Η γοητευτική βρετανική προφορά της και ο ενθουσιασμός με τον οποίο μιλάει για τη δουλειά της, σου έδινε από τα πρώτα κιόλας λεπτά της τηλεφωνικής συζήτησης τη βεβαιότητα ότι το Masterclass που θα παραδώσει η Σόφι Φάινς σήμερα το μεσημέρι (16.00-18.00) στον χώρο του Exile Room θα είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρον. Η αδελφή των διάσημων ηθοποιών Ρέιφ και Τζόζεφ Φάινς έχει να επιδείξει πολύ σημαντικό έργο στον χώρο του ντοκιμαντέρ, χωρίς να επισκιάζεται από το εντυπωσιακό γενεαλογικό της δέντρο. Ξεκίνησε την κινηματογραφική καριέρα της το 1987, μαθητεύοντας ως το 1992 στο πλευρό του σκηνοθέτη Πίτερ Γκρίναγουεϊ. Συνεργάστηκαν στις ταινίες «Συνεχόμενοι πνιγμοί», «Ο μάγειρας, ο κλέφτης, η γυναίκα του και ο εραστής της» και «Τα βιβλία του Πρόσπερο». Ακολούθησε η αφοσίωσή της στο σύμπαν του ντοκιμαντέρ, διερευνώντας θέματα όπως η θρησκεία, η τέχνη και οτιδήποτε άλλο προκαλεί φανατισμό στο ανθρώπινο είδος.
Ως επίσημη προσκεκλημένη του αφιερώματος «ART & DOCS: Επίμονα ταλέντα» που διοργανώνει η Ταινιοθήκη της Ελλάδος και το Exile Room παρευρέθηκε χθες στην προβολή του ντοκιμαντέρ της «Χορταριασμένες πόλεις» (Over your cities grass will grow), ένα φιλμ για τον γερμανό εικαστικό Ανσελμ Κίφερ και τα μνημειωδών διαστάσεων έργα του. Η καταλυτική της γνωριμία με τον εκκεντρικό φιλόσοφο Σλαβόι Ζίζεκ την οδήγησε στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ «Κινηματογραφικός οδηγός για διεστραμμένους» (The pervert’s guide to cinema) με εξαιρετικό πρωταγωνιστή τον ίδιο, που θα προβληθεί σήμερα στις 18.15 στην Ταινιοθήκη: αναζητώντας το υλικό του σε κλασικές ταινίες, από τους αδελφούς Μαρξ ως τον Χίτσκοκ και τον Λιντς, ο Ζίζεκ διερευνά επισκεπτόμενος τα μέρη όπου γυρίστηκαν ή χώρους-πιστά αντίγραφα εκείνων των σκηνικών πόσα μπορούν να μας μάθουν αυτές οι ταινίες για τα πιο σκοτεινά κομμάτια του εαυτού μας, φλερτάροντας με θεωρίες του Λακάν και χωρίς να ξεχάσει ποτέ το διαβολικό του χιούμορ.
Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η μεγαλύτερη παγίδα στην οποία πέφτουν τα ντοκιμαντέρ;
«Τα ντοκιμαντέρ έπασχαν για πολλά χρόνια από ενοχικό σύνδρομο. Πίστευαν ότι όφειλαν να είναι υπερβολικά δραματικά για να αρέσουν στο κοινό, λες και απολογούνταν επειδή δεν μπορούσαν να αναπληρώσουν το κενό της αφήγησης, ή τον εντυπωσιασμό της μυθοπλασίας και των οπτικών εφέ».
Τι σας έκανε να εγκαταλείψετε τις ταινίες μυθοπλασίας από όπου ξεκινήσατε;
«Ποτέ δεν με γοήτευσε η πλοκή. Ηθελα τα πράγματα να προκύπτουν και όχι να σκηνοθετούνται. Η μαγεία του καλού ντοκιμαντέρ είναι ότι δεν υπάρχει σενάριο και όλα είναι πιθανά. Ενα ντοκιμαντέρ δεν ξέρεις ποτέ πώς θα τελειώσει».
Με τα δύο αδέλφια σας, Ρέιφ και Τζόζεφ, να είναι επιτυχημένοι ηθοποιοί, σας πέρασε ποτέ από το μυαλό να βρεθείτε κι εσείς μπροστά από την κάμερα;
«Το σκέφτηκα για λίγο, κάπου στην ηλικία των 14 ή 15, αλλά γρήγορα κατάλαβα ότι οι καλύτεροι ρόλοι έχουν γραφτεί για άνδρες, όπως ο Αμλετ για παράδειγμα, ενώ οι γυναικείοι είναι γενικά λιγότερο ενδιαφέροντες και πολύ συχνά απαιτούν να βγάλεις τα ρούχα σου για να τους αναδείξεις».
Πώς προέκυψε η γνωριμία σας με τον Ζίζεκ;
«Παλιότερα είχα κάνει το ντοκιμαντέρ «Hoover Street Revival», με θέμα τη θρησκεία και είχα ακραίες αντιδράσεις και από τον κόσμο και από τα μίντια. Ημουν πολύ απογοητευμένη, αναρωτιόμουν γιατί παρερμηνεύτηκαν όσα ήθελα να πω. Ενας φίλος μου μού πρότεινε να διαβάσω τι έχει γράψει ο Ζίζεκ σχετικά με θέματα θρησκείας. Ταυτίστηκα μαζί του, γοητεύτηκα από τη σκέψη του και αποφάσισα να τον γνωρίσω και να τον κάνω πρωταγωνιστή σε δουλειές μου».
Γιατί ονομάσατε το φιλμ «Κινηματογραφικός οδηγός για διεστραμμένους»;
«Επειδή όπως οι ηδονοβλεψίες, έτσι και οι θεατές δεν έρχονται σε άμεση επαφή με το αντικείμενο του πόθου τους, αλλά μεσολαβεί πάντα κάτι, που τους εντείνει ακόμη περισσότερο την έξαψη. Οπως λέει και ο Ζίζεκ, «ακόμη κι αν το σινεμά δεν μας δίνει αυτό που ποθούμε, μας μαθαίνει να ποθούμε». Το αστείο όμως είναι ότι ο τίτλος σκανδάλισε υπερβολικά τα μίντια, που περίμεναν να δουν κάτι πραγματικά διαστροφικό και όχι τον Ζίζεκ να μιλάει. Από αυτή την άποψη, το φιλμ απογοήτευσε πολλούς».
Οπως με τον Ζίζεκ, έτσι και με τον εικαστικό Ανσελμ Κίφερ εστιάζετε σε δυνατές προσωπικότητες. Ποια είναι τα ρίσκα;
«Η μητέρα μου πάντα με συμβούλευε ότι «το σημαντικό είναι να εστιάζεις στο έργο ενός ανθρώπου και όχι στον ίδιο τον άνθρωπο». Αλλιώς καταλήγεις να κινηματογραφείς μια αγιογραφία. Δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρετό από τις αγιογραφίες. Ακριβώς επειδή κανείς δεν είναι άγιος».
Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων;
«Το στερεότυπο είναι ότι πετάς στον έβδομο ουρανό, μεθυσμένος από τη χαρά της δημιουργίας. Στην πραγματικότητα, παθαίνεις απανωτές κρίσεις πανικού, νιώθεις ανεπαρκής, αμφιβάλλεις για τα πάντα. Η αγαπημένη μου διαδικασία είναι το μοντάζ, όταν έχουν τελειώσει όλα και είσαι αντιμέτωπος με το υλικό σου, όπως οι παλιοί φωτογράφοι στον σκοτεινό θάλαμο».
Και πώς θα περιγράφατε τη δουλειά σας;
«Θέλω να ξεβολεύω το κοινό, να το αποπλανώ και όχι να το παραπλανώ. Επίσης, προτιμώ να χτυπώ τους θεατές στο στομάχι, παρά να τους κάνω πατ – πατ στην πλάτη».
«Αστείρευτη πηγή έμπνευσης η Ελλάδα»
Σε περιόδους οικονομικής κρίσης το ντοκιμαντέρ γνωρίζει μεγαλύτερη άνθηση;
«Σίγουρα! Η Ελλάδα για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή είναι αστείρευτη πηγή έμπνευσης. Παρακολούθησα με τεράστιο ενδιαφέρον το εκλογικό αποτέλεσμα στη χώρα σας. Είμαι πολύ ενθουσιασμένη με το γεγονός ότι για πρώτη φορά στα χρονικά της Ευρώπης κυβερνά αριστερό κόμμα. Και ξαφνικά, εκεί που όλοι οι τρομολάγνοι παρουσίαζαν τους αριστερούς σαν τρελούς που θέλουν να καταστρέψουν τα πάντα, βγήκαν και είπαν το αυτονόητο: ότι από τη στιγμή που μια χώρα σε κρίση έχει πάψει εδώ και τόσα χρόνια να αναπτύσσεται, δεν μπορείς να επιμένεις στη λιτότητα. Ολοι φαντάζονταν τους αριστερούς σαν τρελούς εξτρεμιστές, τον Τσίπρα σαν καταστροφέα που θα πάει να τα βάλει με τη Μέρκελ και τελικά όλα αυτά βγάζουν νόημα. Απλώς είμαστε όλοι εθισμένοι στο δράμα και τα μίντια ήθελαν να χυθεί αίμα».
Αν είχατε τη δυνατότητα να γυρίσετε ένα ντοκιμαντέρ για μια προσωπικότητα ή ένα θέμα της Ελλάδας, τι θα επιλέγατε;
«Θα μoυ άρεσε να καταγράψω τις κινήσεις του Γιάνη Βαρουφάκη, ακολουθώντας τον σε αυτό το δύσκολο έργο που έχει αναλάβει. Με αυτόν τον τρόπο θα καταλαβαίναμε πολύ περισσότερα για τη θέση της Ευρώπης αυτή τη στιγμή, σε τι ιδεολογική και γραφειοκρατική σκευωρία είμαστε μπλεγμένοι και πώς μπορούμε να βγούμε από αυτήν».
πότε & πού:Masterclass της Σόφι Φάινς: σήμερα στις 16.00-18.00, Exile Room, Αθηνάς 12, 3ος όροφος, Μοναστηράκι. Είσοδος ελεύθερη. Θα γίνει στα αγγλικά. Προβολή ντοκιμαντέρ «Κινηματογραφικός οδηγός για διεστραμμένους»: σήμερα στις 18.15, στην Ταινιοθήκη (Ιερά οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, μετρό Κεραμεικός) παρουσία της Σόφι Φάινς. Είσοδος 5 ευρώ. Πληροφορίες στο artandocs.tainiothiki.gr
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
