Είναι από τους πλέον δυναμικούς εκπροσώπους μια νέας γενιάς δημιουργών η οποία μετουσιώνει την παγκοσμιοποιημένη, χωρίς σύνορα, καθημερινότητά της σε τέχνη. Χρησιμοποιώντας μάλιστα παραδοσιακές τεχνικές και ιδεολογίες. Συνέβαινε πάντα αυτό με την καλλιτεχνική πρωτοπορία. Αφηγούνταν παραδοσιακές αξίες με την πιο σύγχρονη εικαστική γλώσσα. Να θυμηθούμε τις επαναστατικές δεκαετίες του 1950 και του 1960, και τη Χρύσα, τον Στιβ Αντωνάκο, τον Βλάση Κανιάρη, τον Τάκη Βασιλάκη, τον Θεόδωρο Στάμο. Μόνο που αυτοί οι έλληνες δημιουργοί έπρεπε να φύγουν από την Ελλάδα για να βρεθούν στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας εικαστικής πρωτοπορίας. Τώρα, το κάθε ατελιέ, ακόμη και στο πιο «απομονωμένο» νησάκι του Αιγαίου, είναι ένα σπίτι του διαδικτυωμένου παγκόσμιου χωριού. Φυσικά και το εργαστήριο του Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου στα Ανω Πετράλωνα.
Η νέα γενιά των καλλιτεχνών της ψηφιακής εποχής δεν χρειάζεται να μεταναστεύσει. «Είναι αμαρτία να μένουμε στη λογική του roοms to let, του περιπτέρου, του Δημοσίου και να μην εκμεταλλευόμαστε την πραγματικότητα ότι μέσω των ψηφιακών δικτύων είμαστε συνδεδεμένοι δυνητικώς με εκατοντάδες εκατομμύρια πελάτες σε κάθε γωνιά της Γης. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ότι η ελληνική τσαπατσουλιά μας, να κάνουμε μια το ένα, μια το άλλο, μπορεί να είναι προτέρημα».
Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος είναι πολυπράγμων. Κάνει ζωγραφική, σχέδιο, χαρακτική, κοσμήματα, κόμικς, εφαρμογές για νέα ψηφιακά μέσα. Συμμετέχει στην ομάδα White Island Works, η οποία φτιάχνει την ιστορία, τις εκδοχές της ζωής και του θανάτου του, του Τάλω, του αρχαίου ελληνικού ρομπότ, σε iPhone και iPad και έπειτα σε Android. «Καθώς τα αναλογικά έργα τέχνης» λέει ο Κωνσταντίνος «απαιτούν μεγάλες και δαπανηρές υποδομές, μοιραίως αφορούν μόνον πλούσιους ανθρώπους. Μπορούμε όμως να κάνουμε άλλα πράγματα, που να έχουν επιρροή στο ευρύτερο κοινό, και πέρα από την Ελλάδα, μέσω των ψηφιακών μορφών τέχνης. Εχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε ένα μικρό διαδραστικό βιβλίο με τρόπο που μεγάλες εταιρείες δεν το κάνουν. Αν βγει η ιστορία του Τάλω, θα μπορούσαν δυνητικώς να τη διαβάσουν επί πληρωμή, ξέρω ‘γώ 99 λεπτά ο καθένας, όχι δεκάδες χιλιάδες, αλλά πιθανώς και εκατοντάδες εκατομμύρια δυνητικών πελατών, καθώς θα κυκλοφορήσει στα αγγλικά, ιαπωνικά, ελληνικά, ισπανικά και σύντομα και εβραϊκά».
Ο Κωνσταντίνος χρησιμοποιεί τα κλασικά, αναλογικά έργα του, χαρακτικά, ζωγραφικά και σχέδια με έναν νέο τρόπο, σε ψηφιακή μορφή. Τους δίνει ζωντάνια και κίνηση και τα απελευθερώνει: «Δεν κάνω copy paste αλλά εκμεταλλεύομαι τις δυνατότητες που μου δίνει το μέσο. Στην πραγματικότητα ο ίδιος ο θεατής παρεμβαίνει στην εικονογράφηση, δημιουργώντας συμβάντα ο ίδιος. Ετσι αγγίζεις περισσότερους θεατές. Το βιβλίο έχει δεδομένη ιστορία, αλλά η εικονογράφησή του δεν είναι στατική αλλά διαδραστική. Με εικόνα, ήχο, animation, κίνηση και κυρίως με τη διάδραση του ίδιου του μέσου, δημιουργείς νέες ιστορίες. Το ότι μπορείς να χτυπήσεις και να ακούσεις έναν «γκλογκ» σπάζοντας τον Τάλω σε κομμάτια, και αυτά να αιωρούνται με έναν τρόπο που σου δημιουργεί ένα περίεργο συναίσθημα που η στατική εικόνα δεν μπορεί να το κάνει, έχει μεγάλο ενδιαφέρον».
Εχουμε συνειδητοποιήσει ότι αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο μας μέσα από οθόνες; Πιο νωρίς από εμάς το έχει συνειδητοποιήσει η νέα γενιά. Το ζει πιο έντονα από εμάς και αυτό επηρεάζει και τη ματιά της πάνω στην τέχνη. Αλλάζει τη μορφή της και «πειράζει» την ουσία της: «Η ζωγραφική, και γενικώς η τέχνη, είναι ένα τεχνικό δημιούργημα, απολύτως τεχνητό, αφού χρησιμοποιούμε τεχνολογίες. Το φυσικό για τον άνθρωπο είναι οι τεχνολογίες που ο ίδιος δημιουργεί για να λειτουργήσει τον κόσμο γύρω του. Μου αρέσει το γεγονός ότι η τέχνη είναι μια τεχνική κατασκευή και τη χρησιμοποιώ για να αντιληφθώ τον κόσμο γύρω μου. Το ανθρώπινο είναι να αναγνωρίζουμε ότι τα όριά μας είναι πεπερασμένα και πρέπει να τα σπάμε συνεχώς για να προχωρούμε λίγο παραπέρα. Και αυτό γίνεται με τις πολλαπλές αφηγήσεις. Δεν έχουμε μια συνεκτική αφήγηση που μας ενώνει, αλλά ένα ρίζωμα, χωρίς αρχή και τέλος, και ο καθένας βρίσκει τις δικές του διεξόδους. Ετσι θέλω να δουν και τη ζωγραφική μου, ότι δεν έχει μια ανάγνωση, δεν υπάρχει μια αλήθεια, δεν υπάρχει ένας τρόπος να δεις το έργο».
«Πρέπει να υπάρχει ζωγραφική και στην ψηφιακή εποχή»
Πάνω στη λογική των οθονών κτίζεται και το «Μεγάλο χρυσό δωμάτιο», η πιο πρόσφατη έκθεση του Κωνσταντίνου, μια έμπνευση από την ιαπωνική παράδοση, τα βιντεοπαιχνίδια και τα κόμικς. Αυτό που ενδιέφερε τον δημιουργό ήταν το κάθε έργο να έχει μικροαφηγήσεις εντός του, οι οποίες συνθέτουν έναν ολόκληρο κόσμο σε κάθε έργο. Αλλεπάλληλα συμβάντα, δημιουργούν αφηγήσεις το ένα για το άλλο. Ο θεατής είναι αυτεξούσιος να επιλέξει σε ποιο έργο θέλει να σταθεί και σε ποιο σημείο να εστιάσει. Ολα ξεκίνησαν από τα βιντεοπαιχνίδια, τα οποία ήταν μια αποκάλυψη για τον Κωνσταντίνο. Επί ενάμιση χρόνο δεν ζωγράφιζε αλλά καθόταν στο ατελιέ του, μερικές φορές άυπνος για τρεις ολόκληρες ημέρες, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια στο Play Station. «Hθελα να αντιληφθώ τη φύση αυτής της σαγήνης. Τι ήταν αυτό που τα έκανε τόσο ωραία, τόσο σημαντικά, όχι μόνο για μένα, αλλά για εκατομμύρια ανθρώπους. Το «Χρυσό δωμάτιο» ήταν για μένα αυτό ακριβώς το πράγμα. Πολλά έργα είναι επηρεασμένα από βιντεοπαιχνίδια. Το F13, για παράδειγμα, ήταν από το «Fantasy 13″. Και ο τρόπος που λειτουργούν αυτά τα έργα, ότι έχεις πολυσχιδείς και αλληλεπίπεδες και επικαλυπτόμενες αφηγήσεις μέσα σε ένα έργο, ήταν από τα βιντεοπαιχνίδια».
Πάνω στη λογική των οθονών κτίζεται και το «Μεγάλο χρυσό δωμάτιο», η πιο πρόσφατη έκθεση του Κωνσταντίνου, μια έμπνευση από την ιαπωνική παράδοση, τα βιντεοπαιχνίδια και τα κόμικς. Αυτό που ενδιέφερε τον δημιουργό ήταν το κάθε έργο να έχει μικροαφηγήσεις εντός του, οι οποίες συνθέτουν έναν ολόκληρο κόσμο σε κάθε έργο. Αλλεπάλληλα συμβάντα, δημιουργούν αφηγήσεις το ένα για το άλλο. Ο θεατής είναι αυτεξούσιος να επιλέξει σε ποιο έργο θέλει να σταθεί και σε ποιο σημείο να εστιάσει. Ολα ξεκίνησαν από τα βιντεοπαιχνίδια, τα οποία ήταν μια αποκάλυψη για τον Κωνσταντίνο. Επί ενάμιση χρόνο δεν ζωγράφιζε αλλά καθόταν στο ατελιέ του, μερικές φορές άυπνος για τρεις ολόκληρες ημέρες, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια στο Play Station. «Hθελα να αντιληφθώ τη φύση αυτής της σαγήνης. Τι ήταν αυτό που τα έκανε τόσο ωραία, τόσο σημαντικά, όχι μόνο για μένα, αλλά για εκατομμύρια ανθρώπους. Το «Χρυσό δωμάτιο» ήταν για μένα αυτό ακριβώς το πράγμα. Πολλά έργα είναι επηρεασμένα από βιντεοπαιχνίδια. Το F13, για παράδειγμα, ήταν από το «Fantasy 13″. Και ο τρόπος που λειτουργούν αυτά τα έργα, ότι έχεις πολυσχιδείς και αλληλεπίπεδες και επικαλυπτόμενες αφηγήσεις μέσα σε ένα έργο, ήταν από τα βιντεοπαιχνίδια».
Τι νόημα όμως έχει η ζωγραφική στην ψηφιακή εποχή; «Τα βιντεοπαιχνίδια παίζονται με σφιχτούς όρους και γραμμική εξέλιξη. Η ζωγραφική δεν έχει αυτούς τους περιορισμούς. Πρέπει να υπάρχει ζωγραφική και στην ψηφιακή εποχή. Θέλω στα δικά μου έργα, κάθε φορά, ο θεατής να ανακαλύπτει καινούργια πράγματα, χωρίς να έχω εγώ κανέναν έλεγχο στο πού θα επικεντρωθεί και τι θα απαλείψει. Αυτό είναι η ισχύς της ζωγραφικής. Γίνεται μια νέα «οθόνη», στατική, η οποία όμως μπορεί να δώσει μετά και πάρα πολλά εναύσματα, για να φτιάξει κανείς κάτι σε πραγματικές οθόνες, με τρόπο που η ψηφιακή τέχνη δεν μπορεί να το κάνει. Μπορεί να την κινήσει όμως και να φτιάξει άλλες αφηγήσεις, άλλους κόσμους. Τα βιντεοπαιχνίδια είναι τέχνη, απλά δεν κάνουν τέχνη όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς. Αυτό που εμείς θεωρούμε τέχνη, την αντιλαμβάνεται ως τέτοια ένα πολύ-πολύ μικρό μέρος της υφηλίου. Τα βιντεοπαιχνίδια έχουν ξεκινήσει εδώ και 30-40 χρόνια και τώρα είναι σε μια περίεργη καμπή. Δεν ενδιαφέρουν μόνο τους παίκτες αλλά πάρα πολλούς. Το ΜοΜΑ έχει στη συλλογή του βιντεοπαιχνίδια και το δικαίωμα μετάλλαξής τους όταν οι τεχνολογίες που τα γέννησαν είναι παρωχημένες. Είναι κάτι πολύ σημαντικό. Για μένα τα βιντεοπαιχνίδια είναι τέχνη».
πότε & πού:
«Το μεγάλο χρυσό δωμάτιο». Κόμικς, σχέδια, χαρακτικά, animations, Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, Λουτρό των Αέρηδων (Κυρρήστου 8, Πλάκα). Διάρκεια ως τις 15 Μαρτίου.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
