Παραστάσεις ακατάλληλες για ανηλίκους

Τι μπορεί να μας σοκάρει σήμερα; Τι μπορεί να μας ταρακουνήσει σε μια εποχή που σου δίνει την αίσθηση ότι τα έχεις δει όλα, τόσο επί όσο και εκτός σκηνής; Από τη θεατρική φάση της άκρατης σεξουαλικότητας με το περίφημο «γυμνό για το γυμνό» και από τα έργα που ανήκαν ή αντέγραφαν τη Σάρα Κέιν και αναπαρίσταναν μπροστά στα έκπληκτα μάτια σου κάθε διαστροφική πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης, έχουμε πλέον περάσει σε κάτι διαφορετικό. Τρεις παραστάσεις που ξεχωρίζουν εφέτος στην ουσία μάς λένε ότι ο υπαινιγμός είναι η νέα πρόκληση. Οσα δεν φαίνονται αλλά υπονοούνται, όσα δεν φανερώνονται, αλλά εκφράζονται πίσω από ένοχα βλέμματα, αμήχανες σιωπές, σκηνές αφόρητης καθημερινότητας, κουμπωμένα παντελόνια και πουκάμισα.

Ο συγγραφέας Δημήτρης Δημητριάδης, μετρ του ζοφερού κλίματος, ευτύχησε να δει το έργο του ανεβασμένο από τον Δημήτρη Καραντζά. Ο πατέρας-τέρας κακοποιεί λεκτικά τη γυναίκα, τον γιο του και τις δυο του κόρες μπροστά στο κοινό, αλλά και σεξουαλικά εκτός σκηνής, όμως η φωνή του και μόνο αρκεί: «Ελάτε να βλέπετε! Να σας βλέπω να βλέπετε!». Η αμηχανία και το μούδιασμα που νιώθουν οι θεατές εκείνες τις στιγμές τούς καθιστούν συνενόχους. Οπως κάθε φορά που ακούς τη γυναίκα που κακοποιείται από τον άνδρα στο διπλανό διαμέρισμα, αλλά εσύ παραμένεις παγερά αμέτοχος.

Ο Περικλής Μουστάκης, ανατριχιαστικά καλός στον ρόλο του πατρός, εξηγεί: «Οταν τα πάντα έχουν ειπωθεί και είναι αντιληπτά, αυτό που σήμερα μπορεί να σοκάρει είναι κάτι που έχει αποκαλυπτικό λόγο και φωτίζει τις σκοτεινές πτυχές της ψυχής μας. Χρειαζόμαστε θεάματα που εξάπτουν τη φαντασία μας, όμως η φαντασία μας σκοτώνεται από πολύ νωρίς, από το Δημοτικό σχολείο και την εκπαίδευση. Ζούμε σε μια λογιστική λογική που δεν αφήνει περιθώρια στη φαντασία. Ο «Φαέθων» λειτουργεί σοκαριστικά για τον θεατή. Μου κάνει μεγάλη εντύπωση ότι ακόμη και οικεία μου πρόσωπα που έρχονται στην παράσταση με ταυτίζουν απόλυτα με τον ρόλο και με κοιτούν περίεργα για αρκετή ώρα».

Ο ίδιος αφουγκράζεται την ταραχή των θεατών κατά τη διάρκεια της παράστασης: «Αν κάποιος νιώσει ότι δεν αντέχει άλλο, είναι δικαίωμά του να φύγει, αλλά κανείς δεν φεύγει. Τα τελευταία χρόνια νιώθω ότι υπάρχει σημαντική εξέλιξη στη σύγχρονη ελληνική παραστασεολογία, είμαστε σε πολύ καλό επίπεδο. Συνήθως βέβαια δεσπόζει η αναπαράσταση του ορατού και της επικαιρότητας, ενώ πρέπει να πέσει περισσότερο φως στα βαθύτερα σκοτάδια μας. Μόνο έτσι επιτυγχάνεται η κάθαρση».

Στο έργο του Τζεζ Μπάτεργουερθ που σκηνοθέτησε ο Θωμάς Μοσχόπουλος το πρώιμο ροκ συναντά το οργανωμένο έγκλημα σε ένα κλαμπ-καταγώγιο, με έξι άνδρες –δεν υπάρχει γυναίκα ούτε για δείγμα –να καταλήγουν στην αποκάλυψη σεξουαλικών, και όχι μόνο, μυστικών μέχρι τελικής πτώσης. Οπως προειδοποιεί και το δελτίο Τύπου, «η παράσταση περιέχει γυμνό και πολύ σκληρή γλώσσα (μπινελίκια)».

Ο Αργύρης Ξάφης μιλά για τον αντίκτυπο που έχει η παράσταση στο κοινό: «Η εποχή που είχαμε την ανάγκη ως ηθοποιοί να τα πούμε όλα στα μούτρα του θεατή, χωρίς τον παραμικρό υπαινιγμό, έχει περάσει και έχει κουράσει. Θέλουμε πλέον να ανεβάσουμε και στην επικοινωνία μας επίπεδο. Ο κόσμος τελευταία εξοικειώνεται όλο και περισσότερο με το θέατρο, που λειτουργεί ως μια συλλογική μύηση, σε αντίθεση με το σινεμά που είναι πιο μοναχικό είδος διασκέδασης. Το συγκεκριμένο έργο γράφτηκε το 1995, λίγο πριν από το μπαμ του in your face (όλα στα μούτρα σου) κινήματος, με πρέσβειρα τη Σάρα Κέιν και πολλούς άλλους. Εδώ υπάρχουν καλά κρυμμένα μυστικά ως το τέλος, παρά την έντονη βωμολοχία, ο θεατής χρειάζεται χρόνο για να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει και να φτάσει στο σημείο να σοκαριστεί».

Ο ίδιος πρωταγωνιστούσε στο «Shopping and fucking» του Μαρκ Ράβενχιλ που ανέβηκε στο Θέατρο Αμόρε το 1997, έργο ακραίο, που είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις τότε: «Παλιότερα θέλαμε να δηλώσουμε πιο εξόφθαλμα τη θέση μας, να σπάσουμε τα ταμπού και τις νόρμες κάνοντας σαματά. Ηταν μια πιο επιδειξιομανής εποχή. Τότε το κοινό έμοιαζε να είναι πιο ελεύθερο και πιο άνετο, ταυτόχρονα όμως είχες την αίσθηση ότι ήταν και πιο κοιμισμένο, βολεμένο, γι’ αυτό ακριβώς έπρεπε να φωνάξεις μες στα μούτρα του. Σήμερα οι θεατές, αν και δυστυχώς είναι πιο μαζεμένοι και φοβισμένοι, είναι σίγουρα σε μεγαλύτερη αφύπνιση. Δεν χρειάζονται μασημένη τροφή».