Δημήτρης Ημελλος: «Ενας λαός φοβισμένος είναι ένας μη δημιουργικός λαός»

Σχεδόν 20 χρόνια είναι στο θέατρο ο Δημήτρης Ημελλος και συνεχίζει να εκπλήσσει: αν και φτιαγμένος από στέρεα θεατρικά στοιχεία, γίνεται εύπλαστο υλικό και κάθε φορά μεταμορφώνεται. Τώρα είναι ο ομώνυμος ήρωας στον «Γάμο του Φίγκαρο» του Πιερ Μπομαρσέ, σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού.

Ο «Γάμος»

«Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο έργο που αντιμετώπισε προβλήματα και απαγορεύσεις στην εποχή του. Ξεμπροστιάζει το παρασκήνιο της ζωής των ευγενών και αυτό ενοχλεί».

«Στον «Κουρέα της Σεβίλλης» ο Φίγκαρο βοηθάει αφιλοκερδώς τον κόμη να παντρευτεί και να βρει την ευτυχία. Τώρα που είναι η σειρά του για ευτυχία, του τη στερούν. Σαν να έχει δικαίωμα στην ευτυχία η μία τάξη και όχι οι άλλες».

«Είναι ένας πασπαρτού. Μέσα από τον μονόλογό του φανερώνεται η ποιότητα και η ζωή του: ληστές τον έκλεψαν, τσιγγάνοι τον μεγάλωσαν, χωρίς γονείς έζησε, δεν ξέρει από πού κρατάει η σκούφια του. Προσπαθεί όμως μέσα σε έναν κόσμο που του έχει μάθει να κλέβει για να επιβιώσει να ακολουθήσει μια τίμια πορεία. Και όλα τον εμποδίζουν. Και να θέλεις, δηλαδή, δεν σε αφήνουν».

«Προσωπικά με έχει συγκινήσει ότι, ενώ ο Φίγκαρο όσο προσπαθούσε να χωθεί κάπου ζούσε ξέγνοιαστος, χωρίς φόβους και προβλήματα, μόλις πήρε προαγωγές, προίκα, χρήματα και τη γυναίκα των ονείρων του, αρχίζει να φοβάται μην τα χάσει. Αρχίζει να γίνεται μικροαστός».

«Στην πραγματικότητα, όσο περισσότερα έχεις τόσο λιγότερο ελεύθερος είσαι. Ο Φίγκαρο όταν δεν είχε τίποτα ήταν απόλυτα ελεύθερος. Τώρα που έχει και καταγωγή και γονείς και γυναίκα, νιώθει ότι πρέπει να τα περιχαρακώσει».

«Το ενδιαφέρον σ’ αυτό το έργο είναι ότι εξελίσσεται μέσα σε μία ημέρα –εξ ου και το «Μια τρελή μέρα» υπότιτλος. Και αυτή η τρέλα έχει τον πυρήνα των συνθηκών μιας τραγωδίας. Εχει κάτι το εξαιρετικά επείγον. Μας παραπέμπει στην ανάγκη του ανθρώπου να τρέξει για να τα προλάβει όλα. Και αυτό αγγίζει την απελπισία. Τα όρια ανάμεσα στην επιτυχία και στην αποτυχία είναι μηδαμινά. Εκεί επιστρατεύει ένα στοιχείο που απαιτεί ειδικές συνθήκες: το στοιχείο της έμπνευσης».

«Η έμπνευση είναι αδελφή της απελπισίας. Οταν δεν υπάρχει διέξοδος ούτε λύση, ο άνθρωπος αναγκάζεται να επιστρατεύσει κάτι άλλο, θεϊκό σχεδόν, την έμπνευση. Δεν μπορεί να ζει ο άνθρωπος χωρίς να αγγίξει την απελπισία. Γι’ αυτό να μην τη φοβόμαστε την απελπισία. Μπορεί να γεννήσει το Καλό. Αρκεί να είσαι έτοιμος να ακολουθήσεις τη στιγμή, να αυτοσχεδιάσεις. Και αυτό μπορεί να σου συμβεί μόνο αν εξασκηθείς στην ανασφάλεια».

«Δεν πρέπει να φοβάται κανείς να είναι ανασφαλής ούτε να φοβάται να κάνει τα παιδιά του ανασφαλή. Ο υπερπροστατευτισμός επεμβαίνει στο ψυχικό ανοσοποιητικό μας σύστημα που έχει ανάγκη να οχυρωθεί. Οσο προστατεύεις τον άνθρωπο από την αρρώστια τόσο τον κάνεις πιο ασθενή. Μεγαλώσαμε φοβούμενοι να εκτεθούμε στον κίνδυνο».

«Δεν είναι τυχαίο ότι όλη αυτή την περίοδο ένα από τα βασικά επιχειρήματα της πορείας μιας χώρας είναι ο φόβος. Ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικά στη δημιουργία. Κανένας δημιουργός δεν μπορεί να φοβάται. Αρα ένας λαός φοβισμένος είναι ένας μη δημιουργικός λαός. ‘Η ένας λαός μη δημιουργικός είναι φοβισμένος. Είναι εύκολο να φοβάσαι. Ο φόβος κάνει τα πράγματα στεγνά και μίζερα. Στην πράξη ανακαλύπτεις τη λεπτή γραμμή που σε χωρίζει από την καταστροφή. Δεν μπορείς να την ανακαλύψεις αν δεν εκτεθείς, αν δεν ρισκάρεις».

«Η ομάδα, οι άνθρωποι που θαυμάζω, οι συνεργασίες, οι σκηνοθέτες, προηγούνται όλων των ρόλων. Γι’ αυτό και προσπαθώ πάντα να επιλέγω τις συνεργασίες. Δεν είμαι αυτοτροφοδοτούμενος. Χρειάζομαι ανθρώπους να εμπιστεύομαι, να αγαπώ, να θαυμάζω. Γι’ αυτό ήμουν με τον Λευτέρη Βογιατζή τόσα χρόνια, με τον Στάθη Λιβαθινό και την ομάδα. Δεν μπορώ να κάνω απλώς τη δουλειά μου. Ο δρόμος μου στο θέατρο είναι ο δικός μου. Δεν ξέρω αν είναι ο σωστός. Αργησα άλλωστε να ξεκινήσω γιατί ήθελα να πειστώ μέσα μου και να βρω το γιατί».

«Θαύμαζα τον Λευτέρη –όχι ως θεατής. Τον θαύμαζα ως συνεργάτη. Θαύμαζα τον άνθρωπο γιατί θαύμαζα τη δουλειά του. Γιατί και εκείνος με τη σειρά του θαύμαζε αυτό που έκανε».

«Ζούμε ένα σύστημα Παιδείας που δεν προμοτάρει την πρωτοβουλία του ανθρώπου αλλά την προσαρμογή του στα ζητούμενα. Ο μαθητής μαθαίνει να γνωρίζει. Πρέπει να μάθει να μαθαίνει. Το να ξέρεις δεν είναι δημιουργία. Το να μαθαίνεις είναι. Γι’ αυτό θαυμάζω αυτούς τους ανθρώπους. Δεν είναι δάσκαλοι αλλά μαθητές. Δεν το ξέρουν, το ψάχνουν. Φυσικά και υπάρχουν μέθοδοι, τρόποι, εργαλεία για να το κάνεις. Οχι μασημένη τροφή… Η αποστήθιση, η εκμάθηση, απαιτεί τη μικρότερη χρήση του εγκεφάλου. Και έτσι φτιάχνουμε χαζούς ανθρώπους. Ναι, η χώρα ζητάει από τον πολίτη να μη σκέφτεται, να μη ρισκάρει, να μην ψάχνει…».

«Η ζωή είναι ταλαντούχα, πιο ταλαντούχα από τον άνθρωπο. Λίγη εμπιστοσύνη χρειάζεται ενώ μόνο δυσπιστία βλέπουμε –κράτα μικρό καλάθι, κράτα πισινές…».

«Οι αλλαγές που μπορεί να φέρει το θέατρο θα φανούν πολύ αργότερα. Δεν είναι χάπι το θέατρο, είναι δίαιτα. Είναι ένα φάρμακο θεραπείας σε βάθος χρόνου. Το θέατρο είναι εμπειρία και γι’ αυτό δεν μπορεί να αντικατασταθεί».

«Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος μας είχε πει μια φράση που όταν την άκουσα με είχε σοκάρει: «Οσο παράξενο κι αν σας φαίνεται, στην Κατοχή ήμασταν ευτυχισμένοι. Επειδή δεν είχα ψωμί να φάω και έπρεπε εκείνη τη στιγμή να κλέψω, να ρισκάρω για να βρω, τώρα που το σκέφτομαι, πρέπει να ήμουν ευτυχισμένος»».

πότε & πού:

«Ο γάμος του Φίγκαρο» του Πιερ Μπομαρσέ.

Μετάφραση: Ελσα Ανδριανού.
Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός.
Παίζουν: Δημήτρης Ημελλος, Νίκος Καρδώνης, Μαρία Σαββίδου, Αρης Τρουπάκης, Αντιγόνη Φρυδά, Αμαλία Τσεκούρα, Γεράσιμος Μιχελής, Χρήστος Σουγάρης, Αργυρώ Ανανιάδου, Γιώργος Τσιαντούλας, Διονύσης Μπουλάς, Γιάννης Παναγόπουλος, Λευτέρης Αγγελάκης