Εφευρίσκοντας το σινεμά!

Το βράδυ της 28ης Δεκεμβρίου του 1895 τριάντα πέντε άνθρωποι κάθησαν στις καρέκλες της υπόγειας αίθουσας Σαλόν Ιντιέν στο Γκραν Καφέ του Παρισιού για να παρακολουθήσουν 10 ταινίες μικρού μήκους γυρισμένες από δύο αδέλφια, τον Λουί και τον Ογκίστ Λιμιέρ. Από εκείνη την πρώτη δημόσια προβολή ταινιών που εν τέλει έμελλε να σηματοδοτήσει τη γέννηση του κινηματογράφου, όπως τον γνωρίζουμε, έχουν περάσει 120 χρόνια.

Με αφορμή αυτή την επέτειο διοργανώνεται στο Grand Palais στο Παρίσι η έκθεση «Lumière! Inventing Cinema». Στην έκθεση αυτή, η οποία θα διαρκέσει ως τα μέσα Ιουνίου, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν σε μια τεράστια οθόνη τις 1.500 συνολικά ταινίες που γύρισαν τα δύο αδέλφια.

Τα φιλμ συντηρήθηκαν και αποκαταστάθηκαν από το Ινστιτούτο Λιμιέρ και σε περιλαμβάνονται το «Εξοδος από το εργοστάσιο Λιμιέρ», το οποίο δείχνει εργάτες να φεύγουν από το εργοστάσιο φωτογραφικού εξοπλισμού που διατηρούσε η οικογένεια, και το «L’Arrivée d’un Train en Gare de la Ciotat». Πρόκειται για το περίφημο φιλμάκι με το τρένο που κατευθύνεται προς τον φακό, το οποίο στην πρώτη προβολή του έφερε τους θεατές στο σημείο να τρομάξουν τόσο πολύ που σηκώθηκαν από τα καθίσματά τους αναζητώντας διέξοδο.

Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να δουν ορισμένες από τις πρώιμες μηχανής λήψης, όπως τα περίφημα κινητοσκόπια, καθώς και τα γράμματα μιας ομάδας νέων κινηματογραφιστών, τους οποίους είχαν στείλει οι αδελφοί Λιμιέρ στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου για να καταγράψουν τη ζωή εκεί. Για τις ανάγκες της έκθεσης φτιάχτηκε ακόμη και ένα μοντέλο του Σαλόν Ιντιέν.

Lumiere σημαίνει φως στα γαλλικά. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που τα δύο αδέλφια από τη Λυών ήταν πρωτοπόροι στην εφεύρεση και στην εξέλιξη της έβδομης τέχνης. Το 1894 κατασκεύασαν τον «κινηματογράφο», μια φορητή μηχανή λήψης, προβολής και εκτύπωσης του φιλμ. Μία από αυτές τις μηχανές αγόρασε ένας ακόμη Γάλλος, ο κινηματογραφιστής και σκηνοθέτης Ζορζ Μελιές, και ξεκίνησε να κάνει τις δικές του ταινίες, όπως το πρώτο φιλμ επιστημονικής φαντασίας με τίτλο «Ταξίδι στη Σελήνη» το 1902.

Επιμελητής της έκθεσης, μαζί με τον Ζακ Γκέρμπερ, είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ των Καννών Τιερί Φρεμό, ο οποίος είναι επίσης διευθυντής του Ινστιτούτου Λιμιέρ. Ο Φρεμό ξεχωρίζει ανάμεσα στα δύο αδέλφια τον Λουί, για τον κινηματογραφικό τρόπο με τον οποίο γύριζε τις ταινίες του. «Ηταν ο τελευταίος εφευρέτης, αλλά ο πρώτος κινηματογραφιστής» αναφέρει χαρακτηριστικά. Ο Φρεμό προχωρεί ένα βήμα παραπέρα λέγοντας ότι η ντοκουμενταρίστικη προσέγγιση του Λουί Λιμιέρ θυμίζει εκείνη του μεταγενέστερου ιταλού σκηνοθέτη Ρομπέρτο Ροσελίνι. Επίσης παρατηρεί ότι τα αδέλφια επινόησαν και την έννοια της κινηματογραφικής αίθουσας. «Μπορείς να δεις ταινίες και στο κινητό σου βέβαια, αλλά η αίσθηση της κινηματογραφικής αίθουσας παραμένει ασύγκριτη» συμπληρώνει.

Ο πατέρας των δύο αδελφών, Αντουάν, ο οποίος ασχολήθηκε με τα φωτογραφικά πορτρέτα, ενθάρρυνε τη δημιουργικότητα των δύο γιων του. Αρχικά οι Λιμιέρ ασχολήθηκαν με την εξέλιξη της φωτογραφίας, του προάγγελου του κινηματογράφου. Ο Ογκίστ εξέλιξε την «ξηρή» φωτογραφική πλάκα και μαζί με τον αδελφό του ίδρυσε μια μικρή μονάδα παραγωγής πλακών στη Λυών, την Antoine Lumière and Sons, το 1883. Ως το 1892η μονάδα τους έγινε η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο, μετά την αμερικανική Eastman Kodak. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1903, οι Λιμιέρ προχώρησαν ένα βήμα παραπέρα, επινοώντας την έγχρωμη φωτογραφία.