύει με όλες τις ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου. Οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς άλλωστε, στην συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, παραδέχθηκαν ότι δεν ήξεραν «τι ακριβώς η ταινία πραγματεύεται». Ανάμεσά τους ο Ιρλανδός Κόλιν Φάρελ, η Βρετανή Ρέιτσελ Βάιζ, ο Αμερικανός Τζον Σ. Ράιλι, η Γαλλίδα Λεά Σεντού, η ελληνογαλλίδα Αριάν Λαμπέντ και η Αγγελική Παπούλια μόνιμη φιγούρα στις ταινίες του Λάνθιμου, εδώ σε έναν δεύτερο ρόλο. Γιατί φυσικά, πρόκειται για μια ταινία που γοητεύει ως κινηματογραφική εμπειρία αλλά αφήνει πίσω της πολλά αναπάντητα ερωτήματα αφού είναι ανοιχτή σε κάθε ερμηνεία, ή αν θέλετε ανοιχτή στον διάλογο με τους αποδέκτες της, το κοινό.

Και ίσως τελικά αυτό ακριβώς να είναι που κάνει τόσο γοητευτικό το σινεμά του Γ. Λάνθιμου.

Σε μια ακαθόριστη εποχή και κοινωνία (το μέρος στο οποίο η ταινία γυρίστηκε είναι η Ιρλανδία), όσοι για κάποιο λόγο μένουν μόνοι καλούνται να κατοικήσουν σε ένα ξενοδοχείο όπου θα πρέπει μέσα σε 45 μέρες να βρουν σύντροφο. Αν δεν τα καταφέρουν θα μεταμορφωθούν σε ζώο _της δικής τους όμως επιλογής. Ενας φοβισμένος άντρας με γυαλάκια και κοιλίτσα (ο Κ. Φάρελ έτσι όπως ποτέ δεν θα τον φανταζόμασταν) μπαίνει σε αυτή την διαδικασία και επιλέγει να γίνει αστακός επειδή ο αστακός ανήκει στους αριστοκράτες της ζωής, αφού μπορεί να ζήσει παραπάνω από 100 χρόνια. Το ξενοδοχείο όμως έχει συγκεκριμένους κανόνες που δεν πρέπει να παραβιαστούν (το σεξ για παράδειγμα απαγορεύεται) και αν αυτό γίνει οι παραβάτες υφίστανται τρομερές τιμωρίες (όπως π.χ. να μπει το χέρι του παραβάτη σε μια φρυγανιέρα). Κάποια στιγμή ο άντρας θα διαφύγει, αναζητώντας μια μορφή ελευεθερίας στο δάσος, δίπλα στους Μοναχικούς. Να όμως που ούτε και εκεί δεν υπάρχει τελικά ελευθερία. Παντού υπάρχουν κανόνες, είτε εντός ,είτε εκτός συστήματος.

«Συζητάμε με τον Ευθύμη Φιλίππου οτιδήποτε μας έρχεται στο μυαλό» είπε ο Λάνθιμος στην συνέντευξη Τύπου του «Αστακού». «Εδώ ενδιαφερθήκαμε για τις ανθρώπινες σχέσεις (γέλασε συμπληρώνοντας ότι αυτό κάνουν πάντα). Ισως όμως αυτή την φορά με πιο ρομαντικό τρόπο….»

Ενδιαφέρον είχε όμως και το πως σχολίασαν το σενάριο και την συνεργασία τους με τον Λάνθιμο και τον Φιλίππου οι ξένοι ηθοποιοί. Για τον Ράιλι π.χ. το γεγονός ότι διάβασε πολύ γρήγορα το σενάριο ήταν λόγος αρκετός για να παίξει στην ταινία. Η Λέα Σεντού το αποκάλεσε «πολύ πρωτότυπο και μοναδικό». Ο Κ. Φάρελ το κατέταξε μακράν στα πιό αντισυμβατικά και ιδιαίτερα σενάρια που έχει διαβάσει ποτέ στην ζωή του. Η Ρέιτσελ Βάις που παραδέχθηκε ότι έπαθε σοκ όταν είδε τον «Κυνόδοντα» ανέφερε ότι ήθελε πάση θυσία να βρεθεί στο σύμπαν του Λάνθιμου. «Ο κόσμος μας είναι πολύ βίαιος και βάρβαρος αλλά ταυτοχρόνως έχει και αγάπη. Ο Λάνθιμος καλωδιώνει αυτά τα δυο στοιχεία πολύ καλά.»

«Ο Ευθύμης κι εγώ δεν σκεπτόμαστε ποτέ το τι ταινία πρόκειται να βγει» είπε από την πλευρά του ο Λάνθιμος. «Επιτρέπουμε να μπουν στην ταινία πολλά πράγματα αλλά ελέγχουμε τις επιλογές που κάνουμε.» Το πεδίο για τις επιλογές αυτές ήταν σίγουρα πιο ανοιχτό στην Αγγλία όπου ο Λάνθιμος κατοικεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια. «Στην Αγγλία μπορώ να κάνω πράγματα στον κινηματογράφο που δεν θα μπορούσα να κάνω στην Ελλάδα» είπε.

Οσο για τις επιρροές του, σίγουρα δεν ήταν το «Φαρενάιτ 451» του Φρανσουά Τριφό, όπως κάποιος ρώτησε στην συνέντευκη Τύπου. Ολως περιέργως ο Λάνθιμος ανέφερε ένα ριάλιτι σόου της βρετανικής τηλεόρασης ονόματι «Hotel».

Η ταινία «Ο αστακός» θα διανεμηθεί στην Ελλάδα από την Feelgood Entertainment